زیتونکاری گلستان؛ یک گام به پیش چندگام به پس

به گزارش لقمه، زیتون تقریبا از سه هزار سال قبل از میلاد مسیح مورد استفاده قرار می‌گرفته است، این محصول که در برخی مناطق از جمله علی آبادکتول پیشینه هزار ساله دارد، توانسته جایگاه خوبی بین کشاورزان استان کسب کند.

کمبود کارخانجات فرآوری، نبود قیمت تضمینی، نبود جایگاههای خاص و آفات و بیماریها، باردهی نداشتن، برداشت سنتی زیتون سبب شده تا درصد بالایی از زیتون گلستان یا بصورت خام از استان خارج شود و یا اینکه به مصرف خام خوری رسد.

با توجه به نقش زیتون در تولید روغن و واردات 90 درصدی روغن مورد نیاز از خارج، سرمایه گذاری در زمینه فرآوری زیتون می تواند، از خروج سرمایه و ارز از کشور و استان گلستان جلوگیری کند.

در حال حاضر 15 هزار هکتار از اراضی گلستان به کشت زیتون اختصاص دارد که 14 درصد باغات زیتون را داراست و از نظر سطح باغات رتبه دوم کشوری را کسب کرده است.
اکنون شش کارگاه روغن کشی و هشت کارگاه تهیه زیتون در گلستان فعال است و حدود سه هزار تن از مجموع بیش از هفت هزار تن زیتون تولیدی در استان فرآوری می شوند.


در سالهای اخیر کشت زیتون در اراضی شیبدار گلستان رواج یافته که به عقیده برخی کشاورزان، کشت و تولید زیتون در این اراضی هزینه بر است.


تولید و برداشت سنتی زیتون

فرشباف یک باغدار زیتونکار گلستانی که در 60 هکتار از اراضی اش به کشت این محصول می پردازد، می گوید: از این میزان 30 هکتار در اراضی مسطح و بقیه در اراضی شیبدار کشت زیتون انجام می شود.

وی برداشت با شیوه سنتی و دستی را از جمله موانع و مشکلات کشت زیتون در منطقه برشمرد و اظهار داشت: برای کشت و کار وسایل لازم را در اختیار داریم، اما برداشت با دست انجام می شود و این امر سبب می شود تا در اراضی شیبدار با مشکلات عدیده ای مواجه شویم.

این کشاورز بیان داشت: مشکل اساسی ما بار دهی سالانه است که یک سال کم و سال بعد محصول زیاد می شود و این امر سبب می شود تا نتوانیم برنامه ریزی درستی داشته باشیم و روی درآمد زیتون حساب کنیم.

فرشباف گفت: به عنوان نمونه در سال 89 به میزان 12 تن در هکتار محصول برداشت کردیم که این میزبان سال بعد به 5 تا شش تن در هکتار کاهش یافت.


وی با اشاره به اینکه تولید و برداشت محصول در اراضی شیبدار هزینه بردار است، خواهان توجه مسئولان برای رفع نیازهای کشاورزان شد.


زیتونکاران منتظر حمایت

در همین زمینه، حسین قربانی دیگر باغدار زیتونکار گلستانی که در هفت هکتار از باغات خود به تولید زیتون می پردازد، نیز گفت: سال گذشته 80 تن زیتون برداشت کردم و امسال برداشت زیتون روغنی بنظر می رسد بیشتر باشد.

وی با اشاره به اینکه نیاز است در بخش ترویج و مهندسی، کارشناسان تعامل بیشتری با کشاورزی داشته باشند، خواهان توجه بیشتر مسئولان امر به این بخش شد.

این کشاورز تاکید کرد: همچنین در ارائه نهال زیتون به کشاورزان باید دقت ویژه ای شود و سوبسیدها و یارانه های حمایتی در زمینه زیتونکاری افزایش یابد.

به گزارش مهر، زیتونکاری در برخی شهرستانها و مناطق گلستان کمتر از نیم قرن سابقه دارد، با این حال برخی شهرستانها از جمله مینودشت و گالیکش در تولید زیتون گلستان حرف برای گفتن دارد.

کشت زیتون در اراضی شیبدار از جمله طرح هایی است که در دو دهه اخیر در گلستان رونق یافته و این امر سبب شد تا بسیاری از کشاورزان به تولید این محصول بپردازند.


