گوجه‌فرنگی كه امروزه یكی از رایج‌ترین و پرمصرف‌ترین صیفی‌جات در جهان است، برای سالیان متمادی به نام سیب طلایی یا سیب عشق معروف بود و تنها یك گیاه زینتی مورد استفاده در باغچه‌ها بود.
به گزارش لقمه گوجه‌فرنگی به خانواده سیب‌زمینی تعلق دارد و با وجود اینكه در علم گیاه‌شناسی یك میوه تلقی می‌شود، اغلب به عنوان تره‌باره شناخته می‌شود.
تاریخچه
گوجه‌فرنگی، گیاه بومی آمریكای‌جنوبی است كه بنا به شواهد ژنتیكی خاستگاه ابتدایی آن نقاط مرتفع و كوهستانی پرو بوده است. نوشته‌های برجامانده از تمدن آزتك‌ها نشان می‌دهد كه آنها اولین پرورش‌دهندگان گوجه‌فرنگی بودند و آن را همراه با ذرت، فلفل و نمك مصرف می‌كرده‌اند.در مورد انتقال گوجه‌فرنگی به اروپا دو نظریه وجود دارد. عده‌ای ار نان كورتز كاشف اسپانیایی و گروهی دیگر كریستف كلمب را نخستین فردی می‌دانند كه این گیاه را به اروپاییان معرفی كرد.
93 تا 95 درصد گوجه‌فرنگی از آب تشكیل‌شده و یكی از مهم‌ترین تركیبات موجود در آن لیكوپن است كه از قوی‌ترین آنتی‌اكسیدان‌های طبیعی و ضدسرطان است.
خواص دارویی
گوجه‌فرنگی به دلیل دارا بودن ویتامین‌های مختلف لیكوپن دارای خاصیت ضدسرطانی بسیار بالایی است و در پیشگیری از سرطان سینه و پروستات بسیار موثر است. لیكوپن در عین حال از روند پیر شدن سلول‌ها جلوگیری می‌كند و به دلیل دارا بودن انواع ویتامین برای مقابله با سرماخوردگی بسیار موثر است. علاوه بر این گوجه‌فرنگی برای مبتلایان به درد مفاصل، نقرس و روماتیسم نیز توصیه می‌شود. استفاده از گوجه‌فرنگی برای تسكین دردهای عصبی، رفع بی‌اشتهایی و افزایش شیر مادر نیز تاثیرگذار است.
تنوع
امروزه نزدیك به 7500 نوع گوجه‌فرنگی در سراسر جهان، به اندازه‌ها، اشكال، رنگ‌ها و طعم‌های مختلف كشت می‌شود. قطر انواع گوجه‌فرهنگی از یك سانتیمتر (گوجه‌فرنگی گیلاسی) تا 10 سانتیمتری (گوجه‌فرنگی گوشت گاوی) متغیر است. رنگ گوجه‌فرنگی نیز بسیار متنوع است و به رنگ‌های قرمز، زرد، نارنجی، صورتی، بنفش سیاه، سبز و سفید دیده می‌شود. اما گوجه‌فرنگی موجود در بازار ایران قرمزرنگ بوده و در این اواخر گوجه‌فرنگی گیلاسی زرد نیز به بازار عرضه شده است. گوجه‌فرنگی موجود در بازار ایران محدود به انواع گوجه‌فرنگی تخم‌مرغی، آلویی، گلخانه‌ای و گیلاسی است.
گوجه‌فرنگی در ایران: گوجه‌فرنگی در اوایل قرن نوزدهم با نام بادمجان ارمنی یا رومی از طریق سفرهای مكرر خاندان قاجار به اروپا، وارد ایران شد و در ابتدا گیاهی درباری بود و تنها به صورت پخته مصرف می‌شد. چون تصور بر آن بود كه گوجه‌فرنگی خام زهرآگین و كشنده است. در حال حاضر ایران پس از چین، ایالات متحده، تركیه، هند و ایتالیا، ششمین تولیدكننده گوجه‌فرنگی است.
مصرف
گوجه‌فرنگی جزو معدود گیاهانی است كه به صورت خام. در سالاد، كبابی، پخته، سس، رب و حتی به عنوان نوشیدنی استفاده می‌شد.
گوجه‌فرنگی به دلیل دارا بودن خاصیت اسیدی، ذخیره‌سازی و نگهداری آن در انبار به صورت خام، سس و رب آسان است و در كشورهای حوزه مدیترانه به صورت ورقه‌های نازك خشك شده و در روغن زیتون نیز نگهداری و مصرف می‌شود. در ایران نیز در استان كرمان گوجه‌فرنگی خشك آماده، عرضه و مصرف می‌شود.
در هنگام خرید گوجه‌فرنگی و برای نگهداری آن نكات زیر را در نظر بگیرید:
1 - هنگام خرید گوجه‌فرنگی، آنهایی را انتخاب كنید كه سفت و كاملا قرمز هستند. اگر ناچار بودید گوجه‌فرنگی انتخاب كنید كه قسمت بالایی آن نرسیده است، بخرید یا آن قسمت را جدا كنید و یا دو، سه روز آن را در كیسه پلاستیكی خارج یخچال نگه‌دارید تا برسد.
2 - اگر گوجه‌فرنگی زده‌دار بود، حتی الامكان از مصرف آن بپرهیزید، زیرا داخل آن مكان مناسبی برای رشد باكتری‌هاست.
3 - برای نگهداری گوجه در یخچال حتما قبلا آن را شسته و خشك كرده و در یك سبد در یخچال بگذارید، با این روش طول عمر گوجه بیشتر می‌شود.
4 - اگر رنگ گوجه بیش از اندازه قرمز بود و به سیاهی می‌زد به این معنی است كه مدت طولانی در سردخانه نگهداری شده و پوست آن سفت و داخل آن پوك است.
5 - اگر گوجه بیش از مقدار نیاز خریدید آن مقدار را كه نیاز ندارید شسته، خشك كرد و در كیسه پلاستیكی داخل فریزر نگهداری كنید. برای مصرف آسان‌تر می‌توانید گوجه را پوره كرده و در كیسه داخل فریزر بگذارید.
6 - بعضی از كارخانه‌های تولید كننده رب در زمان تهیه آن مقداری كدو به رب گوجه‌فرنگی اضافه می‌كنند. برای آگاه شدن از این موضوع 2/1 قاشق غذاخوری از رب را در یك لیوان آب گرم حل كنید، اگر كاملا در آب حل شد، گوجه‌فرنگی خالص است و اگر ذراتی در آب شناور بود، از كدو در تهیه آن استفاده شده است.
7 - برای پوست كندن گوجه‌فرنگی پوست آن را با نوك چاقو سوراخ كرده و یك دقیقه در آب جوش قرار دهید، پس از آن خارج كرده و آب سرد روی آن گرفته و پوست آن را به آسانی جدا كنید.
8 - اگر گوجه‌فرنگی را با لیموترش یا سبزیجات دیگر در یك ظرف نگهداری كنید، گوجه‌فرنگی را رو بچینید تا براثر فشار له نشود.
9 - گوجه‌فرنگی‌های نرم شده را پوره كرده و در غذا استفاده كنید.
10 - اگر از رب گوجه‌فرنگی در غذا استفاده می‌كنید، ابتدا آن را یكی، دو دقیقه تفت دهید تا بوی خامی آن گرفته شود.
11 - به خاطر داشته باشید كه طعم رب گوجه‌فرنگی در غذا غالب می‌شود. بنابراین برای هر غذایی از آن استفاده نكنید.