مسئولین مربوطه می بایست آسیب شناسی اجتماعی این ناهنجاری را با یک تحقیق کارشناسی شده و دقیق در اختیار مردم قرار دهند. بقول یکی از عزیزان خیلی زود دیر می شود شاید هم دیر شده باشد
لقمه: درصد زنان ایرانی حداقل یکبار مصرف قلیان را تجربه کرده‌اند؛ شاید همین اعداد و ارقام بود که سبب ارائه طرح راه اندازی قهوه خانه ویژه بانوان از سوی رئیس اتحادیه قهوه‌خانه‌داران شد. طرحی که با مخالفت شدید مسئولان انتظامی و متولیان سلامت روبرو شد.
فضا پر از دود و همهمه وقل قل قلیان است. روی هر تخت دوسه نفری لم داده اند و میان حرف هایشان پکی هم به قلیان می زنند. آنها که پیش کسوتند شرین کاری نیزمی کنند و دود را حلقه ای بیرون می دهند. قلیان دست به دست می چرخد تا زمانی که سرخی زغال به خاکستر تبدیل شود و چای قوری هم ته بکشد.
تخت های این سفره خانه قدیمی را که اجازه کشیدن قلیان به خانم های بدون مرد را هم می دهد بیشتر دختران جوانی پر کرده اند که دوست دارند فراغت عصرگاهی شان را با دوستان و دود قلیان پرکنند. تابلوی " از ارائه قلیان به بانوان معذوریم " زیر دود قلیان دختران محو می شود. شاگرد سفره خانه برای آنها که خوب چاق کردن قلیان را بلد نیستند قلیان را چاق می کند و می دهد دستشان و چند سری پلاستیکی نیز می گذارد روی میز. استکانهایی کمرباریک و نعلبکی های طرح ناصرالدین شاه، قند وخرما و نبات نیز توصیه های لازم برای آنهایی است که دود قلیان فشارشان را پایین می آورد.
این جا به دختران تنها نیز قلیان می دهند اما طالبی ندارد. این را شاگرد سفره خانه می گوید. او قلیان را تفریحی گروهی و ارزان می داند.
یکی از میزها را دختران نوجوانی اشغال کرده اند که روپوش مدرسه بر تن دارند و کتابی هم کنار هم کدام شاناست. انگار به پاس اتمام امتحان خود را به صرف قلیان میهمان کرده باشند. دختران بیشتر قلیان های سبک و ترکیبی از توتون نعناع و پرتقال یا لیمو می کشند. این جا قلیان با سرویس 12 هزار تومان است و پر مشتری بودنش هم به همین دلیل است که هر تعداد هم که باشی قیمت را زیاد نمی کند. این سفره خانه کوچک در مرکز شهر تهران تنها قهوه خانه ای نیست که به دختران تنها نیز قلیان می دهد. اما آیا آمار و ارقام نیز نشان از استقبال دختران از قلیان دارد؟
این پرسش را رئیس اتحادیه قهوه‌خانه‌داران این گونه پاسخ می دهد که گرایش مردم به قهوه‌خانه‌ها مدتی است زیاد شده و این نشان می‌دهد که مردم سنت خود را دوست دارند و گذشتگان خود را همیشه به خوبی یاد می‌کنند. برای پاسخ گفتن به همین نیاز نیز او طرح ایجاد قهوه‌خانه های ویژه بانوان را مطرح می کند که به فاصله یک روز با مخالفت شدید پلیس و متولیان سلامت جامعه روبرو شد.
سفره خانه؛ چهار راه ولیعصر – ساعت 3 بعد از ظهر
ساعتی به تاریکی آسمان مانده است. از پله های سفره خانه پایین می رویم و می رسیم به رستورانی که نشانی از خانم هایی که قلیان می کشند در آن نیست. در آن محوطه بزرگ میزی نیست که در کنارش قلیانی نباشد. شاگرد رستوران در حال جمع کردن بشقاب های غذا از روی میز است که شاگرد دیگر قلیان مشتری ها را هم می آورد و این میز هم به جمع باقی مشتریان می پیوندد.
