افزودن مواد غیرمجاز برای کاهش بار میکروبی شیر مانند سود و آب آهک چند سال است که اتفاق می‌افتد اما این روزها موضوع ریختن وایتکس در شیر برای تولیدکنندگان آن و مردم موضوعی جنجالی شده است.
لقمه: به گزارش همشهری این تخلف موضوعی است که حدود سه سال پیش هم گزارش شده بود و به‌تازگی رسانه‌ای شده است. از یک‌سو دامداران می‌گویند که این کار امکان‌پذیر نیست از سوی دیگر کارخانجات تولید‌کننده شیر می‌گویند که این تخلف توسط برخی واسطه‌های حمل شیر انجام می‌شود.
در استاندارد جهانی، شیر درجه یک، به شیری گفته می‌شود که بار میکروبی آن زیر صدهزار میکروب در هر میلی‌لیتر شیر باشد. شیر درجه دو، شیری است که بار میکروبی آن بین 100هزار تا 500هزار میکروب در هر میلی‌لیتر باشد. شیر درجه سه، شیری است که بار میکروبی آن بین 500هزار تا یک‌میلیون میکروب در هر میلی‌لیتر شیر باشد و براساس قانون سلامت، دامداران باید از تحویل شیری که بیشتر از یک میلیون بار میکروبی داشته باشد، خود‌داری کنند.
همه‌‌چیز از اظهارات جنجالی برخی تولیدکنندگان محصولات بستنی و لبنیات آغاز شد. آنان اعلام کردند برخی از تولیدکنندگان برای بقا درشرایطی که حق افزایش قیمت محصولات خود را باوجود رشد هزینه‌ها ندارند، آنها را ناگزیر کرده تا برخی اصول بهداشتی تولید را نادیده بگیرند به‌طوری که با افزودن برخی مواد شوینده مثل وایتکس به شیر بخشی از افزایش هزینه‌های تحمیل شده را جبران کنند!
محسن فولادی، مدیرعامل یکی از شرکت‌های لبنیات در گفت‌و‌گو با همشهری گفت: افزودن وایتکس به شیر موضوع تازه‌ای نیست. برخی از تولیدکنندگان شیر برای اینکه اسیدیته شیر را پایین بیاورند از مواد مختلفی مثل سود استفاده می‌کنند تا بتوانند محصول خود را به کارخانه‌ها بفروشند.
هر روز هم ماده جدید‌تری به‌جای مواد قبلی استفاده می‌کنند تا در آزمایشگاه‌های صنعتی کارخانجات مشخص نشود، درصورتی که اکثر کارخانجات دستگاه‌های پیشرفته‌ای دارند و این تخلفات را متوجه می‌شوند. مثلا برای کارخانه ما چندسال پیش شیری آورده بودند که در آن آب‌آهک افزوده بودند. حامل شیر، زیر بار کاری کرده بود نمی‌رفت ولی وقتی تهدید کردیم که موضوع را به دامپزشکی گزارش خواهیم کرد، پذیرفت و شیر را برگرداند.
شیری که با طعم و مواد افزودنی غیرمجاز تولید می‌شود 20روز پس از ورود به بازار طعمش تغییر کرده و عوارض خود را در بدن نشان می‌دهد. البته همه ماشین‌هایی که شیر را از تولید‌کننده به کارخانجات ارسال می‌کنند باید کد دامپزشکی داشته باشند ولی خیلی معیار مهمی برای متخلف بودن یا نبودن آنها نیست. ضمن اینکه همیشه متخلفان جلوتر از آزمایشگاه‌های کارخانجات هستند و انواع مواد جدید را به شیر اضافه می‌کنند.
