پایگاه خبری لقمه: رودخانه هیرمند یکی از رودهای پرآب افغانستان است که به دریاچه هامون می‌ریزد. اما مدتی است که ممانعت افغانستان از ورود سهم ایران از آب هیرمند به مشکلی جدی برای استان سیستان و بلوچستان ایران تبدیل شده است.
به گزارش پایگاه خبری لقمه، در حالی که حقابه ایران از هیرمند در سالهای نرمال آبی، 820 میلیون متر مکعب است، از سال 1399 به بعد، سه سال است که تقریبا هیچ آبی به منطقه وارد نشده است و تا پیش از این حاکمان همسایه شرقی ایران خشکسالی و کمبود بارش و ذخیره آبی را دلیل این اقدام خود باین می کردند اما اکنون سازمان فضایی ایران با استفاده از ماهواره خیام و پایش تصاویر آن اعلام کرده که آب این رود عمدا منحرف شده است.
ماهواره ایرانی خیام طی همکاری مشترک با کشور روسیه، به مدار 500 کیلومتری زمین فرستاده شده است و اکنون داده های آن در زمینه های مختلف و هوشمندسازی بخش های گوناگون کشور استفاده می شود. پیش از این سازمان فضایی با استفاده از رصد داده های این ماهواره از بهبود وضعیت آب ورودی به دریاچه ارومیه خبر داده بود.
حال این سازمان گفته که حکومت افغانستان در برخی از مسیرهای رود هیرمند بندهای متعددی ایجاد کرده است و از این طریق مانع رسیدن آب به ایران می شود. سازمان فضایی ایران از آمادگی خود برای ارائه اطلاعات و داده های مربوط به این مساله به وزارت خارجه خبر داد.
اخطار رئیس جمهور ایران به حاکمان افغانستان در مورد حق‌آبه ایران
ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران، روز پنجشنبه در سفر به چابهار پیرامون حق آبه هیرمند اظهار کرده بود: به حاکمان افغانستان اخطار می‌کنم، حق‌آبه مردم سیستان و بلوچستان را به فوریت بدهند.
وی تأکید کرده بود: اگر کارشناسان ما کمبود آب را تایید کنند، حرفی نداریم وگرنه اجازه نخواهیم داد حق مردم ما تضییع شود و این مسأله چیزی نیست که مشمول مرور زمان شود.
بیانیه طالبان در پاسخ به اظهارات رئیسی درباره حقابه هیرمند
این گزارش حاکی است طالبان در پاسخ به اظهارت رئیس جمهور درباره حقابه هیرمند، بیانیه ای منتشر کرد. لحن بیانیه خطاب به ابراهیم رئیسی هتاکانه و تند است. طالبان خود را در موضوع حق آبه هیرمند، صاحب حق می داند و بر ادعاهای خود پافشاری می کند.
در این بیانیه آمده است: روز گذشته رئیس جمهور ایران در مورد آب هلمند یک سلسله اظهارات داشت که وضاحت(توضیح) ما در مورد آن قرار ذیل است.
موافقتنامه آب که میان افغانستان و ایران نیم قرن قبل در سال 1351 هجری شمسی به امضاء رسیده تا هنوز پابرجاست و امارت اسلامی متعهد است که به تعهدات انجام شده عمل نماید.
طالبان در این بیانیه از مقامات ایران خواسته است که قبل از موضعگیری در خصوص حقابه، اطلاعات خود را در این باره تکمیل و سپس با ادبیات مناسب از این که در سالهای اخیر در افغانستان و منطقه خشکسالی رخ داده و سطح آب پایین آمده است به شمول دریای هلمند تعداد زیادی از ولایات و مناطق کشور از خشکسالی رنج می برند و آب کافی وجود ندارد.
در چنین وضعیتی خواست مکرر ایران برای آب و اظهارات نا مناسب در رسانه‌ها را زیان‌آور می‌دانیم.
امارت اسلامی همچنین مدعی شد مقامات ایرانی ابتدا باید معلومات خود را در مورد آب هلمند تکمیل نمایند و بعد از آن با الفاظ مناسب درخواست شان را مطرح کنند.
در بخش دیگری از این بیانیه آمده است: اگر واقعیت درست مطالعه نشود و چنین اظهارات مطرح گردد، می‌تواند فضای سیاسی میان مردم و کشورهای دو ملت مسلمان را آسیب بزند که با نفع هیچ طرفی نیست و باید تکرار نگردد.
