استخوان یکی از منابع عالی کلسیم است که مصرف آن برای همه انسان‌ها قابل توصیه است؛ ولی مصرف آن بویژه برای افراد مبتلا به نرمی و پوکی استخوان، فوق العاده ارزشمند است. لازم به ذکر است که جوشاندن استخوان و مصرف آب حاصله نمی تواند کلسیم فراوانی را به بدن وارد سازد، بلکه لازم است دقیقا خود استخوان جویده و بلعیده شود.
به گزارش لقمه، دكتر احمدرضا درستی نوشت: انسان با دریافت غذاهای مناسب، کافی و متنوع، آنها را هضم نموده و در نهایت موادی را وارد جریان خون می‌کند که به آنها مواد مغذی گفته می‌شود. بیش از 40 نوع ماده مغذی از طریق غذاها وارد بدن می‌شوند، تا سلامت فرد حفظ شود و توان کافی برای انجام فعالیت‌های روزمره خود داشته باشد و ضمنا کودکان بتوانند رشد مناسب داشته باشند و افراد بیمار نیز بتوانند دوره بیماری و نقاهت را به سلامت پشت سر بگذارند. برخی از مواد مغذی لازمست هر روز به مقدار زیاد (حداقل ده‌ها گرم) به بدن برسند که از جمله آنها می‌توان ترکیبات قندی، چربی‌ها و پروتئین‌ها را نام برد. در علم تغذیه به این گروه از مواد مغذی، درشت مغذی‌ها گفته می‌شود. بعضی دیگر از مواد مغذی فقط به اندازه محدود (حداکثر چند گرم) در روز باید وارد بدن شوند تا تغذیه مناسبی برای فرد رقم بخورد. به این مواد مغذی، ریزمغذیها گفته می‌شود. در علم تغذیه ریزمغذیها را نیز به دو دسته مواد معدنی و ویتامین‌ها تقسیم می‌کنند. حفظ سلامت و نشاط انسان منوط به دریافت مناسب 13 نوع ویتامین و حدود 18 ماده معدنی است.
کلسیم یکی از مواد معدنی است که نقوش بسیاری را در بدن ایفا می‌کند. این ماده نه تنها در ساختمان استخوان‌ها و دندان‌ها نقش اساسی ایفا می‌کند، بلکه آنزیم‌های بسیاری نیز به این ماده حیاتی برای ساخته شدنشان نیاز دارند. کلسیم یکی از عوامل انعقاد خون است و ضمنا در انتقال پیام‌های عضلانی و عصبی نقش مهمی ایفا می‌کند. مقدار کلسیم خون بشدت و بطور دقیق توسط سیستم‌های کنترل بدن مورد بررسی و تنظیم قرار می‌گیرد تا اندازه آن بطور دقیق در خون حفظ شود؛ زیرا هرنوع کاهش و یا افزایش کلسیم در خون، منجر به مشکلات قلبی - تنفسی حاد و لطمات جدی و حتی مرگ فرد می‌گردد.
هنگامی که کلسیم موجود در غذای فرد برای مدت طولانی کمتر از نیازش باشد، بدن تلاش می‌کند تا با استفاده از کلسیم موجود در استخوان‌ها، مقدار کلسیم خون را بدقت تنظیم کند. این کار بدن سبب می‌شود که پس از مدتی نه چندان طولانی، ذخیره کلسیم استخوان‌ها کاهش یابد و در نتیجه استخوان‌های فرد پوک شوند (پوکی استخوان یا استئوپروز). در کودکان کاهش کلسیم استخوان‌ها منجر به نرمی استخوان (استئومالاسی) می‌شود که بدنبال آن نیز شکل استخوان‌ها بویژه در ناحیه استخوان‌های سینه و ساق پا، دستخوش تغییر و بدشکلی اندام می‌شود. ممکن است شما افرادی را دیده باشید که هنگام راه رفتن، پاهایشان در ناحیه ساق شبیه پرانتز باز و پرانتز بسته می‌باشد. این افراد در سنین کودکی به کمبود کلسیم و در نتیجه نرمی استخوان دچار بوده اند که عارضه بد شکلی استخوان‌های پا در آنها بصورت دائمی بجای مانده است.
مقدار کلسیم موجود در غذاهای مختلف متفاوت است و درواقع هر غذا دارای مواد مغذی مختلفی است که بسته به نوع آن غذا، مواد مغذی‌ای که با خوردن آن ماده غذایی وارد بدن می‌شوند، متفاوت‌اند. به همین دلیل نیز ما ناچاریم از غذاهای مختلفی استفاده کنیم؛ زیرا بعضی از آنها ویتامین بیشتری دارند، بعضی پروتئین بیشتر و بعضی هم مواد معدنی بیشتری را به بدن می‌رسانند. غذاها را نیز برمبنای مقدار مواد مغذی که در خود دارند، به 5 گروه اصلی تقسیم بندی کرده اند. گروه غذایی غلات و مواد نشاسته ای، با رساندن مقدار قابل توجهی قندهای پیچیده به بدن، انرژی کافی را برای ما تامین می‌کنند. مصرف میوه‌ها و سبزیجات، ویتامین‌های متعدد و فیبرهای مناسب غذایی را در اختیار بدن قرار می‌دهد و خوردن گوشت‌ها، تخم مرغ و حبوبات نیز پروتئین‌های ارزنده ای را به بدن وارد می‌سازد. از قدیم هم همگان می‌دانسته اند که مصرف لبنیات مقدار قابل توجهی کلسیم به بدن می‌رساند.
