فصل، فصل لیمو و آبلیموی تازه است و یکی از سۆال‌هایی که این روزها مطرح می‌شود در مورد تفاوت آبلیموهای خانگی و صنعتی موجود در فروشگاه‌ها و مغازه‌های عرضه مواد غذایی است...
به گزارش لقمه، دکتر محمدحسین عزیزی، متخصص صنایع غذایی و عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس به سۆالاتی پیرامون این موضوع پاسخ داده‌اند. با ما همراه باشید...
آبلیمو
روش تولید آبلیموهای صنعتی چگونه است؟
در صنعت، لیموهای ریز یا درشت را وارد کارخانه می‌کنند و پس از شستشو، تمیز و خشک کردن، برشی به آن‌ها می‌زنند و کمی حرارتشان می‌دهند. این حرارت دهی باعث از بین رفتن میکروب‌ها و آلودگی‌های احتمالی باقیمانده و نرم شدن بافت لیموها برای آبگیری بهتر و ساده‌تر می‌شود. سپس این لیموهای نرم را تحت فشار قرار می‌دهند و آبشان را می‌گیرند.
برای یکدست و یکنواخت شدن آبلیمو، آن را از صافی رد می‌کند تا دانه‌ها و پالپ‌هایش کاملاً جدا شوند. برای از بین بردن میکروب‌های احتمالی باقیمانده هم عمل پاستوریزاسیون انجام می‌شود. در نهایت آبلیموهای پاستوریزه، داخل شیشه بسته‌بندی و بعد از برچسب خوردن، آماده عرضه به بازار فروش می‌شوند. البته گاهی آبلیمو را پس از ریختن در شیشه پاستوریزه می‌کنند و برچسب می‌زنند.
افزودنی یا نگه‌دارنده خاصی هم به آبلیموهای صنعتی اضافه می‌شود؟
نه. چون آبلیمو جزو خوراکی‌های ترش و با pH پایین است و امکان رشد میکروب‌ها و باکتری‌های بیماری‌زا در محیط اسیدی آن وجود ندارد. البته گاهی کپک‌ها حتی در محیط اسیدی آبلیمو هم رشد می‌کنند که در صنعت برای پیشگیری از ایجاد چنین مشکلی، آبلیمو را پاستوریزه می‌کنند. برخی کارخانه‌ها هم مقداری مواد آنتی‌اکسیدانی به آبلیمو می‌افزایند.
چرا؟
پوست لیمو حاوی روغن‌هایی است که ممکن است در طول نگهداری آبلیمو، اکسید و باعث تغییر طعم و رنگ آن شوند و افزودن آنتی‌اکسیدان‌ها به آبلیمو باعث حفظ رنگ و طعم مطلوب آن می‌شود.
مصرف آبلیموهایی که با عنوان «آبلیموی خانگی» عرضه می‌شوند بهتر است یا صنعتی؟
در تولید آبلیموی خانگی هیچ استانداردی رعایت نمی‌شود و هیچ کدام از نهادهای بهداشتی کشور نظارتی بر تولید چنین محصولاتی ندارند بنابراین فقط اگر خود شما در جریان تهیه آبلیموهای خانگی قرار دارید و مطمئن هستید که تولیدکننده آن از لیموهای تازه و سالم تحت شرایط بهداشتی مناسب استفاده می‌کند، مصرف آن اشکالی ندارد اما اگر از چگونگی تولید چنین محصولاتی خبر ندارید، به هیچ‌وجه خرید و مصرف آن‌ها توصیه نمی‌شود.
نگفتید بالاخره آبلیموی صنعتی بهتر است یا خانگی؟
اگر از شرایط تولید آبلیموهای خانگی اطلاع نداشته باشید، حتماً مصرف آبلیموی صنعتی که مجوزهای لازم بهداشتی و مهر استاندارد دارند، بهتر است. ضمن اینکه آبلیموهای صنعتی استاندارد، پاستوریزه می‌شوند و آنتی‌اکسیدان هم به آن‌ها افزوده می‌شود، اما حتی اگر خودتان در منزل آبلیمو تهیه کنید، امکان پاستوریزه کردن یا افزودن آنتی‌اکسیدان به آن را نخواهید داشت.