امارت اسلامی یکبار دیگر تعهد می‌سپارد که با در نظر داشت موافقتنامه آب هلمند تمام تلاش خویش را به خرج می‌دهد که آب تعهد شده به مردم ایران برسد، اما به این شرط که ذخایر آب ما به اندازه‌ای برسد که اگر آن را به ایران جاری بسازیم و در دریای خشک هلمند صدها کیلومتر مسیر را طی کند، به آن کشور برسد. این در حالی است که اکنون در بند کمال خان هیچ آبی وجود ندارد و اگر آب‌بند کجکی در آن جاری گردد تا آنجا نمی‌رسد، بنابراین نیاز است تا جانب ایرانی این حقایق را درک نماید.
بیانیه وزارت خارجه ایران در واکنش به اعلامیه طالبان درباره حقابه هیرمند: قویا آن را رد می کنیم
به گزارش ایرنا، بیانیه وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در خصوص حقابه هیرمند که روز جمعه منتشر شد، به شرح زیر است:
در روز گذشته شاهد صدور بیانیه ای از سوی هیات حاکمه افغانستان بودیم. اعلامیه مورخ ۲۸ اردیبهشت۱۴۰۲ طرف افغانستانی درباره حقابه هیرمند حاوی مطالب متناقض و نادرست بوده و وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران آنرا قویا رد می کند.
معاهده بین ایران و افغانستان راجع به آب رود هیرمند مورخ ۲۲ اسفند۱۳۵۱ بطور صریح و بدون هیچ ابهامی، حقابه طرف ایرانی از رودخانه هیرمند را تعیین کرده است. این حقابه، حقی قانونی، عینی و معین است و افغانستان متعهد است حقابه مزبور را تامین نماید و بر اساس ماده ۵ معاهده اقدامی نکند که ایران از حقابه خود بعضا یا کلا محروم شود.
حاکمان افغانستان در یکسال و نیم گذشته، اگرچه بارها بر پایبندی به تعهدات خود طبق معاهده تاکید کرده اند، اما در عمل، تعهدات ناشی از معاهده را اجرا نکرده و در رهاسازی و تامین حقابه ایران، همکاری لازم را به عمل نیاورده و حقابه قانونی ایران را تحویل نداده اند.
اظهارات متعدد برای عدم تحویل حقابه قانونی جمهوری اسلامی ایران از جمله طرح موضوع خشکسالی و کم شدن آب در هیرمند، مستلزم بررسیهای کارشناسی، وفق مفاد معاهده بوده و تاکنون توسط کارشناسان جمهوری اسلامی ایران راستی آزمایی نشده است، لذا اتخاذ چنین مواضعی، غیرحقوقی و غیرقابل قبول است.
تا زمانی که به کارشناسان جمهوری اسلامی ایران اجازه داده نشود که طبق معاهده هیرمند بخصوص ماده ۵ پروتکل شماره یک آن معاهده، از مسیر و بالادست هیرمند بازدید کنند، هرگونه اظهار نظر در خصوص کاهش آب هیرمند پذیرفته نیست.
جمهوری اسلامی ایران همواره بر همکاریهای فنی و مطالعاتی از طریق کمیساران آب دو طرف تاکید نموده و خواستار بررسی دقیق وضعیت آب هیرمند و تامین حقابه طرف ایرانی وفق معاهده بوده است.
تداوم آبگیری بند انحرافی کمالخان و انحراف مسیر طبیعی رودخانه هیرمند و بر هم زدن شرایط رودخانه و همچنین عدم همکاری مقامات افغانستان در تعیین محل های تحویل حقابه و نصب سامانه های فنی مربوط به سنجش میزان آب، نقض صریح مواد ۳، ۵ و ۶ معاهده هیرمند بوده و نمی توان با صدور بیانیه های سیاسی، توجیهی برای آن یافت.
جمهوری اسلامی ایران با حسن نیت و در پرتو اصل حسن همجواری درطول یکسال و نیم گذشته درباره موضوعات مختلف در روابط بین دو کشور ازجمله درباره اجرای معاهده هیرمند و تامین حقابه با مقامات افغانستان مذاکره و گفتگو کرده است. مذاکرات و گفتگوها تاکنون در فضای دوستانه و با پایبندی به اصل حسن همجواری مطرح و پیگیری و تلاش شده تا همه موضوعات از جمله مساله حقابه بر مبنای شرایط و منافع طرفین حل و فصل گردد.
وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران تاکید می نماید که اظهارات و مواضع مقامات جمهوری اسلامی ایران درباره حقابه هیرمند، کاملا قانونی و بر مبنای معاهده هیرمند و شرایط حاکم بر رودخانه و مبتنی بر اظهارنظرهای کارشناسی و فنی مطرح شده و همواره معطوف به احترام به اصل حسن همجواری و رعایت حقوق همسایگی بوده است.
