وی علت اقدام دولت در گرانتر خریدن مرغ آرین را کمک به فرهنگ سازی و تشویق مرغداران به استفاده از جوجه ایرانی عنوان کرد و افزود: یک دلیل دیگر نیز، جبران اختلاف وزن مرغ‌های چابک جثه ایرانی با مرغ‌های درشت هیکل نژاد‌های وارداتی است و پرداخت این رقم، باعث می‌شود که جوجه ریزی از لحاظ اقتصادی برای مرغدار مقرون به صرفه‌تر شود.

 

دکتر محمدحسین انصاری‌فرد، دامپزشک و یکی از حافظان نژاد آرین نیز در گفتگویی، بازگشت آرین به بازار ایران را ضروری خواند و با بیان اینکه استفاده از لاین ایرانی در جوجه ریزی‌ها به سود مرغدار است، تصریح کرد: تا زمانی که مردم به اهمیت این موضوع توجه نکنند و به استفاده از مرغ در سایز استاندارد جهانی رو نیاورند، همه تلاش‌ها بی فایده خواهد بود.

 

اساس اصلاح ژنتیک در صنعت مرغداری بر این پایه استوار است که لاین یا نژادی ایجاد شود که دانه کمتری بخورد، گوشت بیشتری بدهد و در زمان کوتاه‌تری رشد کند.

برآیند این ویژگی‌ها در معیاری با عنوان "ضریب تبدیل" خلاصه می‌شود. بنابر این؛ ضریب تبدیل، نسبت مقدار دانه‌ای که جوجه می‌خورد تا تبدیل به گوشت شود را نشان می‌دهد. بطور مثال وقتی ضریب تبدیل ۲ باشد، معنایش این است که جوجه ۲ کیلو دانه می‌خورد تا یک کیلو وزن بگیرد.

اگرچه در عملکرد‌های آزمایشگاهی گاهی از ضریب تبدیل ۱.۳ سخن گفته می‌شود، اما آنچه بصورت صنعتی در دنیا اتفاق می‌افتد ۱.۷ تا ۱.۸ است، یعنی هر جوجه، یک کیلو و ۸۰۰ گرم دانه می‌خورد تا یک کیلو وزن بگیرد.

 

در این زمینه و تا زمان رسیدن جوجه‌ها به سایز استاندارد، آرین ایرانی نه تنها تفاوتی با راس انگلیسی، هوبارد فرانسه و کاب و آربوراکرز امریکایی ندارد، بلکه پژوهش‌ها نشان داده که لاین ایرانی در ۵ تا ۶ هفته‌ای که برای رسیدن به وزن استاندارد سپری می‌کند، نسبت به جدی‌ترین رقیب خارجی خود، یعنی راس انگلیس، رشد ممتازتری دارد.

 

در پایان این دوره، جوجه آرین چابک و سرحال‌تر است و پس از کشتار با وزنی بین ۱.۶ تا ۱.۸ کیلوگرم، در بهترین وضعیت برای مصرف قرار دارد و گوشتی لذیذتر و خوشمزه‌تر و به دلیل استفاده حداقلی از آنتی بیوتیک و سایر داروها، طبیعی‌تر دارد.

اما آنچه که پس از این رخ می‌دهد، در کنار سبک تغذیه عموم مصرف کنندگان ایرانی، جوجه چابک و سالم ایرانی را از تکاپو انداخته و باعث می‌شود میدان در اختیار رقیبان خارجی قرار گیرد.

 

پس از حدود ۳۸ روزگی و رسیدن به سایز استاندارد، آرین که باوجود وزن گیری سریع در این مدت، دیگر علاقه‌ای به چاق شدن بیشتر ندارد، باید راهی کشتارگاه شود، اما خارجی ها، به ویژه راس انگلیس آنقدر به چاق و تنومند شدن ادامه می‌دهند که برخی از مرغداران معتقدند سود شیرینشان از هر دوره جوجه ریزی، در همین مقطع شکل می‌گیرد.

 

این ویژگی‌ها اگرچه از نگاه علوم تغذیه و سلامت، امتیاز آرین است، اما از نظر اقتصادی، به دلیل گرایش عموم مردم به خرید مرغ درشت و چاق، تبدیل به پاشنه آشیل لاین ایرانی شده و حتی باعث شد نژادی که روزگاری متعلق به تمام ایران بود، تا آستانه نابودی در حد یکی دو گله چند هزار تایی کشیده شود.

