به گزارش لقمه، زخم‌های آفتی می‌توانند بسیار دردناک بوده و با فعالیت‌های روزمره بیمار تداخل ایجاد نمایند. اصطلاحات متداولی که برای این زخم‌ها به کار می‌رود شامل «زخم‌های کوچک راجعه (برگشت پذیر) آفتی» و «استوماتیت آفتی راجعه» می‌باشند.
علت ایجاد آفت چیست؟
مکانیسم دقیق ایجاد آفت هنوز به درستی روشن نیست، ولی به نظر می‌رسد واکنش‌های ایمنی بدن بیمار در ایجاد آن دخیل باشد.
زخم‌های آفتی وقتی ایجاد می‌شوند که به دلایل نامشخص سیستم ایمنی بیمار وجود یک مولکول ناشناخته را اعلام می‌دارد. حضور این مولکول‌ها باعث حمله لنفوسیت‌ها خواهد شد (همانند حمله همین سلول‌ها به بافت پیوند شده به بیمار) و نتیجه این فرآیند پیدایش زخم‌های آفتی خواهد بود.
درمان آفت دهان
هرچند درمان قطعی برای آفت وجود ندارد، ولی روش‌هایی هست که در کاهش مدت زمان حضور زخم و نیز کاهش درد و ناراحتی و تسریع بهبودی بیمار مۆثر است. این روش‌ها شامل به‌کارگیری نکات تغذیه‌ای و غیر تغذیه‌ای می‌باشند.
نکات تغذیه‌ای
در کنار رعایت نکات فوق، بکار بستن نکات تغذیه‌ای زیر به بهبود آفت‌های دهانی کمک شایانی می‌کند:
1- عدم مصرف غذاهایی که ایجاد آفت را تشدید می‌نمایند شامل غذاهای حساسیت‌زا (آلرژن) نظیر گلوتن گندم، بادمجان و فلفل
2- پرهیز از مصرف غذاها و مایعات محرک نظیر لیمو، آب‌لیمو، پرتقال، گوجه‌فرنگی، رب گوجه‌فرنگی، توت‌فرنگی، شکلات و گردو
3- عدم مصرف مواد غذایی‌ترش، شور یا تند
4- نوشیدن مایعات با نی برای تخفیف درد
5- گنجاندن مواد غذایی که کمتر باعث درد می‌شوند در رژیم غذایی بیمار، مانند: شیر، ژلاتین، مایعات، ماست و بستنی
6- پرهیز از مصرف غذاهای سفت و خشن مانند برنج برشته شده (ته دیگ)
7- مصرف مرتب و روزانه ماست به ویژه ماست پروبیوتیک که محتوی لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس می‌باشد.
8- گنجاندن مواد غذایی سرشار از آهن، اسیدفولیک و ویتامین B12 در رژیم غذایی مبتلایان: از آنجایی که یکی از دلایل بروز آفت می‌تواند کمبود دریافت ریز مغذی‌های فوق باشد، گنجاندن منابع غذایی این مواد مغذی نقش مهمی در بهبودی فرد دارد.
مواد غذایی شامل جگر، غذاهای دریایی، گوشت قرمز کم‌چربی، لوبیاهای خشک، حبوبات، سبزیجات دارای برگ‌های سبز تیره و پهن و زرده تخم‌مرغ بهترین منابع خوراکی حاوی آهن هستند. جگر، قارچ و سبزیجاتی که برگ سبز دارند (به ویژه اسفناج، مارچوبه و بروکلی) منابع غنی اسیدفولیک می‌باشند. جگر، شیر، تخم مرغ، ماهی، پنیر و گوشت جزء غنی‌ترین منابع ویتامین B12 محسوب می‌شوند.
9-مصرف نمودن میوه‌هایی نظیر سیب، خرما و خرمالو:
* برای درمان آفت دهان با سیب می‌توان روزی چند عدد سیب را مصرف نموده و همزمان عسل را روی محل آفت قرار داد یا می‌توان عسل را روی سیب مالیده و آن را به صورتی که مدت زیادی در دهان بماند، جویده و میل نمود. اگر آفت در دهان زیاد است و جویدن درد آور است، می‌توان در آب سیب، عسل ریخته و آن را جرعه جرعه نوشید، به طوری که برای مدتی در دهان بماند.
