شُل کردن سرکیسه برای سفره ای سالم
محصولات ارگانیک؛ مُد جدید یا نوید فرهنگ تغذیه ای بهتر؟

به گزارش لقمه، در سالها اخیر همزمان با گرانی افسار گسیخته مواد غذایی در دولت قبل و به ارث رسیدن تبعات آن به دولت جدید سفره ایرانیان دچار تحولات فراوانی شد.

گرانی محصولات اعم از لبنیات گوشت و برنج و میوه و سبزیجات به حدی بود که برخی از خانوارها اصلا قید مصرف یعضی از مواد غذایی را زدند آن را با برخی دیگر از محصولات کم قیمت تر جایگزین کردند مثل جایگزینی مرغ و ماهی قزل آلا با گوشت.
اما مسئله مهم تر از آن این بود که همین محصولات نیز برای تولید انبوه دستخوش برخی دستکاری ها قرار گرفتند چه مانند افزودن پالم در لبنیات و چه افزودن هورمون به مرغها و ماهی ها.

همه اینها اگرچه سلامت غذایی ایرانیان را با خطر مواجه کرده است اما در نهایت به دلیل گرانی محصولات غذای هر که تقریبا هرچه گیرش بیاید را می خرد و می خورد و کمتر خانواده ای را می توان یافت که به فاکتور های سلامت ماده ای که می خورد توجه کند.
اما چندیست که هم عرضه محصولات ارگانیک افزایش یافته و هم تعداد خانواده هایی که مصرف کننده ایم محصولات هستند اما سئوال اینجاست که این موضوع یک مد جدید و زودگذر است و یا می تواند به عادت غذایی تبدیل شود.

محصولات ارگانیک چیست
لغت ارگانیک به شیوه یا عملکرد کشاورزان هنگام پرورش، تولید و حتی فرآوری محصولاتی از جمله میوه ها، سبزیجات، صیفی جات و حبوبات اشاره می کند. در عین حال لبنیات و حتی گوشت نیز که در رده محصولات دامی جای دارد، از این طبقه بندی خارج نیست.
هدف کشاورزان و دامپرورانی که در این زمینه فعالیت می کنند، به طور مشخص حفاظت از خاک و آب به عنوان دو عنصر اصلی تولید محصول و در عین حال کاهش آلودگی هاست. در واقع کشاورزان و دامپرورانی که محصولات خود را به شیوه ارگانیک پرورش می دهند، به هیچ وجه از روش های قراردادی و معمول برای کوددهی، کنترل آفات و حتی شیوه های رایج مقابله با انواع بیماری های دامی استفاده نمی کنند.

یک کشاورز ارگانیک به جای استفاده از علف کش های شیمیایی، از روش های به نسبت سخت اما محیط زیست دوست تر، نظیر کشت دوره ای، پخش مالچ (مواد آلی قیرمانند حاصل از تجزیه کاه و برگ های مرده) یا کودهای حیوانی برای کنترل آفات بهره می گیرد.

کشاورزان عادی برای بالا بردن میزان رشد گیاهان از کودهای شیمیایی استفاده می کنند اما کشاورزان ارگانیک، از کودهای طبیعی نظیر کودهای حیوانی و کمپوست (مخلوط کود گیاهی و خاک) نه تنها برای رشد گیاه بلکه حتی برای تغذیه خاک کمک می گیرند.
کشاورزان عادی برای کاهش آفات و بیماری ها، حشره کش های سنتزی و مصنوعی را روی محصولات خود اسپری می کنند، اما کشاورزان ارگانیک آفت کش های خود را از منابع طبیعی می گیرند. آنها برای این منظور بیشتر از مزایای حشرات و پرندگان در کنترل زادآوری دیگر حشرات یا حتی به عنوان تله استفاده می کنند.

از طرف دیگر دامپروران عادی اغلب به دام های خود آنتی بیوتیک، دارو و حتی ترکیبات هورمونی برای رشد و مقابله با انواع بیماری ها می دهند اما دامپروران ارگانیک دام های خود را با مواد غذایی ارگانیک تغذیه می کنند و مهم تر از همه امکان استفاده از فضاهای باز را برای آنها میسر می سازند. این دامپروران باور دارند که کاربرد روش های پیشگیرانه، چرای دوره ای، رژیم غذایی متعادل و تمیز نگه داشتن دائم محل اسکان دام ها در کنترل بیماری های آنها نقش بسزایی دارد.

