سال‌های زیادی است كه این عقیده در ذهن ایرانی‌ها جا افتاده که «جنس خارجی بهتر از جنس ایرانی است!» البته این موضوع فقط درمورد لباس، لوازم خانگی و... مطرح نیست و بسیاری معتقدند مواد غذایی خارجی نیز نسبت به مشابه ایرانی برتری دارند.
به گزارش لقمه، شاید این موضوع درمورد تعداد كمی از محصولات مثل شكلات حقیقت داشته باشد اما نباید بی‌انصافی كرد و عطر، طعم و اصالت محصولات ایرانی را نادیده گرفت.
حتما شما هم شنیده‌اید كه می‌گویند میوه‌های خارجی بی‌مزه هستند یا برنج‌های خارجی عطر و طعم برنج‌های ایران را ندارند اما از طرف دیگر هم گفته می‌شود محصولات خارجی ظاهر زیباتر و پخت بهتری دارند. همین موضوع ما را سردرگم می‌کند که بالاخره محصول ایرانی بهتر است یا خارجی؟! دكتر محمدحسین عزیزی، متخصص صنایع غذایی و مدیرگروه صنایع غذایی دانشگاه تربیت مدرس شما را در این زمینه راهنمایی می‌كند.
پسته
پسته یكی از محصولات اصلی ایران است. در حال حاضر پسته‌های چینی و آمریكایی نیز در بازارهای جهانی وجود دارند اما هیچ كدام مزه و عطرپسته‌های ایرانی را ندارند. دلیل این موضوع شرایط آب و هوایی، خاك مناسب و نوع درختان پسته در ایران است. با این حال مسئله آلودگی‌ها، كپك‌ها، قارچ‌ها و سم آفلاتوكسین (سم تولید شده توسط بعضی قارچ‌ها) درمورد پسته مطرح است كه برای جلوگیری از آنها باغداران باید هنگام پرورش، فرآوری و بسته‌بندی پسته نكات بهداشتی لازم را رعایت كنند؛ خیلی اوقات پیش می‌آید كه محموله‌های صادراتی پسته به‌دلیل این آلودگی‌ها برگشت می‌خورند.
درواقع ممكن است پسته از لحاظ عطر و طعم مشكلی نداشته اما آلوده باشد. این آلودگی نیز فقط در آزمایشگاه‌های مخصوص قابل تشخیص است مگر اینكه كپك زدگی خیلی شدید باشد و پسته بوی كپك و كهنگی بگیرد.
نكته: پسته‌های ایرانی انواع مختلفی دارند ازجمله اكبری، كله‌قوچی، احمد آقایی و... كه هر یك شكل، اندازه و طعم مخصوص به خود را دارند. به‌طور كلی پسته منطقه رفسنجان از همه معروف‌تر است.
گوشت قرمز
گوشت‌های مناطق مختلف ایران و گوشت‌هایی كه از كشورهای دیگر مثل برزیل، هند، استرالیا و... وارد می‌شوند از لحاظ ارزش غذایی تفاوت زیادی با هم ندارند، فقط ممكن است از لحاظ كیفیت پخت متفاوت باشند. علاوه براینها گوشت‌های خارجی و ایرانی از نظر هورمون و داروهای تزریقی به حیوان تفاوت زیادی با هم ندارند؛ این كار هم در ایران و هم در كشورهای خارجی ممكن است انجام شود. درحال حاضر بین انواع گوشت‌ها تنها گوشت گاو از كشورهای دیگر مثل برزیل و هند وارد ایران می‌شود. گوشت‌های خارجی معمولا ارزان‌تر هستند زیرا هزینه‌های تولید، علوفه دام و دستمزد كارگران در این كشورها كمتر است.
نكته: اگر گاو یا گوسفند جوان و نر باشد گوشت آن تردتر و نرم‌تر می‌شود. در مقابل، اگر ماده یا پیر باشد گوشت آن سفت‌تر می‌شود (گاوهای ماده چون بچه‌دار می‌شوند و شیر می‌دهند معمولا سن‌شان بالاتر است). اما پیر یا جوان بودن حیوان در ارزش تغذیه‌ای گوشت یا ظاهر و رنگ آن تاثیری‌ندارد.
