یکی از موارد استعمال واژه حلال، به عنوان حکم وضعی است. استعمالات فقها در باب اطعمه و اشربه، صید و ذباحه ناظر به این معنی است. در مقابل آن. حکم وضعی حرام به معنای حکم وضعی حرام است؛ ممنوع، ناروا، ناشایست، دارای مشکل و گره است؛ باید به این نکته توجه کرد که هر دو اصطلاح حلال و حرام با اصطلاح مشابه در حکم تکلیفی متفاوت و اصطلاح حکم وضعی با معنای لغوی مغایر است تطابق کامل دارد و در استعمال معنای اصطلاحی نیز بسیار مورد استفاده قرار گرفته است. به زبان ساده، حلیت با نگاه دقیق، شبیه نجاست و پاکی است. اینکه بیان شد حلال حکم وضعی است، بدین معناست که این حکم، قانون و اعتباری از سوی خداوند است که به اشیا مختلف مثل گوشت گوسفند یا گوشت زرافه یا نوشیدنی به دست آمده از سیب یا انگور اطلاق می‌شود؛ همان گونه که درباره ادرار، آب، روغن، خون و مدفوع قانون وجود دارد و بعضی از آنها پاک و برخی نجس هستند. این حکم مربوط به خود آن اشیا است و ربطی به فعل و عمل انسان ندارد. بسیاری از دستورات تکلیفی مانند حرمت اکل یا وجوب اجتناب در نماز و… از این قوانین وضعی به دست می‌آید. [سیری در تطوّر معنایی - تاریخی «حلال»، حامد صادقی، نفیسه صادقی]

 

 

 

امروزه واژه حلال در دنیا بسیار پرکاربرد است و می‌توان گفت، تمامی انسان‌ها با هر زبانی با این کلمه آشنا هستند و آن را در حوزه‌های بسیاری از جمله خوراکی‌ها آشامیدنی‌ها، مواد آرایشی و بهداشتی، دارو، مد و لباس، رسانه، معماری، هتلداری، گردشگری، اقتصاد، بیمه و بانک داری و.... به کار می‌برند و به هر چیزی که مطابق با احکام و قواعد اسلامی باشد، عنوان حلال اطلاق می‌کنند و بدین گونه امروزه «حلال» عبارت دیگری برای بیان اسلامی بودن کالا به شمار می‌آید.

 

 

بسیاری از هندوها امروزه گیاه خوار هستند و از خوردن گوشت حیوانات اجتناب می‌کنند و بر اساس باورهای مذهبی، آن را آهیمسا (عدم خشونت) می‌دانند و به منظور رعایت آهیمسا (عدم خشونت) از خوردن گوشت دوری می‌کنند. بر اساس باور هندوها حتی آنها که گیاه‌خوارند، گاو حیوان مقدسی است و نباید از گوشت آن خورد و در برخی ایالات هند، کشتن گاو برای غیرهندو ها هم ممنوع و حرام است.

 

در آئین هندو، نوشیدن نوشیدنی‌های مست کننده نیز نهی شده و بسیاری از هندوها از نوشیدنی‌های الکلی دوری می‌کنند. حلال در آئین بودیسم بودائیان نیز از نوشیدنی‌های مست کننده استفاده نمی‌کنند و در تعالیم بودا از خوردن آن نهی شده‌اند. کشتن حیوانات در تعالیم بودا عملی قبیح است (کسی که باعث مرگ موجود زنده شود، شانس او را برای روشنی می‌گیرد).بودا از خوردن گوشت اجتناب می‌کرده و یکی از ۵ دستور این آئین، دوری از زائل کنندگان عقل مانند مشروبات الکلی است.

 

در آئین زرتشت نیز به مسئله خوراک توجه شده است. خوردن گوشت حیوانات غیر سم دار ممنوع است و از گوشت گوسفند، گاو، بز، شتر، آهو، گاومیش و گوزن استفاده می‌کردند. برخی از زرتشتیان هم با توجه به قداست گاو از کشتن و خوردن گوشت آن اجتناب می‌کنند؛ هم چنین در متون زرتشتی خوردن کلاغ و کرکس حرام اعلام شده است.