برخی افراد که در مدت حیات خود لبنیات کافی دریافت نمی‌کرده‌اند، در معرض خطر جدی برای کاهش توده استخوانی خود هستند. اگر تا 40 سالگی فرد کلسیم کافی دریافت نکند، پوکی استخوانی که برای او به ارمغان نهاده می‌شود، تا انتهای عمر گریبانش را می‌گیرد. این گونه افراد حتی با مصرف مکمل‌های حاوی مقادیر معتنابه کلسیم نیز، همواره با درجاتی از مشکلات استخوانی روبرو هستند. بنا براین، دو گروه در معرض خطر شدید مشکلات استخوانی عبارتند از کسانی که در کودکی، نوجوانی و جوانی مقدار لبنیات ناکافی مصرف می‌کنند و کسانی که در سنین بالای 40 سال قرار دارند و با مشکل پوکی استخوان دست به گریبان هستند. چنانچه افراد بالای 40 سال مبتلا به پوکی استخوان حتی شروع به مصرف لبنیات کافی بنمایند، باز هم برای مقابله با این بیماری، با دشواری‌هایی روبرو خواهند بود. لذا بسیاری از این افراد بناچار به مصرف مکمل‌ها روی می‌آورند که البته همانگونه که ذکر شد، ممکن است چندان کارساز نیز نباشد.
استخوان یکی از منابع عالی کلسیم است که مصرف آن برای همه انسان‌ها قابل توصیه است؛ ولی مصرف آن بویژه برای افراد مبتلا به نرمی و پوکی استخوان، فوق العاده ارزشمند است. لازم به ذکر است که جوشاندن استخوان و مصرف آب حاصله نمی تواند کلسیم فراوانی را به بدن وارد سازد، بلکه لازم است دقیقا خود استخوان جویده و بلعیده شود. حتی کسانی که پوست تخم مرغ را در آبلیمو خوابانده و پس از نرم شدن پوسته تخم مرغ، آبلیموی باقیمانده را مصرف می‌کنند نیز، عایدی چندانی نخواهند داشت و این کار حتی می‌تواند به بیماری گوارشی در آنها منجر شود. توصیه جدی به افراد مبتلا به مشکلات تغذیه ای ناشی از کمبود کلسیم این است که مرغ را بخوبی بپزند و انتهای برجسته استخوان‌های دراز (مثل استخوان ران مرغ) را جویده و بخورند. استخوان ماهی برای جویده و خورده شدن جزو مناسب ترین گزینه‌ها محسوب می‌شود؛ زیرا استخوان ماهی نرم و نازک بوده و برای جویده و خورده شدن مناسبتر است. امروزه رسم است که کنسرو برخی از ماهی‌ها حاوی استخوان نیز هست که مصرف کننده می‌تواند با لذت این ماهی همراه با استخوان را خورده و از عواید آن استفاده کند. لازم به یادآوری است که خود گوشت‌ها (اعم از گوشت‌های قرمز یا سفید) کلسیم کمی دارند و لذا فقط با خوردن خود استخوان است که می‌توان مقدار مناسب کلسیم را دریافت نمود. ماهی‌های ریز (از قبیل کیلکا و ساردین) نه تنها بهترین پروتئین‌ها و اسیدهای چرب را به بدن می‌رسانند، بلکه هنگامی که با استخوان جویده و خورده شوند، کلسیم قابل توجهی را نیز به بدن وارد می‌سازند. استخوان‌های ریز ماهی‌های کمی درشت‌تر (که اصطلاحا به آنها تیغ ماهی گفته می‌شود) نیز برای خوردن مناسب هستند؛ ولی شرط مهم در مورد مصرف تمام استخوان‌ها و از جمله تیغ و استخوان ماهی آن است که بخوبی پخته شده باشند، به گونه ای که وقتی در دهان جویده می‌شوند، براحتی نرم و بلعیده شوند و خدای ناکرده در گلو یا دیگر قسمت‌های دستگاه گوارش گیر نکنند. به همین دلیل نیز مصرف ماهی‌های کوچک با استخوان بیشتر قابل توصیه است؛ زیرا استخوان‌های آنها بخودی خود بسیار ریز و نرم و بی‌آزار است و با حرارت اندک نیز خود ماهی و تیغ آن بخوبی پخته و قابل مصرف می‌شود.
بازگشت به صفحه نخست