اما انتهای این سالن بزرگ مکان دنج و کوچکی است که به خانم های تنها قلیان می دهد. پرده و راهروی کوتاهی این فضا را از سالن اصلی جدا کرده است. این سالن کوچک شلوغ پر از دختران قلیان کش است. چیزی شبیه قهوه خانه مردانه با این تفاوت که اینجا خبری از صندلی های ردیف شده نیست و هر گروه پشت میز خودشان می نشینند.
شاگرد رستوران می گوید: رونق این بخش رستوران از آن سو بیشتر است. این جا هر قلیان با سرویس کیک و چای 8 هزار تومان است اما با اضافه شدن استفاده کنندگان قلیان هزینه سرویس بالا می رود.
رستوران های حاشیه رودخانه ها، فضاهای کوهستانی وسفره خانه هتل ها نیز محل خوبی برای خانم هایی است که نمی خواهند مردی در کشیدن قلیان همراهی شان کند.
یکی از هتل های تهران – ساعت 5 بعد از ظهر
از روی فرش قرمز که بگذری در انتهای سالن راهروی باریکی است که مشتریان را به سمت سفره خانه هتل هدایت می کند. اینجا در یکی از هتل های تهران چادری برپاست که پاتوق عصر گاهی بسیاری از دختران و پسرانی است که برنامه ای برای اوقات بی کاریشان ندارند. بیتشر مشتریان اینجا دائمی هستند. این را از سلام وعلیک گرم مرد پشت دخل و کارکنان می توان فهمید. پیرمرد قهوه چی دائما در حال چای آوردن است. با بیشتر مشتریان شوخی می کند و همه او را عمو صدا می زنند. اینجا نیز مشتریان خانم بیشتر از مردان هستند.
سحر یکی از دخترانی است که به قول خودش هر غروب به این سفره خانه می آید. می گوید به جز رفتن به کافی شاپ و سفره خانه تفریحی دیگری ندارد. بیشتر مکان های تفریحی مانند استخرها و ورزشگاهها عصرها برای آقایان است. با سینما و تئاتر هم مگر چند روز را می توان پر کرد. سحر می پرسد: کدام تفریحی را سراغ دارید که پنج نفره بتوان رفت و تنها 10 ،12 تومان پرداخت کرد.
استدلال های سحر برای کشیدن قلیان را دوستش نسیم رد می کند. او که مدتی است برای استعمال زیاد قلیان به تنگی نفس دچار شده و تنها برای همراهی دوستانش به سفره خانه امده است می گوید: بسیاری از کسانی که قلیان می کشند بدون آن که خود متوجه شوند به آن معتاد می شوند. می توان غروب ها در پارک دور هم جمع شویم و بی آنکه هزینه ای بدهیم پیاده رویی کنیم. اما قلیان های میوه ای ما را به خود وابسته کرده اند.
نسیم معتقد است: بسیاری از دختران دور از چشم خانواده ها قلیان می کشند و هنوز هم سایه سنگین نگاهها بر روی دختران قلیان کش وجود دارد. او که پس از چند سال قلیان کشیدن دچار مشکل تنفسی خفیف شده است می گوید: شاید حالا عوارض این قلیان کشیدن ها مشخص نشود امابعد ها خودش را نشان می دهد.
سخنان نسیم از لحاظ علمی نیز درست است. غلامرضا حیدری، رئیس مرکز تحقیقات کنترل دخانیات دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در این رابطه می گوید: در صورت رشد عرضه قلیان برای خانمها، بیماریهای مرتبط با مصرف قلیان در زنان افزایش می‌یابد و مخاطراتی را برای مادر و جنین در دوران بارداری و پس از آن به همراه دارد.
