ماه محرم از ایامی است که نذریهای زیادی در آن ادا می شود؛ آیین نذری دادن به عزاداران امام حسین(ع) سنتی دیرینه و پسندیده در میان اکثر مسلمانان و به خصوص شیعیان دنیاست که در کشورمان رواج بیشتری دارد و شب و روز تاسوعا و عاشورا به اوج خود می رسد.
لقمه: مردم ایران هر ساله با برپا کردن هیئتها و تکیه ها، عزاداریهای آیینی زیادی دارند و با پخش نذری میان مردم، سنت شریک شدن در نذری همدیگر را جدای از بیشتر کردن خلوص نیت آن، یک فرآیند اجتماعی و نشانه یک کار گروهی می کنند.
نذر کردن با فرهنگ دینی ایرانیان رابطه مستحکمی دارد
نذر کردن به مناسبتهای مذهبی متعدد با فرهنگ دینی ایرانیان رابطه مستحکم و طولانی مدت دارد و یکی از این مناسبتها، ایام محرم است.
بیشتر این نذریها به صورت طبخ غذا و پخش آن میان مردم و عزاداران امام حسین(ع) انجام می شود، به علاوه توزیع غذا در دسته ها و هیئتهای مذهبی در این ایام معمول است.
نذری و نذری دادن تداعی کننده ارزشهای اجتماعی نظیر برابری، تعاون، اتحاد، نظم، تعادل و توازن است؛ همکاری مردان و زنان برای نذری دادن و در کنار هم بودن آنها هنگام طبخ نذری، نشانه مساوات و برابری نسبی زنان و مردان در عرصه زندگی است.
مراسم نذری دادن مجموعه ای از ارزشهای انسانی و اسلامی است که در کنار همیاری و دوستی مردم، نشان دهنده فرهنگ، آداب و رسوم و عقاید و سنتهای ماست.
این گونه مراسم نذری، نشان از عواطف و خلقیات و در معنایی کامل، هویت انسانی مردم دارد و از ویژگیهای شاخصی است که در فرهنگ و رسوم همه مردم به چشم می آید تا جایگاه اعتقادات و باورهای مذهبی در بسیاری از آداب و رسوم آنان را به نمایش بگذارد.
نذر در همه ادیان یکتاپرست الهی وجود دارد/ نذورات ارامنه و زرتشتیان در تاسوعا و عاشورا
نذر در همه ادیان یکتاپرست الهی وجود دارد و مورد توجه بوده است؛ به طور مثال عمران نبی نذر می کند که دخترش خادم عبادتگاه شود.
شاید بتوان نذرها را وسیله ای برای وحدت مسلمانان در ابتدای امر و سپس وحدت یکتاپرستان و کفرستیزان قرار داد؛ این اتفاق تا حدود زیادی در سالهای اخیر در داخل کشور و نیز خارج از مرزها بین مسلمانان رخ داده است.
برخی از ارامنه و زرتشتیان به حضرت ابوالفضل(ع) و اباعبدالله الحسین(ع) ارادت ویژه ای دارند و هر ساله از قند و چای هیئتهای مسلمان تا چند رأس گوسفند نذر می کنند.
ضلع شمالی میدان هفت تیر تهران، هر ساله در ایام عزای حسینی، شاهد برپایی تکیه عزا و نذورات ارامنه تهران است که با عشق و علاقه خاصی به پخش نذوراتشان می پردازند.
ارامنه اصفهان و دیگر شهرهای ارمنی نشین نیز نقشی ارزنده در این عزاداریها و نذورات دارند که نشان از بزرگی و کرامت شهدای مظلوم واقعه کربلا و روز عاشوراست.
زرتشتیان تهران و یزد و چند نقطه دیگر کشور نیز مشارکت جدی و عاشقانه ای در نذورات و عزاداریهای سالار شهیدان ابا عبدالله الحسین(ع) دارند.
فراموشی نذورات معنوی/ لزوم سوق دادن نذرها به سوی محصولات فرهنگی
در میان انواع نذورات، کمتر به نذرهای معنوی نظیر روزه، ختم قرآن، ذکر صلوات و... توجه شده است، در حالی که همه اینها هم می تواند از موارد نذر باشد که به طور حتم، تأثیر بسیاری در تزکیه نفس و ارتقای روحی انسانها خواهد داشت.
به هر حال در هر محفلی که دیگی به نیت آقا بر اجاق گذاشته شود، شمعی در دل سقاخانه ای افروخته شود و یا باران اشکی بر کویر گونه هایمان بنشیند، در حقیقت چراغ آگاهی روشن شده است؛ همه این نذرها برای شفای جسمانی نیست و گاه باید نذر کنیم که شفای معنوی پیدا کرده و حقیقت را از غیرحقیقت تشخیص دهیم.