 

فقه یهود تمام جنبه‌های زندگی یک یهودی را در بر می‌گیرد و تعالیم شریعت یهود در زمینه غذا، کوشر نامیده می‌شود. قوانین کوشر مربوط به خود خوراکی‌ها، ترکیبات خوراکی‌ها و دستگاه‌ها و ظروف تولید و مصرف آن‌ها می‌شود و هر کدام، شرایط و ضوابط مربوط به خود را دارد. بر پایه قوانین کوشر، خوردن خوک، شتر، حیوانات و پرندگان گوشتخوار و نوشیدن خون جانداران، مجاز نیست. فقط جانوران دریایی که دارای فلس (پولک) و باله باشند، کوشر هستند.گوشت حیوان غیر نشخوارکننده پاک نیست.

 

یهودیان شراب و نوشیدنی‌های مست کننده را پلید می‌دانند و از آن اجتناب می‌کنند؛ «خداوند هارون را خطاب کرده گفت: تو و پسرانت با تو چون به خیمه اجتماع داخل شوید، شراب و مسکری منوشید، مبادا بمیرید».

 

 

امروزه در جهان، حدود ۲ میلیارد نفر مسلمان زندگی می‌کنند که می‌تواند برای بازاریابان جهانی، فرصتی منحصر به فرد را رقم بزند. یکی از مهم‌ترین دستورات دین اسلام که در آیاتی، چون ۱۶۸ سوره بقره و ۸۸ سوره مائده آمده است، توصیه به خوردن غذاهای حلال است که مصادیق آن به تفکیک در قرآن و سنت ذکر شده است. بازار غذاهای حلال با توجه به گستره کشورهای مسلمان نشین از شرق تا غرب بازاری بسیار بزرگ را شامل می‌شود. این بازار، با توجه به افزایش سالانه ۲.۲ درصدی جمعیت، تا سال ۲۰۵۰ حداقل ۳۰ درصد جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند و یکی از پر رونق‌ترین بازارهای رو به رشد محسوب می‌شود.

 

برند حلال در سطح جهان در حال توسعه است کشورهای غیرمسلمان نیز علاقه‌مندی خود در ورود به تجارت در محصولات غذایی حلال را نشان داده‌اند به طوری که در بازارهای اروپا محصولات حلال حدوداً ۳۰ درصد گران‌تر از سایر محصولات مشابه به فروش می‌رسند.در حال حاضر کشورهایی مانند تایلند، انگلیس و آمریکا نیز که دین رسمی آن‌ها اسلام نیست، برای کسب بازار و درآمد به شناخت بازار کشورهای اسلامی و محصولات حلال توجه جدی پیدا کرده‌اند و تایلند یکی از کشورهای پیشرو در تجارت محصولات غذایی حلال است.

 

بر اساس تحقیقات انجام شده در مناطق مسلمان‌نشین اروپا بیش از ۶۱ درصد از مدارس از گوشت خوک در هیچ غذایی استفاده نمی‌کنند، همچنین ۱۲ درصد از مدارس صرفاً غذای حلال برای دانش‌آموزان سرو می‌کنند. رشد صنعت غذایی حلال در سراسر جهان حاکی از اقبال غیر مسلمانان به این نوع گوشت دارد. به عنوان مثال ایالات متحده آمریکا با جمعیت مسلمان حدوداً ۹ میلیون نفر بازار ۹۸ میلیارد دلاری را در محصولات حلال دارا است.

 

حدود سه دهه پیش شرکت چندملیتی نستله به این بخش از بازار توجه و شروع به سرمایه گذاری کرد و امروزه نه تنها از بزرگترین تجار صنایع حلال در جهان است بلکه یکی از معتبرترین گواهینامه‌های حلال را برای محصولات غذایی صادر می‌کند. فروش شرکت نستله در کشورهای اسلامی بالغ بر ۶.۶ میلیارد دلار است.

 

 

اروپا یکی از بازارهای مهم غذاهای حلال است که بیشترین قدرت خرید در آن قاره وجود دارد و ارزش بازار حلال در اروپا با وجود بیش از ۵۰ میلیون مسلمان ۶۷ میلیارد دلار برآورد شده است. تقاضا در بازار کشورهای آفریقایی برای محصولات حلال سالانه حدود ۱۲ میلیارد دلار تخمین زده شده و مصرف آن کشورها در حال افزایش است. آسیا بزرگترین جمعیت مسلمان را در دنیا در خود جای داده، متأسفانه این جمعیت کمترین درآمد سرانه را دارا هستند و از این رو مصرف غذای حلال در این منطقه نسبت به سایر مناطق جهان کمتر است. ایران به عنوان یک کشور اسلامی بزرگ از مزیت بالقوه ای برای موفقیت در بازار جهانی غذای حلال برخوردار است.