عدم اجرای معاهده و عدم تامین حقابه هیرمند از سوی افغانستان و صدور بیانیه های سیاسی بدون اقدام عملی، به هیچ وجه قابل قبول نیست و جمهوری اسلامی ایران حقوق خود را برای اتخاذ تدابیر لازم محفوظ دانسته و بر مسئولیت کامل افغانستان در این خصوص تاکید دارد.
دبیر شورای اطلاع‌رسانی دولت: افغانستان اخطار رئیس‌جمهور درباره حقابه ایران را دریافت کرده است
دبیر شورای اطلاع‌رسانی دولت گفت: بیانیه حکومت افغانستان نشان می‌دهد پیام اخطار رئیس‌جمهور مبنی بر اینکه حق مردم‌مان را هرجا باشد می‌گیریم، دریافت شده است.
به گزارش خبرگزاری مهر، احسان صالحی دبیر شورای اطلاع‌رسانی دولت با انتشار مطلبی در حساب کاربری خود در توئیتر با اشاره به موضوع انتقال حقابه ایران از رود هیرمند، نوشت: بیانیه حکومت افغانستان نشان می‌دهد پیام اخطار قاطع رئیس‌جمهور مبنی بر اینکه حق مردم‌مان را هر جا باشد می‌گیریم، دریافت شده. در این بیانیه ۳ بار تأکید شده که به موافقتنامه آب میان ایران و افغانستان و انتقال آب به ایران متعهد هستیم.
وی یادآور شد: البته گفته‌اند که برای انتقال، کمبود آب دارند که این هم بیشتر توجیهی برای نقض تعهدات در گذشته است چرا که با وجود نقشه‌های ماهواره‌ای و محاسبات کارشناسی، وضعیت آب قابل اندازه‌گیری و با اخطار امروز، طرف افغانستانی ناگزیر از عمل به تعهداتش است.
ذوالنوری: حقوق ایران از هیرمند قابل انکار نیست
حجت‌الاسلام مجتبی ذوالنوری عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار مهر، درباره عدم رعایت حقابه ایران در حوزه‌های آبریز جنوب شرق کشور توسط دولت افغانستان و ورود رئیس‌جمهور به این موضوع، گفت: ایران برخی حوزه‌های آبریز دارد که برای محیط زیست کشور بسیار حیاتی است. مثل حوزه آبریز هریرود و هیرمند و همچنین حوضه آبریز ارس در شمال غرب کشور و رود کارون که وارد اروندرود می‌شود.
وی با اشاره به اینکه در طول تاریخ ما از این حوزه‌های آبریز استفاده می‌کردیم، تصریح کرد: ایران به ویژه در رابطه با حوزه آبریز هیرمند ایران با افغانستان قرارداد دارد و حقابه ما از گذشته ثبت شده است. بنا بر این قرارداد، کسی نمی‌تواند حقوق ایران درباره این موضوع را انکار کند، لذا افغانستانی‌ها باید حقابه ایران را تأمین کنند.
ذوالنوری یادآور شد: هیچیک از دولت‌های گذشته که در افغانستان مستقر شده‌اند از «کرزی» تا «اشرف غنی» در جریان مذاکراتی که بین دو کشور صورت گرفته حق ایران را در این باره را منکر نشده‌اند، می‌گفتند که بارندگی نیست و آبی برای سرازیر شدن به سمت ایران وجود ندارد. جمهوری اسلامی می‌گوید هر میزان آبی که در این حوزه‌ی آبریز وجود دارد باید به میزان معین بین دو کشور تقسیم شود و اگر سهم ایران از این حوضه آبریز کم می‌شود سهم افغانستان نیز باید کم شود.
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس اظهار کرد: اگر این سهم آب به کشور ما وارد نشود، در شرق خراسان رضوی، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان دچار مشکل می‌شویم و مسائل بسیاری تحت تأثیر این شرایط قرار می‌گیرد. تالاب هامون از مواردی است که در حوزه محیط زیست به خطر می‌افتد چراکه آب این تالاب از همین حقابه تأمین می‌شود.
وی عنوان کرد: روشن است که در صورت عدم رعایت حقوق ایران درباره این حوزه آبریز شرایط زیست محیطی و همچنین مشاغل منطقه دچار مشکل می‌شود. همچنین با توجه به اینکه سیستان و بلوچستان آب و هوایی گرم و خشک دارد و با کمبود بارندگی مواجه است این منطقه تبدیل به کانون ریزگردها تبدیل خواهد شد که قطعاً این موضوع کل کشور را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد.