در آستانه ماه محرم مردم با توجه به محبتی که به امام حسین(ع) دارند، بیشترین نذرها را انجام می دهند و دائم می پرسند که چه نذر کنیم و چه نیتی داشته باشیم؟ در پاسخ باید گفت: چیزی که برای خودتان و جامعه سودمندتر است.
واضح است که گاهی از روی چشم و همچشمیها، ریخت و پاشهایی شده و سفره هایی پهن می شود که پای آن فقرا و افراد مستحق نمی نشینند.
بهتر است در شرایطی که جنگ نرم از سوی بیگانگان طراحی شده، بیشتر نذرهایمان به سوی محصولات فرهنگی سوق داده شود تا جوانان جامعه نسبت به نهضت اباعبدالله(ع) آگاه شده و تربیت عاشورایی داشته باشند.
شاید بهترین نذرها همین باشد که برای ارتقای فرهنگ عاشورایی در جامعه نذر شود؛ در بین جماعت عزادار، کتابهای برجسته عاشورایی توزیع شود، لوح فشرده سخنرانیهای تفکربرانگیز هدیه داده شود و...
همین تداوم فرهنگ عاشورایی بوده که عزاداری برای کاروان حسین(ع) را واجب کرده، ائمه(ع) نیز بر عزاداری برای جدشان امام حسین(ع) اصرار داشته اند؛ پس اساس حرکتهای مردم باید این باشد که با زندگی و رهنمودهای اهل بیت(ع) آشنا شوند که متأسفانه گاهی احساس می شود که این هدف فراموش شده است.
البته پرداختن به این مسائل، به معنای تقلیل شور حسینی نیست، بلکه اصرار بر این است که از شور حسینی به معرفت حسینی رسیده و جوانان و مردم ایران زمین، بیشتر از گذشته با اهداف قیام حسینی آشنا شوند.
نه کسی دعوت می کند نه کسی انتظار دعوت شدن دارد
صحنه هم زدن غذای نذری، از آن خاطره هایی است که هیچ وقت از خاطر آدمی نمی رود؛ آن لحظه، انسان رازی در دل دارد که با امام(ع) و خدای خود در میان می گذارد و به نیت بر آورده شدن، نذری را هم می زند؛ اما شاید ویژگی اصلی این اتفاق، یعنی بار گذاشتن دیگی برای تعداد زیادی آدم که به دلیلی مشترک و برای عرض ارادتی جمع شده اند، در این است که برای این مهمانی، نه کسی دعوت می کند نه کسی انتظار دعوت شدن دارد.
همه و همه حتی صاحب نذر، خودشان هم مهمان مجلس امامشان(ع) شده اند، این نذری دادن بر اساس نیت یک نفر شکل گرفته اما یک جمع با تمام وجود، پای دیگ و یا دیگهای نذری می ایستند و از تهیه مواد اولیه آن گرفته تا توزیع نذری از هیچ کمکی دریغ نمی کنند.
نذری یک بهانه خوب برای با هم بودن یک جمع هم عقیده است/ یک دیگ و هزاران نیت
در شهرهای بزرگ خیلی کم پیش می آید که همه اقوام و آشنایان در طول سال دور هم جمع شوند و همدیگر را ببینند اما نذری، به خصوص نذریهایی که هر سال در ایام ماه محرم و یا ماههای دیگر پخته می شود، یک بهانه خوب برای گذراندن اوقات بیشتری کنار یک جمع هم عقیده است.
نذری پختن یک کارگروهی است، کاری که درست انجام شدنش یک همکاری و هماهنگی چندین نفره را می طلبد، نذری پختن هم برای کوچکترها و هم برای بزرگترها یک تمرین درست برای انجام کار گروهی است.
اصلاً همین که در نذری دادن، کسی از کسی توقع ندارد، خودش حسابی می تواند حال آدم را خوب کند. آدمهایی که در روزهای معمول سال برای انجام دادن بیشتر کارهایشان فکر این هستند که در مقابل آن کار چه چیزی نصیبشان می شود، موقع پختن نذری، آستینشان را بالا می زنند و می ایستند پای دیگ؛ این "بی دریغ کمک کردن" باعث می شود که آدم احساس کند در حال انجام کاری است که مادیات در آن جایی ندارد.
پختن نذری یک کار معمولی نیست؛ معمولاً در روزهای دیگر سال هر کسی برای خودش و خانواده اش غذا تهیه می‌کند، اما موقع نذری دادن قضیه کاملاً متفاوت است.