چای
اگر به چای رنگ و اسانس اضافه نشده باشد، چای ایرانی از لحاظ سلامت انتخاب بهتری است اما از نظر كیفیت متاسفانه چای ایرانی به‌خوبی تهیه نمی‌شود. به‌عبارتی تعداد زیادی از باغداران در این زمینه بی‌مبالاتی می‌كنند و برگ چینی چای را صحیح و به‌موقع در فواصل منظم انجام نمی‌دهند. به این ترتیب برگ‌های پیر و قدیمی را می‌چینند و گاهی ساقه‌ها را نیز با آنها مخلوط می‌كنند. این موضوع باعث می‌شود اعتبار باغداران درستكار نیز لطمه بخورد. درحالی كه اگر برگ‌چینی با فواصل اصولی انجام شود و برگ‌های جوان یا به اصطلاح یك غنچه و دو برگ یا حداكثر سه برگ جمع شوند، چای ایرانی بهترین كیفیت را خواهد داشت و شاید در دنیا هم نظیرش پیدا نشود.
چای ایرانی هر چند ممكن است از لحاظ سلامت مشكلی نداشته باشد اما كیفیت پایین آن باعث می‌شود مردم سراغ چای خارجی بروند. چای خارجی نیز بیشتر از كشورهای سریلانكا و هندوستان وارد ایران می‌شود و قیمت بالاتری دارد. باغداران ایرانی اگر در تولید چای دقت بیشتری داشته باشند، می‌توانند قیمت آن را كمی بالاتر ببرند اما در عوض چای باكیفیتی ارائه دهند. در این صورت به‌تدریج استفاده از چای ایرانی بین مردم جا می‌افتد و واردات چای بسیار كمتر می‌شود.
نكته: در زمان خرید بهتر است چایی را انتخاب كنید كه با دم كردن به‌صورت تكه‌های بزرگ برگ در می‌آید. از خرید چای به اصطلاح «كله مورچه‌ای»، «باروتی» و همچنین چای كیسه‌ای خودداری كنید؛ چای بهتر است برگی و قلمی باشد. در ایران نیز بهترین چای متعلق به منطقه لاهیجان است. اگر هم باغداران نكات لازم را رعایت كنند در كل منطقه شمال می‌توان چای بسیار خوب و مرغوبی تولید كرد. اما متاسفانه این امر صورت نمی‌پذیرد و چای‌های ایرانی در انبارها باقی می‌مانند و واردات چای خارجی ادامه پیدا می‌كند.
زعفران
ایران بزرگ‌ترین و بهترین تولیدكننده زعفران در جهان است. دلیل آن نیز شرایط آب‌وهوایی مناسب كشور است زیرا زعفران بیشتر در مناطق كویری رشد می‌كند. با این حال كشورهای دیگر مثل چین نیز اخیرا شروع به تولید زعفران كرده‌اند كه البته محصولات‌شان عطر و طعم زعفران ایران را ندارد و ما در این زمینه بی‌رقیب هستیم. درمیان انواع زعفران‌های ایرانی نیز آنهایی كه در خراسان به‌خصوص خراسان‌جنوبی، قائنات، گناباد و بیرجند کشت می‌شوند، معروف‌تر هستند.
البته به‌شرطی كه زعفران به‌طور صحیح جمع‌آوری و عمل‌آوری شده باشد. درواقع تقلب در تولید زعفران بسیار زیاد است، به‌خصوص زعفران‌هایی كه برای فروش داخلی عرضه می‌شوند. خیلی‌ها برای افزایش وزن زعفران به آن كلاله ذرت و... اضافه می‌كنند یا پایه‌های پرچم زعفران را رنگ كرده و با خود پرچم‌ها مخلوط می‌كنند. این مسائل باعث می‌شود كیفیت زعفران پایین بیاید. زعفران شهرستان استهبان نیز عطر و طعم منحصربه‌فردی دارد اما به‌علت اینكه رنگ آن كمتر از زعفران خراسان است، خیلی در بازار طرفدار ندارد.
