هورمونها صرفا مسئول پرمویی یا كم‌مویی یا رقم خوردن دوره‌های ماهانه نیستند. در واقع هورمون‌های زیادی در بدن شما هستند كه تمام روند غذا خوردن تا چاق شدن یا نشدن شما را كنترل می‌كنند. حتی خود سلولهای چربی هم هورمون‌های مختلفی تولید می‌كنند. اما چیزی كه ممكن است شما آن را ندانید این است كه می‌توانید كارهایی انجام دهید كه این مواد شیمیایی قوی به‌نفع شما كار كنند.
به گزارش لقمه، دكتر لنا ادواردز، پروفسور در غدد داخلی و مدیر مركز درمانی لایستون می‌گوید: « انسان‌ها فكر می‌كنند كنترل هورمونها دست آنها نیست اما علم نشان داده كه كنترل هورمونها را می‌توان در دست گرفت و از آنها استفاده بهینه و مناسب كرد.» در اینجا به شما می‌گوییم كه چه هورمون‌هایی در بدن شما وجود دارند كه روی روند اشتها و متابولیسم شما تاثیر می‌گذارند، درعین حال راهكارهایی هم برای كنترل ترشح و تاثیرگذاری بیشتر یا كمتر این هورمونها ارائه می‌دهیم.
ساعت 10 صبح سبزیجات بخورید
هورمون: لپتین
سلولهای چربی انسان هورمون‌های بسیار زیادی تولید می‌كنند كه لپتین یكی از آنهاست. این هورمون در كنترل اشتها نقش دارد. مطالعات نشان داده افزایش چربی در بدن حالت مقاومت به لپتین را رقم می‌‍‌زند كه به این معناست كه هرقدر بدن شما این هورمون را ترشح كند، مغزتان به آن پاسخ نمی‌دهد. اگرچه هنوز مكانیسم دقیق این موضوع مشخص نشده اما یك تئوری این است كه باتوجه به رابطه ترشح این هورمون با ترشح عوامل التهابی در بدن، ممكن است افزایش ترشح آن مغز را به این نتیجه‌گیری برساند كه با شرایط قحطی و فقر غذایی روبه‌رو است و برای همین اشتهای شما به جای كم شدن بیشتر میشود و متابولیسم شما هم كاهش می‌یابد. اینگونه شما اشتهای سیری‌ناپذیری به مواد چرب و شیرین خواهید داشت و كالری در بدن شما به صورت سلولهای چربی در مناطق مختلف ذخیره خواهد شد.
بهترین چاره:
خبر خوب این است كه مقاومت به هورمون لپتین را می‌توان با داشتن رژیم غذایی مناسب و انجام ورزش‌های كافی كنترل كرد. كاری كه به شما خیلی كمك می‌كند این است كه هرروز قبل از ساعت 10صبح یك لیوان آب سبزیجات (مثل آب كرفس، كاهو و هویج) یا یك كاسه سبزیجات خام و بخارپز بخورید.
چرا نباید نوشابه و آبمیوه بخورید
هورمون: انسولین
هر زمان كه یك ماده غذایی یا نوشیدنی بسیار شیرین می‌خورید، قند خونتان بالا می‌رود و بدن شما برای جبران هورمون انسولین آزاد می‌كند كه كارش این است كه گلوگز (قند) آزاد موجود در خون را جمع‌آوری كند. مثلا بعد از خوردن یك لیوان بزرگ نوشابه، یا شیرینی‌های خامه‌ای انسولین در بدن شما قند را به چربی تبدیل کرده و ذخیره می‌كند اما در برخی موارد، اضافه وزن و تجمع چربی در بدن، باعث بروز مقاومت به انسولین میشود و در نتیجه بیماری دیابت رخ می‌دهد.