ذوالنوری با تاکید بر اینکه تأمین حقابه ایران در این منطقه از اهمیت بالایی برخوردار است، بیان کرد: ۳ استان در کشور از این ماجرا متضرر می‌شوند و با مسائل متعددی مواجه خواهند شد. بنابراین شخص رئیس جمهور به طور جدی و به خوبی وارد مسئله شده و این ماجرا را پیگیری می‌کند.
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس متذکر شد: قطعاً به نفع خود افغانستانی‌ها است که این حقابه ایران را به درستی تأمین کنند؛ چراکه اگر قرار باشد قراردادهای بین‌المللی و توافقاتی که بین ۲ کشور که در گذشته وجود داشته نادیده گرفته شوند و اعتباری نداشته باشند، آنها نیز بازنده خواهند بود؛ در این موضوع فقط بازنده ما نیستیم و آنها نیز در مسائل بسیاری متضرر خواهند شد حتی در مسائلی ضرر بیشتری خواهند کرد.
وی در پایان خاطرنشان کرد: حُسن هم‌زیستی و تعامل مسالمت‌آمیز اقتضا می‌کند که مقامات افغانستان نسبت به حقوق ملت ایران پایبند باشند و حقابه ایران را رهاسازی کنند تا مردم کشور ما دچار مشکل نشوند.
امیرعبداللهیان: اگر لازم باشد از ابزار فشار هم برای حق‌آبه ایران استفاده خواهد شد
به گزارش فارس، حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان که به منظور پیگیری حق‌آبه هیرمند به استان سیستان و بلوچستان سفر کرده بود، در خصوص حق‌آبه ایران و مذاکرات با هیئت حاکمه افغانستان گفت: بر اساس معاهده هیرمند مبنای اینکه که آیا در سد کجکی که منشا حق‌آبه ایران است آبی وجود دارد یا نه، اظهارات سیاسی من و آقای ملامتقی نیست.
وی تصریح کرد: بلکه باید هیئت فنی از وزارت نیروی ما به طور مشترک با طرف افغانستانی از سد کجکی بازدید کنند و میزان آب را بسنجند و بر مبنای آن اعلام کنند که آیا در صورت رهاسازی آب این آب به منطقه سیستان وارد می‌شود یا نمی‌شود.
وزیر امور خارجه با بیان اینکه بر اساس معاهده این حق طبیعی سیستان است و ما با جدیت این موضوع را دنبال می‌کنیم، تاکید کرد: اگر لازم باشد از ابزار فشار هم برای وادار کردن آن بخش از هیئت حاکمه افغانستان که همراهی نخواهند کرد با اعطای حق‌آبه ایران استفاده خواهد شد.
وزیر نیرو: ایران برای وصول حقابه هیرمند مصمم است
ببه گزارش وزارت نیرو، علی‌اکبر محرابیان، وزیر نیرو هم چند روز پیش با اشاره به دستور رئیس‌جمهور مبنی بر پیگیری حقابه هیرمند تا حصول نتیجه گفت: پیرو دستور ویژه رئیس جمهور به منظور تعیین و تکلیف مسئله آب شرق کشور، روز گذشته جلسه‌ای با حضور دستگاه‌های ذی‌ربط در این موضوع تشکیل شد.
وزیر نیرو در تشریح جلسه برگزار شده گفت: در این جلسه ابعاد مختلف حل مسئله حقابه هیرمند مورد بررسی قرار گرفت و پس از گزارشاتی که دستگاه‌های مختلف ارائه کردند، تصمیماتی به منظور احقاق حق ایران اتخاذ شد.
وی افزود: مطابق گزارش‌های ارائه شده در این جلسه، دولت طالبان متعهد به عملیاتی کردن معاهده هیرمند و پرداخت حقابه ایران بر اساس این معاهده شده است.
محرابیان تاکید کرد: دولت برای تأمین منابع آب هیرمند گام‌های جدی تعریف کرده و بر اساس برنامه‌ریزی انجام شده ما حقابه ایران از رود هیرمند را وصول خواهیم کرد.
گفتنی است به تازگی رئیس‌جمهور در دستوری ویژه وزرای امور خارجه و نیرو را مأمور به پیگیری حقابه هیرمند کرد. در ادامه وزیر نیرو از جلسه‌ای با حضور تمام نهادهای ذی‌ربط برای تعیین تکلیف این مسئله خبر داد.