* به افرادی که به صورت مدام در دهانشان آفت می‌زنند و از این موضوع ناراحت می‌باشند، توصیه می‌شود که خرمالو را در برنامه غذایی خود قرار دهند، زیرا خرمالو و آب آن خاصیت ترمیم کنندگی زخم‌ها را دارا است.
* درمانگران طب سنتی هند برای درمان این بیماری راه حل بسیار ساده‌ای دارند. آن‌ها خوردن خرمای نرسیده را در تسکین و درمان این زخم‌ها بسیار موثر، می‌دانند. بنابراین به بیماران خود توصیه می‌کنند هنگام بروز زخم‌ها و آفت‌های دهانی در طول روز 2 بار، 3 تا 4 خرمای نرسیده را به خوبی بجوند. از دیدگاه این درمانگران، خرما به دلیل داشتن ویتامین‌های گروه B ارزش غذایی ویژه‌ای دارد که در درمان زخم‌های دهانی بسیار موثر است.
مصرف گیاهان دارویی
برای درمان ضایعاتی مانند آفت که هنوز علت قطعی آن مشخص نیست، استفاده از گیاهان دارویی مناسب‌تر از داروهای شیمیایی است، چرا که عوارض جانبی کمتری دارند. برای نمونه استفاده از کورتون یا آنتی‌بیوتیک (به صورت دهان‌شویه) برای طولانی مدت می‌تواند باعث بروز قارچ در دهان شود، ولی ترکیبات گیاهی عوارض جانبی کمتری دارند.
برخی عصاره‌های گیاهی باعث تخفیف علائم بیماران آفتی می‌شوند که از آن جمله می‌توان به جفت بلوط، سماق قرمز، قهوه‌ای، گرد غوره، پنیرک، خطمی، خرفه، تخم خرفه، فلوس، تخم گشنیز و گیاه ساتوریا خوزستانیکا اشاره نمود.
* جفت بلوط، لایه نازک قهوه ای رنگی است که بین پوست بلوط و مغز آن قرار گرفته و به راحتی هم جدا می‌شود. این گیاه، اثرات بسیار مفیدی در بهبودی آفت و زخم‌های دهان دارد.
* توصیه اکید به افراد مبتلا به آفت این است که سماق را بر روی انگشت بمالند و آن را به مدت چند دقیقه روی محل آفت نگه دارند.
* غوره از نظر طب قدیم ایران سرد و قابض است و در درمان ورم مخاط دهان و زخم‌های دهانی و بهبود آفت دهان موثر است.
پنیرک، خطمی، خرفه و تخم خرفه خنک کننده فضای دهان و آرام‌بخش دردهای ناشی از آفت می‌باشند.
* پنیرک (malvasilvestris L) که از جمله گیاهان دارویی بومی استان کرمانشاه می‌باشد، به دلیل داشتن ترکیبات شیمیایی نظیر موسیلاژ، تانن‌ها و اسانس‌های فرار دارای خواص ضد التهابی است به طوری که به صورت حمام دهان برای درمان آفت مورد استفاده قرار می‌گیرد.
* استفاده از دهان‌شویه ختمی روزی چند بار و یا آغشته نمودن پنبه‌ای به آن و قرار دادن روی محل دردناک به بهبود آفت کمک می‌کند.
* نگه داشتن سائیده تخم خرفه در دهان، در رفع آفت دهان به خصوص اطفال موثر است.
* برای جلوگیری از پیشرفت و تسکین درد آفت دهان می‌توان مغز فلوس بدون دانه و تخم گشنیز را به نسبت مساوی خیسانده، صاف کرده و غرغره نمود و روزی چند بار این عمل را تکرار کرد.
* استفاده از عصاره گیاه ساتوریاخوزستانیکا نتایج منحصر به فردی در درمان آفت داشته است. این گیاه فقط در ایران می‌روید و جزو دسته گیاهان تیره نعناع است و اثرات ضدویروسی و ضدقارچی دارد. استفاده از عصاره این گیاه در دو، سه روز اول زخم پاسخ بهتری به درمان می‌دهد و سیر دوره درمان را کوتاه‌تر کرده و باعث کاهش درد و سوزش می‌شود.
نقل از :ماهنامه دنیای تغذیه