مسئول امور باغبانی جهاد کشاورزی مینودشت در گفتگو با خبرنگا مهر، سطح زیرکشت زیتون آبی در منطقه را دو هزار هکتار و زیتون دیمی را 1700 هکتار اعلام کرد و گفت: از سال 72 کشت زیتون با ارقام مختلف پاجوش، غیرپاجوش شروع شده است.

موسی الرضا ممشلی، اظهار داشت: از سال 72 تا 80 حدود 400 هکتار از راضی منطقه با نهالهای منجیل، رودبار و .. کشت شد و از سال 80 به بعد نهالها در نهالستان استان تولید و بین باغداران توزیع شد.

وی عنوان کرد: ازنیمه 80 به بعد رغبت کشاورزان به احداث باغ زیتون بیشتر شد و بر این اساس سعی شد اراضی مستعد بویژه اراضی شیبدار شناسایی شده و در آن باغ زیتون احداث شود و در این زمینه از سال 80 به بعد همه ساله 150 هکتار باغ زیتون در منطقه احداث شد.

مشملی بیان داشت: باردهی باغات زیتون منطقه در سال 90 به بهترین و بیشترین حد یعنی حدود سه هزار تن رسید و با توجه به اینکه محصول زیتون یکسال باردهی خوب و سال بعد باردهی ضعیف دارد، پیش بینی می شود امسال تولید زیتون منطقه به 800 تن کاهش یابد.

مسئول امور باغبانی جهاد کشاورزی مینودشت به برخی حمایتها از زیتونکاران اشاره و اضافه کرد: ایجاد تغذیه گیاهی، آبیاری تا سه سال اول، همکاری در اجرای کلاسهای آموزشی، توصیه در سمپاشی، سمپاشی جوانه زیتون و نظارت مستمر را از جمله موارد برشمرد.


کمبود کارخانجات فرآوری و تبدیلی

وی ایجاد کارخانجات تبدیلی و فراوری زیتون را از جمله نیازها برشمرد و گفت: در حوزه شهرستان چهار کارخانه فرآوری کنسرو روغن کشی فعال هستند و در برخی مناطق نیز روغن کشی بطور سنتی انجام می شود.


ممشلی بازاریابی را از جمله مشکلات زیتونکاران برشمرد و گفت: نبود جایگاه خاص و عدم حمایت تولید از مشکلات مهم باغداران منطقه است و این عامل سبب می شود تا کارخانه داران هر قیمتی که بخواهند روی محصول می گذارند و باغداران نیز مجبورند تا محصولات خود بفروشند.

مسئول امور باغبانی جهاد کشاورزی مینودشت گفت: متاسفانه جهاد کشاورزی و سازمان تعاون روستایی اعتباری برای خرید محصولات زیتون ندارد و ما بر آنیم تا با ارائه تسهیلات بتوانیم بنوعی از کشاروزان حمایت کنیم.

وی عنوان کرد: تا کنون 200 تا 250 هکتار از اراضی زیتون منطقه به آبیاری تحت فشار مجهیز شدند و 800 هکتار نیز به مرحله باردهی رسیده اند.

ممشلی با اشاره به اینکه زیتون مینودشت و گالیکش حرف اول را در منطقه می زنند، گفت: 45 درصد از اراضی شیبدار منطقه به کشت زیتون اختصاص دارد که پتانسیل بالا برای کشت زیتون دارند و اگر رودخانه های فصلی حوزه شهرستان ساماندهی و آب آنها ذخیره شود می توان برای آبیاری باغات در ماههای تیر و مرداد و یا زمان خشکسالی از آن بهره گرفت.


کشت زیتون در 15 هزار هکتار از باغات

در میان شهرهای گلستان، گرگان، گنبدکاووس، مینودشت، آزادشهر و کلاله بیشترین سطح زیر کشت زیتون را داراست و کارشناس مسئول زیتون جهاد کشاورزی گلستان در این زمینه می گوید: 15 هزار هکتار از اراضی استان زیر کشت زیتون است.


محمد باقری به خبرنگار مهر گفت: کشت زیتون از سال 72 با هدف تامین بخشی از روغن مورد نیاز کشور، افزایش درآمد کشاورزان تا پنج برابر، ایجاد اشتغال پایدار، جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهر، جلوگیری از فرسایش خاک، ایجاد کمربند سبز در حاشیه جنوبی استان و کاهش اثرات مخرب سیل در استان آغاز شد.