این درحالی است که اغلب کشور‌های صاحب لاین، نژاد‌های اختصاصی خود را بیشتر از ۴۰ تا ۴۵ روز در سالن نگه نمی‌دارند و آن‌ها را در سایز استاندارد روانه بازار می‌کنند. چراکه پس از این سن، گله بیشتر در معرض انواع بیماری‌ها قرار می‌گیرد و مصرف آنتی بیوتیک، واکسن و دارو‌ها نیز بیشتر می‌شود. ضمن اینکه اگر قرار باشد به گله ای، مواد افزودنی، خوراک غیررسمی یا هرچیز دیگری بدهند تا بیشتر وزن بگیرد، باید بعد از ۳۸ روزگی باشد که مرغ‌ها دهان دار‌تر شده اند!

 

به گفته دكتر انصاری فرد، سویه راس كه به ایران فروخته می شود، نژاد سنگین انگلیس است و در خود این كشور، مطابق آمارهای ۲۰۲۰ وزن لاشۀ مرغ‌هایی که در انگلیس مصرف می‌شود ۱.۵۶۰ کیلوگرم است، در حالی که مرغ‌های راس که به ما می‌دهند و ما مصرف می‌کنیم، بیش از دو کیلو وزن دارد! 

 

علاوه بر مقررات بهداشتی و دامپزشکی در این کشور‌ها که اجازه عرضه مرغ کشتار بالای ۲ کیلو را نمی‌دهد، عموم مصرف کنندگان نیز از مصرف مرغ تنومند پرهیز می‌کنند، چون در این سن گوشت مرغ پرورشی بی کیفیت شده و طعم بد، چربی بالا و بافت نامطلوبی می‌گیرد.

 

پژوهش‌های علمی که روی ۶ سویه اصلی رایج در ایران صورت گرفته نشان می‌دهد که بالاترین شاخص تولید در پایان شش هفتگی مربوط به آرین بوده، اما پس از فقط یک هفته، یعنی در پایان هفت هفتگی، سویه آربوراکرز بالاترین شاخص تولید را به خود اختصاص می‌دهد.

 

از نظر اقتصادی این نکتۀ مهمی است که تا ۳۸ روزگی که مرز سلامت مرغ است، لاین آرین از راس بهتر وزن می‌گیرد که یعنی هم سالمتر و هم گوشتی‌تر است، اما به هر دلیلی، از جمله اینکه برخی اعتقاد دارند، اقدامات تعمدی برای تشویق و ترغیب مردم به استفاده از مرغ چاق و سنگین باعث رایج و نهادینه شدن فرهنگ مصرفی کاملا متفاوت با سایر کشور‌ها شده، اغلب ایرانیان معتقدند که مرغ؛ هرچه سنگین تر، بهتر!

 

برخی نیز با این تصور که یک‌ونیم کیلو مرغ مگر چقدر گوشت دارد؟ مرغ چاق را ترجیح می‌دهند و به این نکته توجه نمی‌کنند که مرغ سایز، جوان است، چربی کمتری دارد، دارو و واکسن کمتری خورده و سالم‌تر، لذیذتر و مقوی‌تر است.

 

این درحالی است که به گفته مدیر کل تامین دام و فراورده‌های دامی، مرغ‌هایی که بیشتر از دوره نگهداری، پرورش داده می‌شوند و خارج از سایز هستند، پس از خرید، دور ریز بیشتری دارند و از نظر اقتصادی نیز چندان برای مصرف کننده به صرفه نیستند.

 

 

جعفری با بیان اینکه مرغ سایز در همه استان‌های کشور توزیع می‌شود، ابراز امیدواری کرد با استقبال خوب مردم، لاین ایرانی بار دیگر به چرخه تولید در کل کشور بازگردد.

 

این مقام مسئول در پاسخ به این سوال که چرا مرغ سایز به مقدار کافی در بازار توزیع نمی‌شود و برخی از مصرف‌کنندگان می‌گویند که در مراکز فروش، مرغ سایز موجود نیست و مجبورند مرغ‌های سنگین بخرند، اظهار داشت: در حال حاضر بیش از ۵۵ درصد از خرید‌های مرغ منجمد ما اختصاص به مرغ سایز دارد و در بازار نیز به صورت گرم عرضه می‌شود، اما از این هفته، با توقف خرید مرغ منجمد، عرضه مرغ گرم سایز بیشتر خواهد شد.

 

جعفری با بیان اینکه گرایش به مرغ سایز در تولیدکنندگان و مصرف کنندگان بالاست، ابراز امیدواری کرد گره ناشی از خواست واسطه‌ها و کشتارگاه‌ها نیز باز شود تا سود اقتصادی و سلامت غذایی بطور توامان در کل زنجیره تولید و مصرف، از مزرعه تا سفره، مورد توجه قرار گیرد.

