پایگاه خبری لقمه: بالا رفتن سن و سالمندی شایع‌ترین علت کاتاراکت است. علت‌های دیگری نیز در ایجاد کاتاراکت موثر تشخیص داده شده‌اند که مهم‌ترین آن‌ها، تروما، توکسین‌ها، بیماری‌های سیستمیک و توارث است. سوء تغذیه، آسیب اکسیداتیو و آسیب با اشعه فرابنفش از جمله عوامل موثر در ایجاد کاتاراکت هستند.
به گزارش پایگاه خبری لقمه ، کاتاراکت را به دو دسته بالغ (mature) و نابالغ (Immature) تقسیم می‌کنند. در دسته اول، همه پروتئین‌های لنز کدر می‌شوند، ولی در حالت دوم هنوز بخشی از پروتئین‌های لنز شفاف است.
تا هنگامی که کاتاراکت به حد زیادی در لنز چشم متراکم نشود، دیده نمی‌شود. کم‌کم دیدن ته چشم مشکل می‌شود و نهایتاً رفلکس ته چشم ناپدید می‌شود. در این مرحله کاتاراکت mature است و مردمک چشم کاملاً سفید به نظر می‌رسد.
کاهش حدت بینایی با تراکم کدورت در عدسی نسبت مستقیم دارد.
میزان شیوع کاتاراکت، در افراد 65 تا 74 ساله، 50 درصد و در افراد بالای 75 سال، 70 درصد گزارش شده است.
کاتاراکت سالمندی، عامل اصلی کاهش دید در جهان است که به سن شخص وابسته می‌باشد.
جراحی کاتاراکت یکی از معمول‌ترین جراحی‌ها در بین افراد 60 ساله و بالاتر است که 12 درصد هزینه درمانی را در کشور آمریکا به خود اختصاص می‌دهد که تقریباً نزدیک 4 بیلیون دلار در هر سال است. با استفاده از مکمل‌های تغذیه‌ای، سالانه بیش از 2 بیلیون دلار صرفه‌جویی خواهد شد.
مهم‌ترین کاتاراکت‌هایی که تغذیه با آن‌ها ارتباط دارد، عبارتند از
* کاتاراکت پیری (وابسته به سن).
* کاتاراکت دیابت یا بیماری قند.
* کاتاراکت گالاکتوزمیا یا بالا رفتن میزان گالاکتوز خون.
در این نوشتار اثر برخی از مواد مغذی را بر کاتاراکت خواهید دید.
ویتامین E
این ویتامین در غلظتی بیش از پلاسما (در حدود میکرومولار) در لنز وجود دارد و در پیشگیری از کاتاراکت بسیار موثر است.
ویتامین E باعث حفظ ویتامین‌های A و C نیز می‌شود و خاصیت آنتی اکسیدانی این ویتامین در این محافظت، نقش عمده‌ای را ایفا می‌کند. ویتامین E همچنین در بخش هیدروفوب (آب گریز یا چربی دوست) غشاهای زیستی قرار می‌گیرد و از اکسیده شدن اسیدهای چرب PUFA (غیر اشباع با چند باند دوگانه) و پروتئین‌های غنی از سولفور تشکیل دهنده غشاهای سلولی و سپتواسکلتون جلوگیری می‌کند. از طرف دیگر باعث تجدید سیکل گلوتاتیون در لنز و زلالیه می‌شود.
ویتامین C
در غلظت بیش از پلاسما (در حدود میلی مولار) در لنز موجود است. به دلیل خاصیت آنتی‌اکسیدانی، در پیشگیری از کاتاراکت موثر است.
به این طریق که با اکسیژن، رادیکال‌های آزاد اکسیژن و آب اکسیژنه واکنش می‌دهد. در نتیجه از تجمع رادیکال‌های آزاد جلوگیری می‌کند و به این طریق مانع از اکسیداسیون اسیدهای چرب غیر اشباع در دیواره سلول‌های لنز و در نتیجه باعث تثبیت غشاهای سلولی می‌شود. همچنین ویتامین C، اشعه فرابنفش را که موجب آسیب اکسیداتیو پروتئین و پروتئاز می‌شود، جذب می‌کند. از طرف دیگر، ویتامین C مانع از افزایش کلسیم درون سلول‌های لنز می‌شود و از این طریق از کاتاراکت پیشگیری می‌کند.