باقری ادامه داد: امروز در استان در ازای هر سه هکتار باغ زیتون یک نفر اشتغال ایجاد شده که در مجموع 5 هزار نفر اشتغال را در این بخش شاهدیم.


چهار هزار هکتار از باغات بارده هستند

وی اذعان داشت: چهار هزار هکتار از اراضی زیتون استان بارده است که در سال 90 نزدیک به هفت هزار تن محصول از آن دریافت شده است.

باقری خاطر نشان کرد: 30 درصد از تولید زیتون استان در بخش تهیه کنسرو و مابقی جهت تهیه روغن به کارخانجات وارد شده است، 6 کارگاه روغن کشی و 8 کارگاه تهیه کنسرو در استان وجود دارد که در مجموع 800 تن روغن زیتون و 2 هزار و 100 تن کنسرو در آنها تولید می شود.

وی در ادامه گفت: در افق 1404 بنا است به سطح زیر کشت 70 هزار هکتار و تولید 30 هزار تن در سال در استان برسیم و در این راستا سالانه بین 4 تا 5 هزار هکتار به این سطح اضافه می شود.


باقری اضافه کرد: بالاترین مصرف روغن زیتون را در دنیا، سوریه با مصرف سرانه چهار کیلوگرم در سال دارد، این میزان در ایران 200 گرم است، برآورد اینست که در افق 1404 این میزان را به یک کیلوگرم برسانیم، میزان کشت زیتون در این افق کافی است و حتی مازاد و صادرات از استان نیز خواهیم داشت.

این مسئول سازمان جهاد کشاورزی استان در ادامه گفت: از 15 هزار هکتار سطح زیر کشت زیتون استان 10 هزار هکتار در اراضی شیبدار کشت شده و 40 درصد آن به بار نشسته است.


صادرات زیتون نداریم

وی یادآور شد: صادرات زیتون به خارج کشور از استان نداریم، اما به استانهای دیگر ارسال می شود که آمار دقیقی از آن در دست نیست.

باقری با اشاره به موارد تشویقی برای زیتون کاران گفت: برای زیتون کاران در اراضی شیبدار جنوب استان تسهیلات تشویقی در نظر گرفته شده که شامل، احداث و 6 تا 8 مرحله آبیاری رایگان و تسهیلات با سود 4 درصد می شود.

وی سپس به مشکلات این عرصه پرداخت و گفت: مهمترین مسئله اینست که قیمت خرید زیتون باید تضمینی و توافقی باشد تا کاشت این محصول برای باغدار به صرفه باشد، تسهیلات بانکی برای زیتون کاران پایین است، کمبود دانش فنی باغداران، خرد بودن قطعات و مشکلات مربوط به منابع طبیعی از دیگر مسائل این بخش است، برای حل این مشکلات مکاتبات انجام شده و منتظر دریافت جواب هستیم.


باقری تاکید کرد: کارشناس ناظر برای آموزش مراحل کاشت، داشت، برداشت و تهیه کنسرو و ... استخدام شده است تا آموزشهای لازم را به باغداران ارائه دهند. 

کار برداشت زیتون در گلستان آغاز شد و کارشناسان توصیه می کنند باغداران از برداشت زیتونهای سبز و نارس خودداری کنند.


خواص زیتون

میوه زیتون بطور عمده برای تولید روغن (میوه رسیده 30 درصد روغن دارد- ارقام دارای میوه های ریز مانند کورنائیکی ) و مصرف کنسروی (ارقام میوه درشت 12-9 گرم وزن) استفاده می شود.

زیتون نقرس و رماتیسم را درمان می‌کند ، برگ زیتون با اثر مقوی درمان کننده فشار خون و زخم‌های عفونی است، شیرابه‌ای قندی تحت نام (مان زیتون) از ساقه این درخت ترشح می‌شود که مصرف خوراکی دارد.

روغن زیتون، سوزش و درد ناشی ازسوختگی را تسکین داده و از بروز تاول جلوگیری می‌کند. کمپرس پوست در موارد آفتاب زدگی، سرمازدگی، گزش مار، عقرب و حشرات با روغن زیتون سبب تسکین درد و سوزش و التیام می‌شود، همچنین ماساژ پوست با روغن زیتون، تعریق زیاد را کاهش داده،‌ مژه و ابرو را تقویت می‌کند.


ک.م