 

 

واردات گوشت حلال کشورهای عضو سازمان همکاری‌های اسلامی در سال ۲۰۱۴ بالغ بر ۱۵.۳ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۴ بوده است که در عربستان سعودی، مصر و امارات متحده عربی با ۱.۴ میلیارد دلار، اندونزی، مالزی، عراق، کویت، اردن، لبنان و عمان در صدر فهرست واردکنندگان گوشتی بوده اند.

 

بزرگترین صادرکنندگان مرغ و ماکیان، نیز برزیل با ۷ میلیارد دلار، ایالات متحده آمریکا با ۴.۹ میلیارد دلار، هلند، آلمان، فرانسه، بلژیک و هنگ کنگ، اتریش و ترکیه است.

 

 

در کشور کره که جمعیت مسلمانی نزدیک به ۱۳۰-۱۴۰ هزار نفر دارد، پیدا کردن مکانی که در آن مسلمانان بتوانند با خیال راحت غذای حلال بخورند کار دشواری است. در سال ۲۰۱۶ نزدیک به ۹۸۰ هزار گردشگر مسلمان از کره جنوبی بازدید کردند که نسبت به آمار ۷۴۰ هزار سال قبل بسیار بالاتر بوده است.

 

 

زاهد حسین یک مسلمان اهل پاکستان مقیم در کره جنوبی در این باره گفت: در کره جنوبی مردم مدام به من مشروبات الکلی تعارف می‌کنند، اما نوشیدن آن برای من به اندازه مردن ناراحت کننده است.

 

حسین در ادامه افزود: یکی از شایع‌ترین سو تفاهمات در مورد مسلمانان در میان کره‌ای‌ها این است که آن‌ها همه گیاهخوار هستند، البته قابل درک است، زیرا مسلمانان در اینجا مجبورند به دلیل یافت نشدن غذای دارای گوشت حلال به دنبال رژیم گیاهخواری بروند. نخستین عبارت کره‌ای که ما مسلمانان یاد می‌گیریم «رستوران بدون گوشت» است.

 

رستوران کره‌ای Makan Halal، رستوران باربیکیوی کره‌ای یانگ گود (Yang Good Korean BBQ)، رستوران مستر کباب (Mr. Kebab)، رستوران کاخ پارسی (Persian Palace)، رستوران سنتی ترکی (Kervan)، رستوران Ilji Hanbang Samgyetang، رستوران Chunja Daegutang، رستوران Hajj از جمله رستوران‌های غذای حلال در کره جنوبی است.

 

 

هانوی پایتخت ویتنام یکی از کشورهایی با مراجعه مسلمانان در شرق آسیا است. طبیعی است که از بین این گردشگران تعدادی هم مسلمان باشند و برایشان مهم باشد که در طول سفر از چه نوع غذاهایی خواهند خورد. در این رستوران حلال این کشور انواع غذاهای مالزیایی و سنگاپوری سرو می‌شود. در منوی رستوران انواع نودل و غذاهای گیاهی پیدا می‌شود و منوی رستوران بسیار متنوع است. البته چند مدل غذای ویتنامی هم در این رستوران سرو شده، مثلاً غذایی سنتی به نام فو که سوپ نودل همراه با گوشت مرغ یا گوساله است. یا در یکی دیگر از رستوران‌های این شهر منوی رستوران پر از غذاهای محلی هندوستان است. رستوران Juni’s Kitchen، رستوران Red House Hano، رستوران Allante، رستوران Dalcheeni، رستوران Zaika، رستوران P.K spice، رستوران Little India، رستوران Tandoor Hanoi، رستوران ۱۰۰۱ Nights از جمله اسامی رستوران‌هایی است که در ویتنام غذای حلال سرو می‌کنند.