ظرف مدت یک ماه آبلیمو را مصرف کنید. نور و گرما می‌توانند به سادگی باعث اکسیده شدن روغن‌های موجود در آبلیمو و نامطلوب شدن رنگ و طعم آن شوند
چه کنیم کیفیت آبلیموی خانگی بالا برود؟
لیمو را پیش از گرفتن آب آن، کمی حرارت دهید و برای پیشگیری از کپک زدن آبلیمو، آن‌ها را خوب خشک کنید. از آنجا که امکان اکسیده شدن روغن موجود در پوست لیمو در صورت تهیه آبلیموی خانگی هم وجود دارد، باید آبلیمو را پس از صاف کردن، حتماً در یخچال و جای تاریک قرار دهید، مثلاً می‌توانید دور شیشه آبلیمو را یک ورق آلومینیوم بپیچید تا محیط نگهداری آن تاریک شود. حداکثر ظرف مدت یک ماه آبلیمو را مصرف کنید. نور و گرما می‌توانند به سادگی باعث اکسیده شدن روغن‌های موجود در آبلیمو و نامطلوب شدن رنگ و طعم آن شوند.
اکسید شدن روغن موجود در آبلیمو ضرری دارد؟
مصرف خوراکی‌های اکسیدشده به هر حال می‌تواند در طولانی مدت عوارض مختلفی داشته باشد. به همین دلیل در صنایع غذایی به موادی مانند آبلیمو یا روغن‌های مخصوص سرخ کردن، مواد آنتی‌اکسیدان می‌زنند تا جلوی ایجاد این عوارض را تا حد ممکن بگیرند.
دلیل تلخ شدن آبلیموهای خانگی یا حتی برخی از انواع صنعتی آن چیست؟
گاهی فشار به پوست لیمو، باعث ترکیب روغن‌های اسانسی موجود در آن با آبلیمو می‌شود. از آنجا که ترکیب‌های برخی از این روغن‌ها تلخ است، امکان تلخ شدن آبلیمو هم به وجود می‌آید. البته این ترکیب‌های تلخ هیچ ضرری برای بدن ندارند.
علت ته‌نشین شدن آبلیموهای خانگی چیست؟ چرا برای انواع صنعتی این اتفاق نمی‌افتد؟
یکی از آنزیم‌های موجود در لیمو، «تکستیناز» است که باعث ته‌نشین شدن پالپ لیمو در آبلیمو می‌شود. از آنجا که این آنزیم در صنعت، پیش، هنگام یا پس از پرس و با حرارت‌دهی لازم غیرفعال می‌شود، آبلیموهای صنعتی ته‌نشین نمی‌شود. این آنزیم‌کشی در تهیه آبلیموهای خانگی انجام نمی‌شود و به همین دلیل انواع خانگی آن‌ها رسوب نمی‌کند.
تقلب‌های احتمالی موجود در صنعت تولید آبلیمو چیست؟
ممکن است کارخانه‌ها، آبلیموی طبیعی را با جوهرلیمو (اسید سیتریک) و رنگ‌های مجاز خوراکی و آب مخلوط کنند و با کم و زیاد کردن ترکیب‌ها، طعم و رنگ آبلیموی طبیعی را به وجود بیاورند. البته چنین آبلیمویی دیگر آبلیموی خالص محسوب نمی‌شود و این کار هم نوعی تخلف و تقلب است. معمولاً این نوع تقلب با مهارت کامل انجام می‌شود و مصرف‌کننده به هیچ‌وجه نمی‌تواند متوجه آن بشود بنابراین فقط باید آبلیموهایی با مارک و نشان معتبر و استاندارد تهیه کرد.
بهترین ظرف برای نگهداری آبلیمو چه ظرفی است؟
ظرف‌های شیشه‌ای به خصوص انواع تیره‌شان، بهترین ظرف‌ها برای نگهداری آبلیموها هستند. به دلیل اسیدی بودن آبلیمو، باید از نگهداری آن‌ها در ظرف‌های پلاستیکی و فلزی خودداری کرد تا ترکیب‌های فلز و پلاستیک وارد آبلیمو نشوند. بهتر است از خرید آبلیموهای خانگی هم که در بطری‌های پلاستیکی عرضه می‌شوند، خودداری کرد.