«آردگیز گردانی» آیین سنتی هرمزگانی ها در نیمه شعبان

به گزارش لقمه،  هرساله همزمان با فرارسیدن نیمه شعبان، سالروز ولادت مبارک و فرخنده منجی عالم بشریت حضرت مهدی موعود(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، مردم در استان هرمزگان همراه با سایر مسلمانان دوستدار اهل بیت پیامبر رحمت و مهربانی(صلی الله علیه و آله و سلم) خود را مهیای جشن میلاد می کنند.

در آیین جشن نیمه شعبان در این خطه، برنامه های مختلفی نظیر سخنرانی کارشناسان برجسته دینی و مذهبی با هدف آشنایی هرچه بیشتر مردم با فلسفه غیبت و ظهور، وظایف منتظران و شاخصه های انسان منتظر و ...، مولودی خوانی، اجرای نمایش های آیینی، سرود، تواشیح، ختم قرآن و صلوات، برپایی ایستگاه های صلواتی، آذین بندی و چراغانی شهرها و روستاها، مساجد، حسینیه ها و منازل برگزار می شود.

بسیاری از جوانان، آغاز زندگی مشترک خود را در روز نیمه شعبان جشن می گیرند و اگر نوزادی نیز در این روز متولد شود نام او را یکی از القاب مبارک حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) قرار می دهند.

یکی از آیین هایی که از قدیم الایام در بین مردمان این خطه رواج دارد، آیین «آردگیرگردانی» است که در نیمه شعبان برگزار می شود.

«آردگیز» واژه ای در گویش محلی استان هرمزگان که به معنای «الک گردانی» است.

همزمان با روز 14 شعبان، اهل هرخانه با رفتن به بازار، هدایای مخصوص آیین آردگیز گردانی را تهیه و به منزل باز می گردد؛ در این روز بازار خرید و فروش شیرینی و تنقلات ار رونق خاصی برخوردار است.

در این روز و پس از اقامه نماز مغرب و عشاء، کودکان، نوجوانان، جوانان و حتی بزرگسالان با در دست داشتن «آردگیز» که امروزه بیشتر از پلاستیک استفاده می شود، به درب منازل همسایگان مراجعه و با خواندن اشعار مخصوص این آیین«حق لیلی و ...» خواستار دریافت هدیه و نذورات می شوند.

اهل منزل نیز با نذورات و هدایایی که از صبح و یا روزهای قبل تهیه کرده اند به استقبال افراد شرکت کننده در این آیین که به صورت دسته های مجزا مراجعه می کنند، می روند و نذورات خود را در آردگیز و یا ظرفی که در دست دارند قرار می دهند و میلاد را نیز به همدیگر تبریک می گویند.

در گذشته هدایا بیشتر شامل خرما، خارک(خرمای نارس)، جو، گندم، لوبیا و شیرینی های دست ساز و خانگی بود که امروز شکلات، نخود کشمش، حلوا و شیرینی هایی که از شیرینی فروشی ها تهیه می شود جایگزین آن شده است.

بر اساس باور مردمان این خطه، شرکت کنندگان در آیین آردگیز گردانی باید به نیت سلامتی امام عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، درب هفت خانه را دق الباب کنند.

این آیین تا پاسی از شب ادامه پیدا می کنند و سپس شرکت کنندگان در این آیین با حضور در مساجد، حسینیه ها، هیات های مذهبی و یا امامزادگان، میلاد امام زمان(عج الله تعالی فرجه الشریف) را جشن می گیرند.

علی رضایی، محقق و پژوهشگر هرمزگانی در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان در بندرعباس با اشاره به سابقه آیین سنتی «آردگیز گردانی»، عنوان کرد: بر اساس تحقیقات صورت گرفته، این آیین تحت عناوینی مختلف و به اشکال متفاوت ازجمله «قاشق زنی»، «فال گوش» و ... در مجموعه آیین های نوروزی ایرانیان قبل از اسلام که در سراسر ایران برگزار می شده، گزارش شده است.

وی افزود: این آیین هم اکنون در استان کرمان تحت عنوان «الله رمضان» و در استان بوشهر نیز در ماه مبارک رمضان برگزار می شود.

رضایی گفت: امتیاز استان هرمزگان در این است که این آیین از ماه رمضان به نیمه شعبان، سالروز میلاد فرخنده منجی عالم بشریت حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) منتقل شده است.

وی اضافه کرد: در گذشته اهالی هر خانه برای خیر و برکت ماه رمضان و امروزه برای سلامتی امام زمان(عج الله تعالی فرجه الشریف) مبلغی پول و یا نخود، کشمش، حلوا، انواع شیرینی ها و تنقلات از قبل آماده و به کسانی که به درب منزل مراجعه می کردند، هدیه می دادند.

به گفته این محقق و پژوهشگر؛ این آیین در برخی از مناطق استان هرمزگان طی سه شب و در بعضی مناطق نیز در یک شب برگزار می شود.

وی، علت نامگذاری این آیین را به دست گرفتن الک (که گاهی از آن برای جمع آوری نذورات و هدایا و در برخی موارد نیز برای اینکه افراد شناخته نشوند مقابل صورت خود قرار می دادند) ذکر کرد و گفت: شرکت کنندگان در این آیین بر این باورند که هدایای دریافتی مایه خیر و برکت و سلامت افراد خانواده است.

متاسفانه امروزه این آیین در بسیاری از مناطق استان هرمزگان در حال فراموشی است و تنها مردم برخی از روستاهای شهرستان میناب و برخی از محلات شهرستان های بندرعباس و بندرلنگه و همچنین بندرکنگ نسبت به برگزاری باشکوه آن اهتمام دارند.

آیین سنتی «آردگیز گردانی» در سال 1391 در فهرست آثار معنوی کشور، ثبت ملی شده است.

بازگشت به صفحه نخست