وزارت جهاد كشاورزی، برنامه‌های خود برای افزایش تولید گوشت را اعلام كرده است اما این تمایل به افزایش تولید، درشرایطی وجود دارد كه بهره‌وری پایین تولید گوشت در ایران، آینده منابع و همچنین امنیت غذایی كشور را به خطر انداخته است.
به گزارش پایگاه خبری لقمه، چگونه می‌توان برنامه‌یی اتخاذ كرد كه دركنار تولید بیشتر گوشت، بهره‌وری تولید این محصول نیز افزایش یابد؟ «تعادل» در گفت‌وگو با یك مقام دولتی و یك كارشناس دامداری این مساله را بررسی می‌كند.
كم یا زیاد، حتما در سفره غذایی شما نقش ایفا می‌كند، مگر اینكه گیاه‌خوار باشید. گوشت، جزو لاینفك غذای ایرانی‌هاست و منبع اصلی دریافت پروتئین آنها محسوب می‌شود. به همین علت تولید یا تامین آن بخشی از برنامه‌های استراتژیك كشور است.
چند سالی است كه مسوولان به فكر افزایش تولید گوشت دركشور افتاده‌اند. از طرفی، سرانه مصرف پروتئین در ایران پایین است و نزدیك به 70درصد ایرانی‌ها، كمبود دریافت پروتیین دارند. از طرف دیگر، نزدیك به 70هزار تن از نیاز كشور به گوشت قرمز، هرسال از طریق واردات تامین می‌شود، اما جهت افزایش امنیت غذایی، تولید آن در اولویت قرار دارد.
وزارت جهاد كشاورزی درهمین راستا، برنامه‌یی را برای افزایش تولید گوشت قرمز دركشور آغاز كرده است كه نه تنها كشور را از واردات گوشت بی‌نیاز می‌كند كه سرانه تولید گوشت در كشور را از 10كیلوگرم به 10.9كیلوگرم می‌رساند. به گزارش «تعادل» به نقل از مهر، محمدرضا ملاصالحی كه یك مقام مسوول در وزارت جهاد كشاورزی است، می‌گوید. برنامه این وزارتخانه برای تولید بیشتر گوشت، افزایش ضریب تبدیل از طریق تركیب نژاد‌های داخلی دام با نژاد‌های خارجی است. وی همچنین اعلام می‌كند كه در پایان برنامه ششم توسعه، تولید گوشت ایران از 785هزار تن در سال به حدود 900هزار تن می‌رسد و كشور قابلیت صادرات 10هزارتنی گوشت قرمز در سال را پیدا خواهد كرد.
اما مشكلی وجود دارد كه باعث می‌شود، افزایش تولید گوشت چندان ساده نباشد و آن بهره‌وری پایین تولید گوشت در ایران است سرانه مصرف گوشت دام‌های سبك در ایران، دوبرابر میزان جهانی است. ایرانی‌ها گوشت گوسفند را بیشتر می‌پسندند. اما تولید گوشت گوسفند چندان اقتصادی نیست، چراكه پرورش این حیوان به صورت سنتی و در مراتع صورت می‌گیرد. تامین غذای دام‌های سبك از طریق مراتع، نه تنها به نابودی این زیستگاه‌های طبیعی می‌انجامد كه موجب افزایش مصرف آب هم خواهد شد. آب، در ایران كمیاب است و در آینده كمیاب‌تر هم خواهد شد. بنابراین پرورش دام سبك به روش سنتی به‌صرفه نیست. حال این سوال پیش می‌آید كه با وجود این مانع، وزارت جهاد كشاورزی چگونه قصد دارد تولید گوشت را افزایش دهد؟
بره‌های چند قلو، راهكار افزایش تولید
آیا با وجود بهره‌وری پایین روش‌های سنتی پرورش دام، افزایش تولید گوشت از لحاظ اقتصادی توجیه‌پذیر است؟ برای اینكه پاسخی برای این پرسش پیدا كنم، با شركت فرآورده‌های دامی جاهد تماس می‌گیرم. این شركت از زیرمجموعه‌های وزارت كشاورزی است و مسوولیت افزایش بهره‌وری پرورش دام را برعهده دارد. حمید ورناصری، مدیرعامل شركت به من می‌گوید كه با توجه به ذائقه ایرانی، افزایش تولید گوشت گوسفند یك الزام محسوب می‌شود و برنامه وزارت جهاد برای تولید بیشتر گوشت این حیوان، افزایش ضریب «چند قلوزایی» است. به گفته ورناصری، قرار بر این است كه با تركیب نژاد‌های خارجی با نژاد‌های مستعد داخلی، ترتیبی فراهم شود كه ضمن حفظ ویژگی‌های مطلوب دام‌های ایرانی، تعداد بره‌های آنها درهر زایمان افزایش یابد و هر گوسفند به جای یك بره، چند بره در سال داشته باشد. این مساله به افزایش تعداد دام و در نتیجه تولید بیشتر گوشت منتهی خواهد شد.