بهترین چاره:
براساس نتایج تحقیقی كه در نشریه پزشكی «سیركولیشن» به چاپ رسیده به‌طور متوسط یك‌سوم قند دریافتی یك انسان معمولی از نوشابه‌ها و آبمیوه‌های طبیعی شیرین است كه طی روز مصرف می‌كند. پس بهترین كار این است كه همین امروز آنها را از غذای خودتان حذف كنید. قدم دوم هم این است كه غذاهای فرآوری شده و كنسروی مثل نان سفید و پاستای معمولی را با نمونه‌های تهیه شده با غلات كامل و دارای فیبر بالا عوض کرده (جدا از اینكه این كار عملكرد انسولین در بدن را تنظیم می‌كند باعث احساس پری بیشتر در فرد و در نتیجه اشتهای كمتر او و احتمال كمتر چاقی در او میشود) و سعی كنید حجم غذا و میان‌وعده‌های خود را هم کاهش دهید. یك اقدام مناسب دیگر هم این است كه تعداد وعده‌های غذایی خود در طول روز را بیشتر و حجم هر وعده غذایی خود را کم کنید تا بدن شما ناگهان با ورود مقدار بالایی از گلوگز مواجه نشود.
دلتان شیرینی و چیپس می‌خواهد؟
هورمون: كورتیزول و سروتونین
تا به حال به این فكر كرده‌اید كه چرا در روزهای سخت و پرتنش یا پرهیجان به‌شدت هوس چیپس، بستنی یا شیرینی می‌كنید؟ خب، این وسط رد پای غده فوق كلیوی در كار است كه هورمون اضطراب (كورتیزول) را ترشح می‌كند. ترشح این هورمون به شما توان و انرژی لازم برای مقابله با هیجان یا فعالیت را می‌دهد. برخی مطالعات نشان داده هورمون كورتیزول به‌طور مستقیم باعث تجمع سلولهای چربی در ناحیه شكم شده و از این راه باعث چاقی و اضافه وزن میشود. هورمون سروتونین اما عملكردی عكس این دارد. این هورمون به شما آرامش می‌دهد و اثر مستقیم آن كاهش اشتهاست. جدیدترین داروی كاهش وزن مورد تایید سازمان FDA، یعنی داروی بلویك، باعث افزایش ترشح و افزایش تاثیرگذاری هورمون سروتونین در بدن میشود و اینگونه اشتهای افراد را كاهش می‌دهد.
بهترین چاره:
برای آنكه هورمون‌های بدنتان و گرایش به غذاهای شیرین و چرب را متعادل كنید، بهترین كار این است كه به غذاهای غنی از فولات (ویتامین B12) مثل عدس و اسفناج روی بیاورید. مغز انسان از ویتامین‌های B موجود در این غذاها برای ساخت سروتونین استفاده می‌كند. درضمن یادتان باشد مطالعات جدید نشان داده یك شب بی‌خوابی هورمون كورتیزول بدن شما را دوبرابر می‌كند.
هورمونها در جاهایی که فکرش را نمی کنید
هورمونها صرفا توسط بدن ما ساخته نمی‌شوند، پیرامون ما هم هورمونها وجود دارند و در واقع ما در محاصره آنها هستیم. هر محصول و فرآورده‌ای را كه ببینید ممكن است حاوی هورمون باشد، آن هم هورمون‌هایی كه می‌توانند در بدن انسان تاثیراتی را رقم بزنند. اینجا به 3 گروه از چیزهایی كه با ورود هورمونها به بدن شما می‌توانند باعث چاقی‌تان شوند، اشاره می‌كنیم. مطمئن هستیم كه این موارد شما را شگفت‌زده خواهند كرد.
1- خوشبوكننده‌ها
بسیاری از لوازم آرایشی، شامپوها، اسپری‌ها، عطرها و حتی مواد خوشبوكننده و تمیزكننده منزل حاوی گروهی از مواد هستند كه آنها را به نام فتالات می‌شناسیم. این مواد شیمیایی به كار گرفته می‌شوند تا ماندگاری بوها را بیشتر كنند اما در معرض مقدار زیادی از فتالات‌ها قرار گرفتن، می‌تواند باعث چاقی و حتی چاقی شدید شود. سعی كنید حتما از موادی استفاده كنید كه روی آنها برچسب «بدون فتالات» نصب شده باشد.
