تاریخ تمدن بشر در ایران، چین، مصر و یونان با کشت گیاهان دارویی و تهیه عصاره ها و عرقیات متنوع از آن ها عجین است. بشر در طول قرون متمادی تجربیات انباشته تاریخی خود درباره خواص گیاهان دارویی را سینه به سینه و نسل به نسل منتقل می‌کرد و به درمان بیماری‌های خویش می‌پرداخت.

 

با پیشرفت سریع طب نوین بویژه در دو سه قرن اخیر، استفاده از مردم در نقاط گوناگون دنیا از گیهان دارویی رو به افول گذاشت. در عین حال با روشن شدن عوارض خطرناک ناشی از مصرف داروهای صنعتی و شیمیایی، بویژه طی دهه اخیر جهان با موج بازگشت مردم به مصرف گیاهان دارویی روبروست و بازار آن لحظه به لحظه رو به گسترش است.

عرقیات یکی از پرطرفدارترین شکل‌های استفاده از گیاهان دارویی است. در ایران ده ها نوع نوع گیاه وجود دارد که عرق گیری شده و به صورت طبی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

 

 

عرقیات طبی، اسانس های گیاهی یا داروهای معطری هستند که به آب اضافه می شوند و می‌تواند گیرنده‌های عصبی بویایی را تحریک کرده و بر روند ساخته شدن هورمونها، درجه حرارت و سوخت و ساز بدن، سطح هورمون‌های استرس و جنسی، سامانه دفاعی بدن، افکار و رفتارهای عاطفی و جسمانی تاثیربگذارند.

این مواد معطر با تحریک مغز و ترشح انتقال دهنده‌های عصبی موجب پدید آمدن حالات روانی خاصی در انسان می‌شود و احساس سلامت، سرخوشی، خوشنودی و خرسندی را به وجود می‌آورند. مصرف عرقیات می‌تواند استرس شده و تا حدودی درد را کاهش داده و موجب تعادل عاطفی شود. از جمله عرقیات پرمصرف می‌توان به گلاب، عرق نعنا، عرق بهارنارنج و عرق بیدمشک اشاره کرد.

ایران علاوه بر اینکه خود مهد طب سنتی است، از جمله مناسب ترین اقلیم ها برای تولید و پرورش گیاهان دارویی محسوب می شود. وجود این مزیت ها به اضافه تقاضای رو به رشد برای مصرف گیاهان دارویی موجب شده است که این حوزه از ظرفیت های بالایی برای اشتغال‌زایی و صادرات برخوردار شود.

 

 

شهرستان فیروزآباد که در فاصله 100 کیلومتری شهر شیراز قرار دارد، سالانه با صادرات 50 تن انواع گیاهان دارویی به خارج از کشور به عنوان قطب تولید گیاهان دارویی در کشور شناخته می شود. 10 هزار نفر از جمعیت 120 هزار نفری فیروزآباد به کار تولید و فرآوری گیاهان دارویی اشتغال دارند. 

مجتبی قاسم زاده، کارشناس گیان دارویی درباره کشت این محصولات در فیروزآباد، می گوید: «به دلیل اقلیم مناسب این منطقه، انواع گیاهان دارویی از دیرباز در فیروزآباد کشت می شده است. سالهاست که فیروزآباد را با گیاهان دارویی و عرقیات سنتی اش می شناسند. از سال های دور کشت گل محمدی، نسترن، کاسنی در فیروزآباد رواج داشته و در عین حال مردم از گیاهان دارویی خودرویی چون آویشن شیرازی، بادام کوهی و پسته وحشی نیز برای مصرف خوراکی و درمانی استفاده می کردند.»

او که همزمان تولید کننده و صادر کننده موفق گیاهان دارویی نیز هست، خاطر نشان می کند: «کسی که می خواهد وارد عرصه تولید گیاهان دارویی شود، نیازمند برخورداری از سرمایه زیادی نیست و خیلی زود جواب می گیرد. در سال 92 به همراه برادرم به شهرهای مختلف ایران رفتیم تا وضعیت کشت گیاهان دارایی را بررسی کنیم. در نهایت گیاه استویا، معروف به «شیرین برگ» یا «برگ عسلی» را یافتیم که بومی کشور پاراگوئه است. در حالی که استویا در پاراگوئه حداکثر 1 متر رشد می کند، ما برای اولین بار در ایران در فضای باز فیروزآباد توانستیم استویا را کشت کنیم و جالب اینکه بیش از 1 متر و 30 سانتی متر رشد کرد. این مساله نشان می دهد که اقلیم فیروزآباد تا چه اندازه مستعد کشت گیاهان دارویی است.»