نكته: موقع خرید زعفران باید به عطر و رنگ آن توجه بیشتری داشته باشید. رنگ زعفران باید قرمز پررنگ مایل به قهوه‌ای باشد. بوی آن نیز باید خیلی قوی باشد. البته تا زعفران را در غذا مصرف نكنیم، نمی‌توانیم به‌راحتی متوجه اصل یا تقلبی بودن آن شویم. پس بهتر است همیشه مقدار كمی از آن را خریداری كنید و بعد كه از اصل بودنش مطمئن شدید میزان بیشتری بخرید. خوشبختانه درمورد زعفران قضیه آلودگی با قارچ‌ها و سم آفلاتوكسین مطرح نیست.
خرما
ایران از لحاظ میزان تولید خرما در جهان تقریبا رتبه اول را دارد اما از لحاظ كیفیت این‌طور نیست. درواقع 30 تا 40رقم خرمای ایرانی با نام‌های مختلف وجود دارد كه از بین آنها فقط 5 یا 6 نوع درجه یك و ممتاز هستند. متاسفانه اغلب خرماهای ایران درجه 3 هستند و چندان ارزش صادراتی ندارند. این خرماها اگرچه ممكن است طعم خوبی داشته باشند اما از لحاظ بافت، اندازه، ظاهر و نوع بسته‌بندی مناسب نیستند. به همین دلیل در خارج ایران خیلی از آنها استقبال نمی‌شود. تولیدكنندگان اصلی خرما در ایران مناطق جنوبی كشور ازجمله كرمان، بم، اهواز، آبادان، خرمشهر، بوشهر و... هستند.
نكته: از بین انواع خرماهای ایرانی، «مجول» معروف‌ترین خرمای صادراتی دنیا و «پیارم» گران‌ترین خرمای ایران است. با این حال در كشور ما بعضی ارقام خرما ازجمله خرمای مضافتی، شاهانی، آلویی، زاهدی، ربی و دشتستان پرمصرف‌تر هستند زیرا قیمت به‌صرفه‌تری دارند.
میوه
میوه‌های ایرانی به‌دلیل آب‌وهوای مناسب و نوع درختان كشورمان از لحاظ عطر و طعم بهتر از میوه‌های خارجی هستند اما از لحاظ ارزش تغذیه‌ای و ویتامین‌ها تفاوتی با نوع خارجی ندارند. گاهی اوقات دولت در شرایطی كه احتمال كمبود و گرانی می‌دهد اقدام به واردات میوه می‌كند تا بازار تنظیم شود. خیلی از میوه‌های خارجی مثل نارنگی، پرتقال و... از نوع ایرانی ارزان‌تر هستند زیرا هزینه‌های تولید در خارج كمتر است. با این حال بعضی میوه‌های خاص نیز نوع خارجی‌شان گران‌تر است. درواقع این موضوع به نوع میوه و فصل بستگی دارد.
نكته: میوه‌هایی مثل سیب لبنانی و فرانسوی در ایران تولید می‌شوند و فقط معروف به «لبنانی» یا «فرانسوی» هستند. میوه‌های گرمسیری مثل انبه، موز، آناناس و نارگیل نیز اغلب داخل ایران تولید نمی‌شوند. به گفته باغداران، واردات میوه‌های خارجی به كشاورزی ایران صدمه می‌زند به همین دلیل چند سالی است كه دررابطه با واردات میوه‌هایی مثل سیب، پرتقال و... سختگیری‌های بیشتری صورت می‌گیرد. از طرفی میوه‌های خارجی با وجود ظاهر زیبای‌شان معمولا كهنه‌تر هستند زیرا برای مدت طولانی در سردخانه‌ها نگهداری می‌شوند، بنابراین چه بهتر كه از میوه‌های خوش طعم و عطر كشور خودمان استفاده كنیم.
خاویار
خاویار ایران بهترین خاویار جهان محسوب می‌شود، دلیل آن نیز نوع ماهی‌های دریای خزر است. درواقع از آنجایی كه قسمت‌های عمیق دریای خزر طرف ایران است ماهی‌های درشت خاویاری مثل فیل‌ماهی، تاس‌ماهی و اوزون‌برون بیشتر طرف ایران جمع می‌شوند. با این حال در سال‌های اخیر از آنجایی كه صید كیلكا افزایش یافته تولید خاویار ایران كمتر شده است زیرا كیلكا غذای ماهی‌های خاویاری محسوب می‌شود و كمبود آن باعث كاهش ذخیره ماهی‌های خاویاری در دریای خزر شده است. خاویار ماهی‌های مختلف تاحدودی از لحاظ كیفیتی با هم متفاوت هستند اما از لحاظ ارزش تغذیه‌ای، ویتامین‌ها و املاح با هم تفاوت زیادی ندارند.