 

مزایای لاین ایرانی

چند سال پیش رئیس وقت انجمن پرورش‌دهندگان مرغ گوشتی کشور گفته بود: تنها 2 درصد مرغ کشور از نژاد آرین (ایرانی)و  98 درصد بقیه از نوع راس، کاپ، لوهمن، هوبارد و آربراکرز است، مربوط به کشورهای خارجی نظیر انگلیس و هلند است. 

 

 

 

مدیرعامل مجتمع مرغ لاین بابل‌کنار در سال 1392 گفته بود: دلیل استفاده نکردن مرغداران، انجام ندادن تبلیغات از سوی این مجتمع است و مرغداری‌ها شناخت خوبی از این نژاد ندارند.

 

محمد حسین انصاری‌فرد با بیان اینکه طی سالهای گذشته کار تحقیقی روی این لاین انجام شده است، ادامه داد: از نظر درصد لاشه، مقاومت به بیماری‌ها، فرم ظاهری، کیفیت گوشت و ضریب تبدیل این نژاد تغییراتی انجام شده است که استفاده از آن را در مرغداری‌ها کاملاً توجیه پذیر و از نظر اقتصادی قابل رقابت با نژادهای دیگر کرده است.

 

در سال 1399 غلامعلی فارغی، رئیس وقت انجمن صنایع طیور ایران به نکته مهمی اشاره کرده و گفته بود: مهمترین چیزی که برای نژاد آرین باید در نظر گرفت بازار آن است. یعنی از آنجایی که کار بسیار پرهزینه است باید فقط به بازار ایران نگاه نکنیم. ما باید بازار 400 میلیونی منطقه را نگاه کنیم و بتوانیم بازار آنها را جذب کنیم تا این هزینه‌ها سرشکن شوند چون تا زمانی که این کار توجیه اقتصادی نداشته باشد متولیان آن در داخل این کار را انجام نخواهند داد.

 

البته در همان زمان، فارغی نکات مهم دیگری هم گوشزد کرده و اظهار داشت: چون عملکرد نژاد آرین در مقایسه با نژادهای خارجی پایین بود. ضریب تبدیل دان آنها هم اختلاف معناداری با نژادهای رقیب خارجی داشت و مهم‌تر اینکه طی این سال‌ها هیچ اقدام اصلاحات ژنتیک انجام نداده بودند و رقبای خارجی گوی سبقت را ربوده بودند. مثلا ضریب تبدیل دان آن موقع برای نژاد آرین دو و نیم بود در حالی که نژادهای رقیب ضریب تبدیلی خود را اکنون به یک و نیم رساندند. 

 

وی ادامه داده بود: نکته دوم اینکه در طی این سال‌ها، آنها با کارهای اصلاحی که انجام دادند میزان پرتی مرغ را کمتر کردند. مثلا نسبت سر، پا، گردن و مواد زاید به گوشت را کاهش دادند اما در نژاد آرین ایران، چنین اتفاقاتی رخ نداد. این ضریب تبدیل به اندازه‌ای برای مرغدار مهم است که هزینه‌های آن با استفاده از نژادهای خارجی بسیار کمتر می‌شد و آنها ترجیح می‌داند از نژاد خارجی استفاده کنند. اگر بگوییم که نژاد آرین جایگزین نژادهای خارجی شود همین امروز یک و نیم میلیون تن باید واردات بیشتر خوراک دام صورت بگیرد و از آنجایی که ایران وارد کننده خوراک دام و طیور است هزینه زیادی تحمیل خواهد شد. راهکار این است که این نژاد امروز اصلاح شود و با استانداردهای جهانی مطابقت داشته باشد.

 

فارغی همان موقع اعلام کرده بود: ما حاضریم آن را به صورت آزمایشی استفاده کنیم و هم زمان هم اصلاحات آن انجام شود و در صورتی که تصمیم‌گیران به این نتیجه رسیدند باید در کشور رواج پیدا کند، مرغداران حتما استقبال خواهند کرد.

 

حال باید دید آیا تلاش‌ها و سیاست گذاری‌ها به سمتی پیش خواهد رفت که بازار را برای پذیرش مرغ لاین ایرانی ترغیب کند یا کماکان در به همان پاشنه خواهد چرخید.

 

گزارش: محمدصالح حجت الاسلامی

بازگشت به صفحه نخست