 

 

شیرین‌برگ یا استویا گیاهی از تیره کاسنیان است که برگ‌های آن بمب شیرینی طبیعی به شمار می‌روند. استویا بومی آمریکای جنوبی است و تاب سرما را ندارد. گیاه شیرین‌برگ، شیرین‌کننده است و جایگزین بسیاری خوبی برای شکر محسوب می‌شود چرا که هیچ کالری به غذا اضافه نمی‌کند. این گیاه به طور معمول برای بهتر کردن طعم دارو، نوشابه و چای استفاده می‌شود.

گیاه شیرین‌برگ به طور وحشی در سرزمین‌های بلند مناطق مرزی بین برزیل و پاراگوئه می‌روید و در آن مناطق به گیاه «برگ عسلی» (honey leaf) معروف است.

 

به دلیل خاصیت شیرین کنندگی و درمانی شیرین‌برگ، این گیاه به شدت از نظر اقتصادی مورد توجه قرار دارد. ژاپن اولین کشور آسیایی بود که در سال 1970 از استویوزاید به عنوان شیرین کننده در صنایع غذایی و دارویی استفاده کرد. پس از آن کشت استویا در چین، مالزی، سنگاپور، کره جنوبی، تایوان و تایلند گسترش یافت. این گیاه در آمریکا، کانادا و اروپا نیز رشد می‌کند.

شیرین‌برگ مناسب مناطق جنوبی ایران و نیز شرایط کشت گلخانه‌ای است. شیرینی قند حاصل از دانه این گیاه 250 تا 300 برابر دیگر گیاهان قندآور چون نیشکر و چغندر قند و میزان قند موجود در آن 150 برابر آنهاست. در اصفهان به روش کشت بافت تکثیر شده و بسرعت وارد صنعت گزسازی گردیده است. این قند جایگزین مناسبی برای شیرین کننده‌های مصنوعی چون آسپارتام، سدیم ساخارین و سیکلامات بوده چون قابلیت جذب کمتری دارد به کاهش قند خون و فشار خون یاری رساند.

مزیت های اصلی کشت گیاهان دارویی

مجتبی قاسم زاده می افزاید: «نیاز اندک به منابع آبی و ارزش بالا در بازار از مهمترین مزیت های گیاهان دارویی است. امسال در مزرعه خودم 8 تن به لیمو تولید کردم و آن را به ارزش 280 میلیون تومان به فروش رساندم. برای صادرات به کشورهای همسایه بویژه روسیه همواره با تقاضای گسترده رو به رو هستیم. عرصه کار گیاهان دارویی بسیار گسترده است اما اشتباه تصور می شود که این محصولات صرفا برای درمان بیماری ها کاربرد دارند. گیاهان دارویی علاوه بر درمان بیماری ها، کاربردهای فراوانی در صنایع غذایی، عطر سازی، آرایشی و بهداشتی و حتی صنایع نظامی دارند.»

او درباره نحوه بازاریابی برای گیاهان دارویی در فیروزآباد، می گوید: «حضور فعال، برنامه ریزی شده و هدفمند در اینترنت و شرکت در نمایشگاه های متعدد و نیز توزیع رایگان محصولات به صورت اشانتیون (هدیه) از عوامل مهم برای موفقیت در بازاریابی گیاهان دارویی است.

 

گیاهان دارویی هر چقدر که ارگانیک تر باشند یعنی هر چقدر که از سموم و کودهای شیمایی عاری باشند، مشتری های عمده بیشتری پیدا می کنند زیرا کارخانه هایی که محصولات را برایشان می فرستیم در آزمایشگاه های دقیق میزان ارگانیک بودن محصولات را مشخص می کنند و این مساله برایشان بسیار حائز اهمیت است.» 

گفتنی است ارزآوری حاصل از صادرات 50 تنی گیاهان دارویی به کشورهای خارجی برابر باصادرات 25 هزار بشکه نفت است.

 

علاقه مندان می توانند برای گرفتن مشاوره، سوالات و نظرات خود را به شماره 660000070 ارسال نمایند.

 

شما هم می توانید در انتهای همین مطلب نظرتان را با دیگران در میان بگذارید.

 بازگشت به صفحه نخست