اما آیا افزایش تعداد دام به معنای تخریب بیشتر مراتع نیست؟ ورناصری این مساله را رد می‌كند. مدیرعامل این شركت دولتی می‌گوید: نژاد‌های جدید برای رشد و پرواربندی، نیاز به محیط صنعتی دارند. بنابراین افزایش تعداد آنها نه تنها بار اضافه به مراتع كشور تحمیل نمی‌كند كه با جایگزین كردن روش‌های صنعتی، تعداد دام‌هایی كه از مراتع تغذیه می‌كنند را كاهش خواهد داد. این مساله یعنی برنامه جدید وزارت جهاد كشاورزی، هم تولید گوشت را افزایش می‌دهد و هم موجب نجات مراتع كشور خواهد شد.
وزن بالاتر، نه تعداد بیشتر
نگاه تولیدكنندگان به برنامه وزارت جهاد كشاورزی چیست؟ با منصور خلج، تولیدكننده و كارشناس دامداری تماس می‌گیرم تا این مساله را جویا شوم. طبیعی به نظر می‌رسد كه تولیدكنندگان از طرح‌های دولتی كه منجر به افزایش تولید شود، حمایت كنند. اما آیا ملزومات افزایش بهره‌وری را هم رعایت خواهند كرد، خلج می‌گوید كه در سال‌های اخیر بهره‌وری در دامداری افزایش چشمگیری داشته است. به عنوان مثال شیردهی گاوها با میزان خوراك ثابت، از 10لیتر در روز به 35لیتر در روز رسیده است.
اصلاح‌نژاد، راهكاری بوده كه تولیدكنندگان برای افزایش بهره‌وری درپیش گرفته‌اند. اما یك نكته در گفته‌های این تولیدكننده مشهود است و آن اختلاف‌نظرش با ورناصری است. خلج معتقد است كه برنامه‌های اصلاح‌نژاد، باید افزایش ضریب تبدیل را هدف قرار دهد. نژاد‌هایی بهره‌ورند كه با میزان مشابه خوراك، وزن بیشتری پیدا كنند و این كارشناس دامداری معتقد است كه این نژاد‌ها باید با نژاد‌های داخلی تركیب شوند.
وی همچنین افزایش راندمان لاشه را نیز یكی دیگر از راهكارهایی می‌داند كه بدون افزایش تعداد دام به تولید بیشتر گوشت منجر خواهد شد. افزایش راندمان لاشه، یعنی از هر دام بعد از كشتار، مقدار بیشتری گوشت و مقدار كمتری ضایعات به دست آید.
«در این صورت، می‌توان با ثابت نگه‌داشتن تعداد دام، تولید گوشت را افزایش داد.»
نوع گوشت را بازار تعیین می‌كند
یكی از راهكارهای دیگری كه برای افزایش بهره‌وری تولید گوشت پیشنهاد می‌شود، جایگزینی گوشت قرمز با سایر گوشت‌هایی است كه بهره‌وری بیشتری در تولید دارند. به عنوان مثال بهره‌وری تولید گوشت مرغ و ماهی، از گوش قرمز بالاتر است. تولید گوشت مرغ عددی درحدود 2میلیون تن در سال است. همچنین سالانه 885هزار تن انواع آبزیان دركشور تولید می‌شود. بسیاری از كارشناسان معتقدند با افزایش این ارقام و سرمایه‌گذاری در تولید گوشت سفید، می‌توان بهره‌وری صنعت گوشت دركشور را افزایش داد. اما منصور خلج این نظریه را رد می‌كند. او می‌گوید: سلیقه‌ها و ذائقه‌های مختلف، انواع مختلفی از گوشت را می‌پسندد. بنابراین انتخاب نوع گوشت باید برعهده مشتری باشد. به عبارت دیگر تلاقی تقاضا و عرضه یا همان مكانیسم بازار، باید تعیین‌كننده این مساله باشد كه چه میزان از انواع گوشت دركشور تولید شود.
تامین نیاز كشور به پروتئین، مساله‌یی استراتژیك است. از آنجا كه این مساله با امنیت غذایی نیز پیوند خورده، دولتمردان علاقه دارند كه این تامین، از طریق تولید صورت پذیرد و نه صادرات. اما از آنجا كه بهره‌وری تولید گوشت در ایران پایین است، تولید می‌تواند به از بین رفتن منابع منجر شود كه این موضوع هم در بلندمدت، امنیت غذایی را تهدید می‌كند. آنچه مسلم است، اینكه باید بهره‌وری تولید گوشت دركشور افزایش یابد. اما این افزایش بهره‌وری باید از طریق تولید بیشتر دام‌هایی كه نیاز به شرایط صنعتی دارند باشد یا افزایش ضریب تولید و راندمان لاشه؟ به نظر می‌رسد راهكار دوم برای تولیدكنندگان مطلوب‌تر باشد، چراكه به درآمد بیشتر دركنار هزینه كمتر منجر می‌شود. باید دید كه سیاست‌های كلان، این مطلوبیت را مدنظر قرار خواهد داد یا نه.
نویسنده: علی اسدی خمامی
شما هم می توانید در انتهای همین مطلب نظرتان را درباره آن، با دیگران در میان بگذارید.
بازگشت به صفحه نخست