مراسم گرگیعان یکی از آداب و رسوم مردم خوزستان به‌شمار می‌رود. این جشن هرساله در 15 ماه رمضان و به‌مناسبت ولادت امام حسن مجتبی در میان مردم خطه جنوب و جنوب غربی برگزار می‌شود. جشن گرگیعان در میان شیعیان کشورهای عربی نیز از جایگاه بالایی برخوردار است.
به گزارش لقمه، ماه مبارک رمضان در کنار لحظات زیبای دعا و نیاییشش آداب و رسوم خاصی را دارد.
این آداب و رسوم برخی در میان اکثر هم‌وطنان و اقوام کشورمان عمومیت داشته و برخی نیز مختص به منطقه و استانی خاص دارد.
در این بین خوزرستانی‌ها در ماه مبارک رمضان رسوماتی را دارند که بیشتر خاص این منطقه است و اکثرا نیز آداب و رسومی کهن محسوب می‌شود که از گذشتگان برای امروزی‌ها و از امروزی‌ها برای نسل آینده به یادگار مانده است.
یکی از این مراسم که هرساله با فرا رسیدن نیمه ماه مبارک رمضان و در شب تولد کریم اهل بیت حضرت امام حسن مجتبی(ع) برگزار می‌شود جشن گرگیعان است.
این جشن مختص کودکان است و عموماً در شهرهای جنوبی استان خوزستان و در بین مردم عرب‌زبان این استان اجرا می‌شود.
«قاسم منصور آل کثیر» محقق و دوستدار میراث‌فرهنگی در این رابطه با برگزاری این جشن می‌گوید: همواره در ماه رمضان و در میان فرهنگ‌های مختلف آداب و رسوم مختلفی نسبت به شرایط زندگی مردم وجود دارد.
به‌گفته‌وی، 15 ماه‌رمضان درخوزستان همزمان با میلاد امام حسن مجتبی آیینی با نام گرگیعان که بسیار به آیین قاشق‌‌زنی شبیه است بعد از افطار توسط کودکان و نوجوانان برگزار می‌شود. چنانچه نوجوانان در دودسته دختر و پسر با حمل کیسه و خواندن اشعار عربی به در خانه‌ها رفته و از اهالی محله شیرینی می‌گیرند.
* ریشه کلمه گرگیعان
در خصوص ریشه کلمه گرگیعان تعابیر متعددی وجود دارد و این محقق میراث معنوی خوزستان در خصوص وجه تسمیه مراسم گرگیعان می‌افزاید: از آنجایی‌که امام حسن مجتبی اولین نوه پیامبر محسوب می‌شود برخی قره‌العین‌گویان به در خانه حضرت علی رفته و به‌دنیا آمدن امام حسن مجتبی را تبریک می‌گفتند. این کلمه به مرورو زمان تغییر از قرقیعان به گرگیعان شکل پیدا می‌کند. البته نظر دیگری هم وجود دارد که گرگیعان در اصل به‌معنای قرع باب یعنی کوبیدن در بوده است.
بر اساس این گزارش، این مراسم در خوزستان و مناطقی که از بافتی سنتی و یکپارچه‌ای برخوردارند همچنان برگزار می‌شود ادامه می‌دهد: در آبادان، شادگان و جنوب و جنوب غرب استان خوزستان با شکوه بیشتری برگزار می‌شود.
درحال‌حاضر مراسم گرگیعان در بوشهر، کیش و در کشورهای عربی به خصوص کویت و در میان شیعیان عربستان رواج بسیاری دارد.
*اجرای مراسم گرگیعان
در شب پانزدهم ماه مبارک رمضان و پس از افطار کودکان با پوشیدن لباس‌های محلی از جمله دشداشه برای پسران و عبا برای دختران به دسته‌های چند نفره تقسیم می‌شوند و در محله‌های خود به راه می‌افتند.
این کودکان در ضمن حرکت خود از خانه‌ای به خانه دیگر به محض رسیدن به درب هر خانه شعر گرگیعان و گرگیعان و اجینه و اجینه حل اکیس و انطینا (ما آمدیم- کیسه را بازکن و شرینی بده) را سروده و از صاحب خانه طلب شیرینی و عیدی می‌کنند.
پس از گرفتن شیرینی از صاحب خانه نیز برای تشکر از وی سرود گرگیعان و گرگیعان - الله ایخلی اولیدکم ( خدا بچه‌هایتان را نگه دارد ) را سر می‌دهند و به خانه بعدی قدم می‌گذارند.
این مراسم تا زمانی که کودکان همه درب‌های خانه‌های محله را زده و شیرینی بگیرند ادامه می‌یابد.
از سوی دیگر بزرگ‌ترها با علم به این مراسم کهن از شب قبل شیرینی یا عیدی بچه‌ها را آماده کرده تا محض اینکه درب خانه را بزنند آنها را با دست پر بدرقه کنند.
اعتقاد مردم در خصوص گرگیعان
مصادف شدن جشن گرگیعان با شب ولادت امام حسن مجتبی سبب شده است تا بسیاری از مردم ریشه این رسم قدیمی را به تولد امام حسن مجتبی (ع) و خوشحالی رسول خدا(ص) برای تولد اولین نوه‌اش بدانند.
بر این اساس اعتقاد براین است که مردم با گفتن "قرة عین"به درب منزل حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه زهرا(س) رفته تا تولد سبط اکبر را به آنها تبریک بگویند.
همین نیز زمینه‌ای برای برگزاری جشن نیمه ماه رمضان شد جشنی که تا امروز نیز ادامه دارد و هرساله با فرا رسیدن نیمه ماه مبارک رمضان برپا می‌شود.
* گرگیعان در کشورهای دیگر
مراسم گرگیعان علاوه بر استان خوزستان در برخی دیگر از کشورهای عربی نیز اجرا می‌شود.
مردم عراق این مراسم را با عنوان ماجینه می‌شناسند، کویتی‌ها به آن قریقعان می‌گویند، در بحرین این مراسم با نام "قرقاعون" و در قطر نیز با نام "قرنقعوه" شناخته می‌شود.
عمانی‌ها نیز با گفتن "قرنقشوه" و اماراتی‌ها با "من حق اللیله" به استقبال مراسم گرگیعان می‌روند.
* گرگیعان در عصر ارتباطات
درعصر حاضر گرگیعان را در بین جوانان نیز شاهدیم اما این دفعه جوانان به درب خانه ها نمی روند بلکه با ارسال پیامک این آئین که آنان را به یاد دوران کودکی و نوجوانیشان می اندازد را به پا می دارند. این جوانان با ارسال اس ام اس و همچنین با درج شعارهای گرگیعان که پیشتر گفته شد در وبلاگ ها و وب سایت های خود، این جش زیبا را به بازدید کنندگان خود یادآوری و تبریک می گویند. برخی دیگر از جوانان نیز با رفتن به خانه پدربزرگ و یا مادر بزرگ با خرید باسورک (بادام) شب گرگیعان را دور هم با تعریف خاطران دوران کودکی و شعارهای گرگیعان سپری می کنند.
بازگشت به صفحه نخست