محمد هاشمی ، فوق تخصص ریه نیز در این رابطه به مهر می گوید: قلیان یکی از مواد دخانی است که چون مصرف آن همراه با نوعی پک زدن عمیق همراه است، لذا مصرف طولانی مدت آن باعث بروز بیماریهای ریوی از جمله "آمفیزم"که جزو بیماریهای غیرقابل درمان است، می شود. فردی که قلیان مصرف می کند هنگام تنفس، حجم مفید ریه را از دود پر می کند که این خود عامل بروز سرطان دهان می شود.
او ادامه می دهد: مواد شیمیایی که در ساخت تنباکوهای قلیان مورد استفاده قرار می گیرند دارای فلزات سنگینی هستند که می توانند عامل بروز بیماریهای کبدی و یا کلیوی در فرد مصرف کننده باشند. همچنین قلیان باعث اعتیاد به نیکوتین می شود که هر چه بیشتر استفاده شود اعتیاد به آن هم بیشتر است .استفاده مشترک ازقسمت دهانی قلیان هم موجب انتقال بیماریهای واگیرداری چون سل و هپاتیت است .
به گفته این متخصص با راه اندازی قهوه خانه ویژه زنان باید متتظر موجی از بیماریهای زنانه در جامعه باشیم.
دکتر صمد قدرتی، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران معتقد است: توتون های استفاده شده در قلیان علاوه بر مضرراتی که مشابه سیگار دارند به خاطر مواد افزودنی دیگری که برای طعم بخشیدن و بو بخشیدن به آن اضافه می شود ایجاد یک سری علایم حساسیت چه به صورت پوستی و چه به صورت تنفسی می کند و در پاره ای موارد باعث نمایان شدن آسم خفته در افراد می شود.
وی اضافه می کند: قلیان می تواند روی سیستم قلبی، عروقی و ریوی تأثیرات سوء داشته باشد، همچنین دود سیگار و قلیان در مراحل اولیه باعث ایجاد تنگی در مجاری هوایی کوچک و بتدریج با افزایش میزان مصرف باعث تنگی مجاری هوایی بزرگتر و تشدید تنگی نفس می شود.
کرایه 25 هزار تومانی برای مرد همراه !
الهام یکی دیگر از دخترانی است که پشت میز نشسته است. او معتقد است سفره خانه هایی که به دختران تنها هم قلیان می دهند سالم تر از سایر سفره خانه ها هستند. زیرا دختران را ترغیب به آوردن همراه مرد نمی کنند. آخر دختران مجرد از کجا مرد پیدا کنند.
او به تبلیغاتی یکی از سایت ها پس از ممنوعیت استعمال قلیان توسط خانم ها اشاره می کند و می گوید: در این تبلیغات آمده بود " کرایه 25 هزار تومانی برای مرد همراه !" .
الهام که طرح قهوه خانه های ویژه زنان به گوشش خورده از این طرح استقبال می کند و می گوید: این طرح سبب می شود دختران در فضاهای سالم تری قلیان بکشند .
اما کارشناسان نگاه متفاوتی به این طرح دارند. دکتر امان الله قرایی مقدم، جامعه شناس یکی از مخالفان سر سخت کشیدن قلیان توسط خانم ها می گوید: راه اندازی قهوه خانه ویژه بانوان به معنی عقبگرد به 150 سال گذشته است، مسئولان سالها تلاش کرده اند تا استعمال قلیان و دخانیات در جامعه کم شود اما راه اندازی این محل ها به معنی بازگشت به گذشته و دورانی است که زنان به وفور از قلیان استفاده می کردند. با راه اندازی این نوع قهوه خانه ها بسیاری از دختران جوان برای استفاده از قلیان و امتحان کردن این ماده دخانی، به این محلها می روند و این موضوع باعث ترویج استعمال قلیان در نسل جوان می شود.