ویتامین B2
گلوتاتیون ردوکتاز که باعث نگهداری گلوتاتیون سلول می‌شود، برای احیای گلوتاتیون نیازمند FAD (فلاوین آدنین دی نوکلئوتید) است که خود از ویتامین B2 ساخته می‌شود.
گزانتوفیل‌ها
کاروتنوئیدها از منابع ویتامین A و معمول‌ترین پیگمان‌ها در طبیعت و همچنین آنتی اکسیدان‌های محلول در چربی هستند. از بین کاروتنوئیدها، تنها گزانتوفیل‌های لوتئین و زیاگزانتین در لنز انسان در غلظت‌های بیش از پلاسما (در حدود میکرومولار) موجودند که در پیشگیری از کاتاراکت موثرند. به این نحو که از طریق گروه‌های هیدروکسی خود به غشاهای سلولی پیوسته و از طریق فعالیت آنتی اکسیدانی قادر به تثبیت غشاهای سلولی هستند که این کار را با جلوگیری از فعال شدن اکسیژن و یا دیگر مکانیسم‌های موثر در تیرگی لنز انجام می‌دهند. گزانتوفیل‌ها نیز در تجدید سیکل گلوتاتیون موثر هستند.
آلفا لیپوئیک اسید
آلفا لیپوئیک اسید یک شبه ویتامین است. آلفا لیپوئیک اسید (ALA) و فرم احیای آن دی‌هیدرولیپوئات (DHLA)، آنتی اکسیدان‌های قابل حل در آب و چربی هستند و با سه مکانیسم در پیشگیری از ایجاد تیرگی‌های کاتاراکت دخیلند.
ویتامین C مانع از افزایش کلسیم درون سلول‌های لنز می‌شود و از این طریق از کاتاراکت پیشگیری می‌کند
اول اینکه با گونه‌های فعال اکسیژن واکنش می‌دهند و آن‌ها را خنثی می‌کنند. همچنین از افزایش کلسیم درون سلول لنز جلوگیری می‌کنند و دیگر اینکه قادر به بازسازی دیگر آنتی اکسیدان‌ها از جمله گلوتاتیون و ویتامین C هستند.
سلنیوم
سلنیوم در ساختمان گلوتاتیون پراکسیداز شرکت دارد. این آنزیم درون سلول، آب اکسیژنه (H2O2) را احیا می‌کند و مانع از تشکیل رادیکال اکسیژن و در نتیجه تخریب اکسیداتیوی درون سلول می‌شود. در خارج از سلول نیز مانع از اکسیداسیون اسیدهای چرب موجود در فسفولیپیدهای غشایی می‌شود و به این طریق نقش پیشگیری کننده در کاتاراکت دارد.
توصیه‌های ویژه
1- مصرف حداقل 5/1 سهم میوه و سبزی در روز.
2- مصرف حداقل 3- 5/1 برابر RDA از مواد مغذی آنتی اکسیدان مثل ویتامین‌های E و C و سلنیوم و همچنین ویتامین‌های گروه B.
3- به علت اثر تشدید کننده و سینرژیستی مواد مغذی در برخی موارد، استفاده از مکمل‌های چندگانه نسبت به مصرف هر یک از مواد مغذی به تنهایی، امتیاز ویژه‌ای دارد، مثلاً مصرف ویتامین‌های E و C به طور هم‌زمان.
4- مصرف منابع خوب گزانتوفیل‌ها (اسفناج، کلم، گل کلم و تخم مرغ).
5- مصرف منابع آلفالیپوئیک اسید (اسفناج، کلم، گل کلم، گوشت گاو، مخمر آبجو، دل و قلوه).
6- کنترل رژیمی بیماری‌های دیابت و گالاکتوزمیا.