استقبال از محصولات ارگانیک در جهان

تا یک دهه پیش بیش از 24 میلیون هکتار از اراضی کشاورزی مناطق جهانی به کشت ارگانیک تخصیص یافته بود .

بیشترین سطح زیر کشت به ترتیب به مناطق اقیانوسیه (8/41 درصد)، قاره‌ی امریکا (1/30 در صد) و اروپا (1/23 درصد) اختصاص داشت. قاره‌ی آسیا و آفریقا از سطح زیر کشت کمی نسبت به سایرین برخوردار بوده‌اند.

آخرین آمار نشان می‌دهد این سطح به 50 میلیون هکتار رسیده‌است. به لحاظ تجارت خارجی و بازار حدود 40میلیارد دلار ارزش فروش محصولات کشاورزی ارگانیک است.

سه‌ منطقه‌ی آمریکای شمالی، اروپا و ژاپن بازارهای مهم مصرف این نوع محصولات شناخته شدند.

کشور آمریکا و کانادا حدود 15 میلیارد دلار و اروپا 12 میلیارد دلار مصرف‌کننده‌ی محصولات کشاورزی ارگانیک هستندد.

آرژانتین و استرالیا از مناطقی هستند که عمده‌ی صادرات این محصولات را در انحصار خود قرار داده‌اند

کشاورزی ارگانیک در ایران
بر اساس اطلاعات FAO از تعداد 66 محصول (41 محصول زراعی و 25 محصول باغی) اصلی تولیدات کشاورزی جهان، ایران با 7 محصول زراعی و 15 محصول باغی در رتبه‌های اول تا دهم قرار دارد.

توجه به اینکه مصرف سموم در ایران بسیار کمتر از شرایط کشاورزی صنعتی است و حتی در بیشتر محصولات مانند زعفران، زیره، پسته، انجیر، کشمش، بادام، خرما، سیب درختی، هندوانه، مرکبات، خاویار، میگو، پوست، پشم و محصولات باغبانی، دامی و شیلاتی ... می‌تواند فعالیت‌های گسترده ای را برای شروع و حضور در تولید محصولات ارگانیک در جهان داشته باشد.

محصولات گلخانه‌ای و پرمصرفی مانند گوجه‌فرنگی، خیار، فلفل، هندوانه، خربزه، توت‌فرنگی و بادمجان بیشترین میزان آلودگی به ترکیبات شیمیایی را دارند.

برای همین بسیاری در باغچه و حتی در گلدان های بزرگ خانگی این محصولات را خود می کارند

آپارتمان‌نشین ها هم نیز داخل گلدان ها چند نوع سبزی مانند نعنا، پونه ، گشنیز، تره، جعفری و یا هر نوع سبزی دیگری را بکارند.
به نظر می‌رسد استقبال مردم از محصولات غذایی ارگانیک خوب است اما مشکلاتی مانند قیمت بالا و همچنین تنوع کم این محصولات باعث شده است که این مصرف آن‌ها آن‌چنان که باید در بین مردم رواج نداشته باشد. در مورد محل عرضه‌ی محصولات ارگانیک مدتی است که سازمان میادین میوه و تره‌بار تهران نیز محصولات سالم، گواهی شده و ارگانیک را به مصرف کنندگان ارائه می‌دهند.

از مُد تا تغذیه سالم

هم اکنون که رفته رفته مصرف این محصولات بین طبقه مرفه تر جامعه مد شده است چند نکته در این زمینه ضروری به نظر می رسد.
یکی لزوم ارزان تر ارایه داده این محصولات و گسترده تر شدن شبکه توزیع است که دیگر اقشار جامعه نیز بتوانند بین محصولات ارگانیک و غیر ارگانیک قدرت انتخاب داشته باشند.

در این صورت این مد به یک عادت تغذیه عمومی تبدیل شده و مواظبت از سلامت مواد غذایی که می خوریم، فرهنگ می شود
دوم نظارت دقیق وزارت بهداشت برای عدم نفوذ سودجویان به این بازار است چرا که سود جویان به راحتی می توانند بر بال موج سوار شده و محصولات معمولی خود را با بسته بندی شکیل تر و گران تر و به اسم محصولات ارگانیک به مردم ارایه بدهند .

بازگشت به صفحه نخست