 

 

بزرگ‌ترین کشور اروپا با بازار حلال، فرانسه با ۷۰ میلیارد دلار است. فرانسه از نظر سرعت رشد برای محصولات غذایی و آرایشی حلال رتبه اولین کشور در اروپا را دارد.رستوران کریستال یا لو کریستا، رستوران قصاب یا لو قصاب از بهترین رستوران‌های حلال پاریس، رستوران جو برگر، رستوران کوک ساج از جمله رستوران‌هایی هستند که در پاریس غذای حلال سرو می‌کنند.

 

اما در آلمان وضعیت متفاوت است؛ در این کشور، دیدن یک سوپرمارکت آلمانی با بخش حلال به راحتی ممکن نیست. در آلمان، سوپرمارکت‌های حلال کمی وجود دارد که متعلق به کارآفرینان ترک و عرب است.رستوران‌هایی که گوشت آنها به صورت حلال تهیه شده است، نزد مسلمان از محبوبیت ویژه ای برخوردار هستند، تولید کنندگان فرآورده‌های گوشتی بیش از همه به ذبح اسلامی رو آورده‌اند و حتی غذای حلال هم برای نوزادان به بازار آمده است.

 

از آخرین گزارش ارائه شده در مورد تعداد جمعیت مسلمانان در آلمان در سال ۲۰۱۵، تعداد آن‌ها حدود ۹۰۰۰۰۰ نفر افزایش یافته است. طبق پیش بینی محققان، در سال ۲۰۲۰ بین ۵.۳ تا ۵.۶ میلیون مسلمان در آلمان زندگی می‌کردند و سهم آن‌ها در کل جمعیت بین ۶.۴% و ۶.۷% است که نسبت به سرشماری میکروی سال ۲۰۱۵ از ۵.۴% و ۵.۷% بیش‌تر است. بر این اساس، اسلام دومین جامعه بزرگ مذهبی آلمان است. با وجود اینکه مسلمانان بیش از پنج میلیون نفر از جمعیت هشتاد و سه میلیون نفری آلمان را تشکیل می‌دهند و این رقم در حال افزایش است، اما آن‌ها با کمبود سوپرمارکت‌های حلال در این کشور مواجه هستند.

 

سوپرمارکت حلال Tukwila در درسدن آلمان، انواع مواد غذایی حلال و تازه را عرضه می‌کند. Tukwila همچنین گوشت حلال روزانه را برای مشتریان خود ارائه می‌دهد. میوه‌ها و سبزیجات تازه روزانه (آسیایی، هندی، پاکستانی، نپالی، افغانی، سریلانکایی) نیز در این سوپرمارکت موجود است. Tukwila همچنین انواع مختلف کباب، سوسیس، برگر و فلافل حلال و سبزیجات آماده منجمد را برای مسلمانان ارائه می‌کند. علاوه بر این، Tukwila انواع مختلف ماهی‌های آسیایی و ماهی‌های تازه و خشک مختلف آفریقایی را نیز برای مشتریان خود عرضه می‌کند.

 

انواع بیسکویت، کیک، تنقلات و شیرینی‌های حلال نیز در Tukwila برای مسلمانان ارائه می‌شود. اما محصولات حلال ارائه شده توسط این سوپرمارکت حلال به موارد فوق ختم نمی‌شود؛ Tukwila همچنین انواع ادویه جات را نیز ارائه می‌دهد.

 

 

شهر کازان از ده‌ها فرهنگ و دین متفاوت تشکیل شده است اما دین اکثریت مردم ساکن این شهر اسلام است. کافه مدینا، رستوران سنتی توگان آولیم، کافه آزو ۷- خانه برگر MEAT ROOM، کافه رستوران کیستیبای، کافه برگر KGB و قهوه خانه گورمه از جمله دیگر کافه‌ها و رستوران‌های حلال در شهر کازان است.

 

به عنوان مثال خانه استیک ای تله که در غذاهای خود فقط از گوشت محلی استفاده می‌کند، اولین خانه استیک حلال در روسیه است. در منوی این رستوران اثری از نوشیدنی‌های الکلی و قلیان دیده نمی‌شود و در عوض انواع سالادها (سزار، گریل با قارچ شیرین، پنیر فتا و …)، انواع سوپ‌ها، برگرهای محلی، استیک و سبزیجات گریل شده و … به چشم می‌خورد.