نكته: هرچه خاویار درشت‌تر باشد قیمت بالاتری دارد. در روند تولید، خاویار به‌دست آمده از ماهی‌های مختلف را عمل‌آوری و درجه‌بندی می‌كنند. سپس آنها را شست‌وشو داده و الك می‌كنند و خاویارهای درشت‌تر را به صادرات اختصاص می‌دهند. خاویارهای متوسط نیز هم برای صادرات و هم فروش داخلی عرضه می‌شوند. خاویارهای ریز هم در بازار داخلی توزیع می‌شوند. لازم به ذكر است كه در فروش خاویار معمولا تقلبی صورت نمی‌گیرد زیرا تمام خاویار ایران انحصارا توسط سازمان شیلات تولید‌می‌شود.
برنج
از لحاظ عطر و طعم، برنج ایرانی انتخاب بهتری است اما از لحاظ افزایش حجم و به اصطلاح ری كردن، برنج‌های خارجی هندی و پاكستانی بهتر هستند. برنج خارجی همچنین پخت آسان‌تری دارد، حتی یك آشپز بی‌تجربه هم می‌تواند از آن استفاده كند و مطمئن باشد خمیر نمی‌شود. از نظر ارزش تغذیه‌ای، ویتامین‌ها و املاح نیز بین انواع برنج‌های خارجی و ایرانی تفاوتی وجود ندارد. البته دقت داشته باشید كه این موضوع درخصوص برنج‌های تقلبی صادق نیست. فقط ارزش تغذیه‌ای برنج قهوه‌ای بیشتر است كه آن هم در ایران خیلی طرفدار ندارد.
نكته: موقع خرید برنج باید به عطر، طعم، لاغر و بلند بودن دانه‌های آن توجه كنید. البته چنین برنجی قیمت بالاتری هم دارد. لازم به ذكر است كه برخلاف چای، به‌طور كلی چندان نمی‌توان به برنج عطر و اسانس مصنوعی اضافه كرد، بنابراین نگرانی خاصی از این بابت وجود ندارد. بهترین برنج ایرانی در استان گیلان كشت می‌شود. از مرغوب‌ترین ارقام برنج نیز می‌توان به صدری، طارم و هاشمی اشاره كرد.
به کدام محصول اعتماد کنیم؟
به‌طور كلی نمی‌توان گفت كه كالای خارجی بهتر است یا ایرانی، این موضوع كاملا بستگی به شرایط نوع محصول و شرایط تولید آن دارد. بدون شك آن دسته از مواد غذایی ایرانی كه به كشورهای غربی صادر می‌شوند، انتخاب بهتری هستند. با این حال بعضی محصولات مثل شكلات، نوع خارجی‌اش بهتر از ایرانی است زیرا شكلات‌سازی صنعت اصلی كشور ما نیست و خارجی‌ها تجربه بیشتری در این زمینه دارند. با این حال در مجموع توصیه می‌شود از محصولات كشور خودمان استفاده كنید زیرا حداقل از پاكیزگی و حلال بودن آنها مطمئن هستیم و می‌دانیم سازمان‌های مربوطه بر تولیدشان نظارت دارند.
محصولات خارجی به‌خصوص آنهایی كه توسط غیرمسلمانان تولید می‌شوند از نظر حلال و حرام بودن مورد شك هستند. علاوه بر این مشخص نیست در تولید آنها از چه مواد و افزودنی‌هایی استفاده شده و چه كسی آنها را تهیه كرده است. با این حال محصولات خارجی كه از راه‌های مجاز وارد كشور می‌شوند و روی بسته‌بندی‌شان برچسب تاییدیه وزارت بهداشت خورده است، مورد اطمینان برای مصرف هستند.
بازگشت به صفحه نخست