این آسیب شناس معتقد است: با رسمیت دادن به استعمال قلیان توسط بانوان در واقع به گرایش به اعتیاد در این قشر دامن زده ایم. چرا که اعتیاد به قلیان از اعتیاد به سیگار نیز بدتر و باعث شیوع اعتیاد درمیان زنان و دختران می شود.
برنامه ریزی دشمنان برای تزلزل خانواده های ایرانی
بیتشر مصرف کنندگان قلیان آن را نوعی تفریح برای پر کردن اوقات فراغتشان می دانند . اما زهرا سجادی معاون امور خانواده مرکز امور زنان و خانواده ریاست جمهوری چندان با این سخن که نبود برنامه های مفید برای پر کردن اوقات فراغت زنان سبب گرایش آنها به مصرف قلیان می شود موافق نیست.
او عوامل دیگری را در این گرایش دخیل می داند و به خبرنگار مهر می گوید: برخی از خانم های ما کور کورانه از غرب تقلید می کنند. این تدبیری است که دشمنان ما برای دور کردن خانم ها از وظایف اصلی شان اندیشیده اند تا آنها را از هویت خود دور کرده و به استعمال مواد مخدر سوق دهند.
سجادی کشیدن سیگار و قلیان و استعمال مواد مخدر را هم ردیف هم می داند که گرایش خانم ها به آنها می تواند کیان خانواده را از هم بپاشد .
معاون امور خانواده مرکز امور زنان چاره کار را تنها افزایش آگاهی زنان می داند و می گوید: اینها نقشه های فرهنگی غرب است که ما می توانیم با آگاه سازی خانم ها و فرهنگ سازی گرایش آنها را کم کنیم. نمی توان با اصرار و اجبار کسی را از انجام کاری منع کرد باید به دنبال آگاه سازی بود.
ایجاد قهوه خانه های زنان چقدر ضرورت دارد؟
اما فرحناز قندفروش فعال حوزه زنان با اشاره به مشکلات اساسی زنان و دختران در جامعه می گوید: ایجاد چنین قهوه خانه های برای زنان چه ضرورتی دارد .
او پیشنهاداتی مانند ایجاد قهوه خانه های ویژه زنان را ناشی از ضعف پر کردن اوقات فراغت زنان به صورت سالم می داند که سبب گرایش زنان به سفره خانه می شود و به مهر می گوید: قلیان کشیدن دختران و پسران در مراکز تفریحی صحنه های مناسبی نیست، خانواده ها با فضاهایی روبرو می شوند که چند نفری روی تخت سفره خانه ها لم داده و در حال کشیدن قلیان هستند. اما برخورد های سلبی نیز چاره ساز نیست.
قند فروش ادامه می دهد: باید فضاهایی در شان خانم ها برای دور هم جمع کردن آنها ایجاد شود. متاسفانه بسیاری از مراکز تفریحی ما غروب ها به آقایان اختصاص دارد و در فضاهای دانشگاهی نیز فضاهای آزاد بیشتر به آقایان تعلق دارد و اگر دختران دانشجو قصد فعالیت ورزشی و تفریحی داشته باشند به آنها تذکر داده می شود.
این فعال حوزه زنان تاکید می کند: استعمال قلیان دور از شان زنان ایرانی است و هنوز هم نگاههای سنگین به زنانی که دخانیات مصرف می کنند وجود دارد هرچند در میان نسل جوان قبح این مسئله ریخته شده است.
بر اساس این گزارش، متخصصان و کارشناسان بر آسیب های اجتماعی و بهداشتی بر فراگیری قلیان تاکید دارند و آن را دروازه ی ورود به سایر مخدرها می دانند. اما نمی توان آمار گرایش دختران به سیگار و قلیان را هم منکر شد. در این میان ضرورت برنامه ریزی مناسب برای اوقات فراغت خانم ها و ایجاد فضاهای امن برای حضور اجتماعی آنها حس می شود. خلایی که سبب شده دختران جوان برای به خطر انداختن سلامت خود بهای سنگینی بپردازند.