2- كنسروها و غذاهای نیمه‌آماده
قوطی برخی از كنسروها و غذاهای نیمه آماده دارای ماده شیمیایی به‌نام بیزفنل BP -A هستند كه مشابه اثر هورمون استروژن را دارند. غذاهای اسیدی مثل رب گوجه‌فرنگی یا آب گوجه‌فرنگی می‌توانند این ماده موجود در قوطی را وارد تركیبات غذایی كنند. سعی كنید حتما از قوطی‌ها و بسته‌بندی‌های بدون BPA استفاده كنید.
3- قابلمه‌ها و ماهی‌تابه‌های نچسب
مواد شیمیایی موسوم به پرفلورواوكتانیك اسید (PFOA) در بسیاری از لوازم آشپزخانه كه دارای قابلیت نچسب بودن است وجود دارد اما مطالعات نشان داده دخترانی كه مادران آنها دارای مقادیر زیادی PFOA در خونشان هستند سه‌برابر بیشتر از دختران مادران با میزان پایین PFOA به اضافه وزن و چاقی مبتلا می‌شوند.
چربی چربی‌سوز می‌خواهید؟
هورمون: ایریسین
در 2سال گذشته، نتایج 2 تحقیق مختلف در مجلات «اینترنال مدیسین» و «نیچر» به چاپ رسیده كه در آنها به كشف شیوه‌ای جدید برای تبدیل چربی سفید (همان چربی كه باعث ناراحتی انسان‌ها و عامل چاقی است) به چربی قهوه‌ای (نوعی از چربی كه كالری می‌سوزاند) اشاره شده است. راه این كار هم ساده است. كافی است در معرض هورمون تازه كشف شده ایریسین قرار بگیرید. این هورمون توسط بافت عضلانی و حین ورزش كردن تولید میشود. درضمن مطالعات جدیدتر نشان داده كه این هورمون از میزان مقاومت سلول‌ها به انسولین هم می‌كاهد.
بهترین چاره:
خب، مشخص است كه با درآوردن عرق خودتان در سالن‌های ورزشی یا روی تردمیل می‌توانید میزان هورمون ایریسین خودتان را بالا ببرید و درنتیجه چربی‌هایی بسازید كه خودشان چربی می‌سوزانند. در مطالعه‌ای كه نتایج آن در نشریه «نیچر» به چاپ رسیده، آمده است میزان ایریسین خون افرادی كه یك برنامه 10 هفته‌ای ورزش را اجرا كرده بودند دو برابر شده بود. برنامه ورزش تنظیم شده، 4 یا 5 جلسه تمرین 20تا40 دقیقه‌ای دوچرخه‌سواری یا پا زدن‌های روی دوچرخه ثابت با شدت متوسط و متوسط رو به بالا در طول هفته بود.
راه دیگر هم این است كه از دماسنج استفاده كنید. مطالعات نشان داده درجه حرارت پایین‌تر محیط می‌تواند باعث عملكرد مشابه چربی‌های قهوه‌ای، از سوی چربی‌های سفید شود. دكتر ایزاك بشویس، از مركز پزشكی- پژوهشی لانگ آیلند سنتر می‌گوید: «نتایج مطالعات ما نشان داده زمانی كه افراد 2 ساعت در اتاقی با دمای 20 درجه سانتی‌گراد می‌نشینند و گهگاه پای خود را در آب سرد می‌گذارند، چربی‌های قهوه‌ای آنها 15 برابر مواقع عادی كالری می‌سوزاند. در واقع اگر فردی هر روز این كار را انجام دهد در پایان یك سال حدود 4 تا 5 كیلوگرم از وزن بدن او كاسته خواهد شد.»