در میان نذری‌های متداول در تاسوعا و عاشورا، خورش قیمه از همه رایج‌تر است و همه‌ساله در این ایام، حجم زیادی از این غذای خوش‌عطر تهیه و طبخ می‌شود.
به گزارش لقمه، در میان نذری‌های متداول در تاسوعا و عاشورا، خورش قیمه از همه رایج‌تر است و همه‌ساله در این ایام، حجم زیادی از این غذای خوش‌عطر تهیه و طبخ می‌شود. این خورش اصیل در گوشه و کنار کشورمان به شیوه‌های مختلفی تهیه می‌شود؛ مثلا گیلانی‌ها معمولا به آن دارچین اضافه می‌کنند و تبریزی‌ها گرد لیمو و ادویه‌ای متشکل از دارچین، میخک، فلفل سیاه و فلفل بهار. جنوبی‌ها به جای لپه از نخود استفاده می‌کنند و بیش از برنج، خورش می‌خورند. بعضی‌ها روی قیمه‌شان خلال سرخ شده سیب‌زمینی می‌ریزند و بعضی دیگر، آن را با بادمجان و کمی غوره میل می‌کنند.
● مواد لازم
▪ راسته گوسفند/ ۳۰۰ گرم/ ۵۰۰ کیلوکالری
▪ پیاز متوسط/ ۱ عدد/ ۲۵ کیلوکالری
▪ لپه خیس شده/ ۱ لیوان/ ۲۴۰ کیلوکالری
▪ گوجه‌فرنگی متوسط/ ۴ عدد/ ۷۵ کیلوکالری
▪ لیمو عمانی/ ۴ عدد/ صفر
▪ سیب‌زمینی متوسط/ ۲ عدد/ ۱۶۰ کیلوکالری
▪ زردچوبه، زعفران نمک و فلفل سیاه/ به میزان دلخواه/ صفر
▪ روغن مخصوص سرخ کردن/ ۳ قاشق غذاخوری/ ۱۳۵ کیلوکالری
● طرز تهیه
پیاز را خرد کنید و در روغن تفت بدهید. گوشت خردشده را به آن افزوده و زردچوبه و فلفل را اضافه کنید و به همراه ۳ تا ۴ لیوان آب بگذارید بپزد. پس از نیم‌پزشدن به آنها لیمو و لپه بزنید و بگذارید خورش کاملاً جا بیفتد. نیم ساعت مانده به برداشتن خورش به آن زعفران ساییده شده و نمک را افزوده و گوجه‌فرنگی‌های دو نیم شده را روی خورش قرار دهید؛ به طوری که پوست‌شان روی آب باشد. در هنگام کشیدن نیز گوجه‌ها را در کناری قرار دهید و خورش را بریزید و روی آن را با خلال سرخ شده سیب‌زمینی تزیین کنید.
این خورش تقریباً ۱۲۰۰ کیلوکالری انرژی دارد و در صورت تقسیم آن بین ۴ نفر، به هر نفر ۳۰۰ کیلوکالری انرژی خواهد رسید. البته می‌دانیم که معمولا بیش از خورش، برنج خورده می‌شود و به این ترتیب دریافت انرژی ناشی از مصرف این غذا قطعاً به ۵۰۰ کیلوکالری خواهد رسید.
● چربی گوشت گوسفند و هشدار به بیماران قلبی
گوشت گوسفند به لذیذ بودن شهرت دارد، می‌دانید چرا؟ برای اینکه در مقایسه با سایر گوشت‌های قرمز چرب‌تر است. بنابراین خوردن آن برای کسانی که چربی خون دارند و یا به بیماری قلبی دچارند، توصیه نمی‌شود. اما بهتر است در رژیم غذایی کودکان و نوجوانان گنجانده شود زیرا هم پروتئین فراوانی دارد و هم دارای مقادیر قابل ملاحظه‌ای روی و آهن است که همه اینها هم به رشد و هم به تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کنند. بهتر است در کنار این منبع پروتئینی از سبزیجات استفاده شود تا به این ترتیب جذب مواد مغذی افزایش پیدا کند. این ماده غذایی را با کمترین روغن بپزید زیرا خود به اندازه کافی چرب هست.
● نخود و لپه؛ دو منبع پروتئین
این دو ماده غذایی در خانواده حبوبات یعنی منابع پروتئین گیاهی جای می‌گیرند. از این رو توصیه می‌شود که با غلات یا گوشت‌ها در یک وعده مصرف شوند. بررسی‌ها نشان داده‌اند، نخود مانند سویا منبع ترکیبانی به نام ایزوفلاونویید است و لپه ویتامین‌های گروه b را دارد به این ترتیب، بهتر است با آب کم و یا زودپز طبخ شود تا کمترین آسیب به مواد مغذی یاد شده وارد آید. یادتان باشد که نخود منبع پروتئین است بنابراین به کسانی که گوشت کمتری می‌خورند، مدام به بیماری عفونی مبتلا می‌شوند و یا سیستم ایمنی ضعیفی دارند، توصیه می‌شود آن را در برنامه غذایی خود بگنجانند.