وی این تخلفات را به دو بخش تقسیم کرد و گفت: بخشی از این تخلفات نادانسته است و دامداران به جای اینکه شیر گاوی را که آنتی‌بیوتیک مصرف کرده چهارروز تا یک‌هفته پس از تزریق دارو، بدوشند و به کارخانه بفرستند، زودتر این کار را کرده در نتیجه شیر حاوی آنتی‌بیوتیک خواهد بود. این شیر‌ها برای مصرف‌کننده مضر است. بخش دیگری از تخلفات نیز توسط حاملان شیر‌ها صورت می‌گیرد که نرسیده به کارخانه در آن مواد غیرمجاز اضافه می‌کنند.
وی گفت: شیر از دو طریق صنعتی و جمع‌آوری تولید می‌شود. شیرهای صنعتی در دامداری‌های صنعتی بالاتر از سه تن تولید می‌شود که عموما تحت نظارت دامپزشک است و شیرهای جمع‌آوری که به وسیله ماشین‌های شیرکش از روستاها یا دامداران سنتی جمع‌آوری می‌شود و احتمال بیشتری برای تقلب دارد؛ به‌طوری که می‌توان گفت 90درصد تقلب‌ها توسط آنها صورت می‌گیرد. به‌همین دلیل قیمت شیر صنعتی پنج تا 10درصد گران‌تر از شیرهای جمع‌آوری است.
محسن فولادی با اشاره به اینکه افزوده شدن مواد غیرمجاز به شیر برای مصرف‌کننده قابل تشخیص نیست، گفت: کارخانجات تولید‌کننده شیر باید کیت‌های تشخیص برای تست شیر داشته باشند ولی دیده شده که برخی از کارخانجات به‌دلیل گران بودن فرایند تشخیص از این کیت‌ها استفاده نمی‌کنند.
وی درمورد روش بررسی شیر‌هایی که برای کاهش اسیدیته‌شان وایتکس یا هر نوع ماده دیگری اضافه شده است گفت: ابتدا تست اسیدیته انجام می‌دهیم اگر جواب منفی بود شیر را می‌جوشانیم و باز تست مجدد می‌گیریم. در این حالت اگر به شیر مادهای اضافه شده باشد مشخص می‌شود. شیر ماده بسیار حساسی است که کوچک‌ترین تغییرات را در خود نشان می‌دهد. درصورتی‌که مادهای اضافه شده باشد وارد مرحله تشخیص نوع آن می‌شویم.
وی در پاسخ به این سؤال که برای شیرهای غیرمجاز چه اتفاقی می‌افتد، گفت: دلالان شیر وقتی می‌بینند کارخانجات تولید شیر متوجه تخلف آنها شده‌اند شیر را برای کارخانجات تولید پنیر می‌برند. از آنجایی که در تولید پنیر فرایند تخمیر صورت می‌گیرد بنابراین مشکلات شیر مشخص نمی‌شود. آنها خوشحال هم می‌شوند که شیر را ارزان‌تر بخرند. اصلا کارخانجات تولید پنیر پیتزا به کارخانجات تولید شیر اعلام کرده‌اند که همه شیرهای ناسالم را برای آنها بفرستند. این شیر حداقل 200- 300تومان تفاوت قیمت دارد. بخش از این شیر نیز به دست ماست‌بندی‌های سنتی می‌رسد که آنها فقط تست الکل انجام می‌دهند تا مشخص شود این شیر می‌برد یا نه.
محسن فولادی تأکید کرد که زیان این افزودنی‌ها اگرچه در ساخت پنیر کمتر می‌شود اما در نهایت روی طعم محصول نهایی تأثیر خواهد گذاشت. وی گفت: حجم دریافتی شیر کارخانجات پنیر به‌مراتب بیشتر از کارخانجات شیر است به‌طوری که شیر دریافتی تبدیل به یک‌پنجم وزنی محصول می‌شود.
گفته‌های مدیرعامل شرکت لبنیات در حالی است که تا‌کنون اتحادیه سراسری دامداران و انجمن صنفی گاوداران موضوع را کاملا رد کرده‌اند ولی اتحادیه تعاونی‌های سراسری لبنی ایران و رئیس کمیسیون کشاورزی مجالس هشتم و نهم احتمال وقوع آن را زیاد دانسته‌اند.