● سیب‌زمینی خوب است؛ البته با حداقل روغن
این ماده غذایی که در خانواده غلات جای می‌گیرد و معادل برنج و نان هر واحدش دارای ۸۰ کیلوکالری انرژی است، بهتر است در برنامه غذایی برخی افراد نظیر کسانی که ضعیف بوده و نیازمند انرژی هستند (مثل بچه‌ها، نوجوانان و کسانی که دوره نقاهت شان را پشت سر می‌گذارند) گنجانده شود؛ البته با حداقل روغن. از این رو، اگر خواستید سیب‌زمینی‌هایتان را سرخ کنید، توصیه می‌شود آنها را ابتدا درسته در آب در حال جوش به مدت ۵ دقیقه انداخته و سپس وارد آب سرد کنید. سپس خلال‌شان کرده و در روغن سرخ کنید آنگاه در سبد فلزی قرار داده تا روغن سیب‌زمینی‌ها از آن جدا شود با این روش روغن مصرفی حداقل خواهد بود.
● همراه این غذا
این غذا با برنج میل می‌شود که بهتر است از نوع کته شده باشد. نوشیدنی مناسب با آن دوغ کم‌نمک و بدون گاز است که توصیه می‌شود با کمی سبزی خوردن تازه و یا سالاد سبزیجات (کاهو، کلم، گوجه‌فرنگی و جوانه گندم) همراه شود به این ترتیب وعده‌ای کامل را دریافت کرده‌اید.
● اگر بیماری قلبی دارید
بهتر است به جای گوشت گوسفند از مرغ استفاده کنید، البته مصرف هر چه کمتر برنج در کنار این خورش نیز می‌تواند کمک کننده باشد. اگر تصمیم دارید با خورش‌تان بادنجان میل کنید به شما پیشنهاد می‌کنیم که جای آن را با کدوی سبز عوض کنید.
● اگر فشار خون دارید
قطعا باید نمک را هر چه محدودتر استفاده کرده و با سایر ادویه‌ها و آب‌لیمو غذا را مزه‌دار کنید. استفاده از سیب‌زمینی نیز برای شما خوب است اما چه بهتر که آن را پخته میل کنید. بهترین نوشیدنی در کنار این غذا برای شما آب پرتقال تازه بوده و همراه غذای شما سبزی خوردن توصیه می‌شود.
● نخود پوست کنده نفاخ نیست
نخود در تقسیم‌بندی علم تغذیه در گروه حبوبات یعنی منابع پروتئین گیاهی جای می‌گیرد و به عنوان تأمین‌کننده انرژی و پروتئین شهرت یافته و در این گروه بهترین است. تنها نکته‌ای که درباره‌اش مطرح می‌شود آن است که در این ماده غذایی اسیدآمینه‌ای به نام متیونین وجود ندارد. به این دلیل همراه شدنش با یکی از غلات می‌تواند پروتئینی در ردیف پروتئین گوشت را به بدن برساند (به این دلیل پروتئین حیوانی بر نوع گیاهی ارجحیت دارد). بنابراین خوردن نخود پلو و یا خورش قیمه با برنج و یا آش رشته می‌تواند تأمین‌کننده پروتئینی کامل باشد.
متأسفانه بسیاری از افراد به علت نفاخ بودن نخود و حتی دیگر انواع حبوبات از خوردن آنها سرباز می‌زنند، در حالی که نخود سرشار از کلسیم و آهن است، یعنی هر ۱۰۰ گرم نخود ۲۶۰ کیلوکالری انرژی و ۲۰ گرم پروتئین، ۱۵۰ میلی‌گرم کلسیم و ۷ میلی‌گرم آهن دارد که البته چون از نوع گیاهی هستند، کمتر جذب می‌شوند.
لپه نیز نوعی نخود به حساب می‌آید، البته در اندازه‌ای کوچک ولی از نظر ارزش غذایی مانند نخود معمولی مملو از انرژی و پروتئین است و به راحتی می‌توان آن را در برنامه غذایی هفتگی گنجاند.
جالب است بدانید که اگر نخود را قبل از پختن چند ساعتی بخیسانید؛ به طریقی که پوستش جدا شود، بعد از پختن دیگر نفاخ نخواهد بود. یعنی علت نفاخ بودن نخود و دیگر حبوبات، پوست‌شان است که در صورت جدا شدن آن، این مشکل به کلی از میان خواهد رفت.
جوانه نخود نیز ارزش غذایی بسیار دارد اما چون به همراه پوست است باز نفاخ است، بنابراین کسانی که دستگاه گوارش حساسی دارند باید خوردن آن را محدود کنند یا به صفر برسانند. البته کسانی که نمی‌خواهند هیچ ماده غذایی را از برنامه‌شان حذف کنند اما نفاخ بودن برایشان دردسرساز است، می‌توانند نخود خشک بدون پوست را پخته و با سایر مواد غذایی از جمله غلات و سبزیجات بخورند.