 

در سویی دیگر منوی رستوران توباتای شامل غذاهای محلی تاتارستان است که از جمله آن‌ها می‌توان به غذاهای گیاهی شیرین، کیستی برگر با گوشت، مانتی و … اشاره کرد. کلوچه‌های سنتی تاتارستان هم از جمله گزینه‌هایی است که الیشی، گوبادی و بکینوف از جمله آن‌ها هستند.

 

 

گرایش غیر مسلمانان آمریکا به غذاهای حلال موجب رشد روز افزون سوپرمارکت‌های حلال در این کشور شده است. به گفته کارشناسان تغذیه در آمریکا، غیر مسلمانان آمریکا نیز متوجه شده‌اند که غذاهای حلال از سلامت بیشتری برخوردار هستند و همین امر موجب گرایش عمومی مردم به این نوع غذاها و در نتیجه گسترش سوپرمارکت‌های حلال در آمریکا شده است. مهاجران مسلمان و فرزندان آنها که نسل دوم مسلمانان در آمریکا محسوب می‌شوند، مشتاقانه به دنبال تهیه غذاهای حلال هستند. راه‌های بسیاری برای خرید مواد غذایی حلال در آمریکا وجود دارد. برخی از مردم مواد غذایی حلال مورد نظر خود را از سوپر مارکت های معتبری تهیه می‌کنند که صاحب آنها مسلمان باشد که البته این گزینه دارای محدودیت است. برخی دیگر از مردم نیز تنها به نبودن الکل یا گوشت خوک در محصول غذایی بسنده می‌کنند و محصولی با این مشخصات را از سوپرمارکت‌های مختلف تهیه می‌کنند. روش دیگر نیز وجود نشانه‌ای بر روی بسته بندی‌های محصولات غذایی مبنی بر تائید حلال بودن آنهاست.

 

گفتنی است که با وجود سکونت حدود هشت میلیون مسلمان در آمریکا و هزینه مصرفی سرانه برای تهیه مواد غذایی که حدود دو هزار و۱۰۰ دلار تخمین زده شده است، پیش بینی می‌شود که سوپرمارکت‌های حلال حدود ۱۶ میلیارد دلار در سال درآمد داشته باشند.اکنون بسیاری از کشورهای مسلمان شبکه‌های وارد کننده مواد غذایی دارند مثلاً استرالیا هم اکنون به میزان ۲ میلیارد دلار آمریکا به کشورهای مسلمان صادرات مواد غذایی دارد.

 

 

کانادا از نظر مذهبی متنوع است و طیف وسیعی از اعتقادات و آداب و رسوم را در بر می‌گیرد. این کشور هیچ کلیسای رسمی ندارد و دولت رسماً متعهد به کثرت گرایی مذهبی است. آزادی مذهب در کانادا حق محفوظ قانون اساسی است که به افراد اجازه می‌دهد بدون محدودیت و دخالت اجتماع و عبادت کنند. بزرگ‌ترین گروه مسیحیان این کشور را کاتولیک‌های رومی تشکیل می‌دهند. اسلام دومین دین بزرگ کانادا پس از مسیحیت است. اکثر جمعیت مسلمان کانادا اهل سنت هستند، در حالی که اقلیت قابل توجهی به شاخه‌های شیعه پایبند می‌باشند. همچنین اسلام به دلیل مهاجرت و نرخ باروری بالا سریع‌ترین رشد را در میان ادیان کانادا دارد.

 

رستوران حلال گایز (The Halal Guys)، رستوران پارامونت فاین فودز (Paramount Fine Foods)، رستوران Gourmet Malaysia، کریو گریل هاوس (Crave Grill House)، رستوران ساهان (Sahan Restaurant)، رستوران The Dirty Bird Chicken+ Waffle، رستوران بامیان کباب (Bamiyan Kabob)، رستوران ایرانی شهرزاد (Sheherzade Persian Grill) از جمله رستوران‌هایی هستند که در این شهر غذای حلال دارند.سوپرمارکت‌های حلال در کانادا مواد غذایی و گوشت حلال مورد نیاز مسلمانان را عرضه می‌کنند و مسلمانان مشکلی در زمینه تأمین مواد غذایی حلال ندارند.تورنتو، اتاو، وینیپگ و همیلتون از جمله شهرهای کانادا هستند که دارای چند سوپرمارکت حلال می‌باشند.

 

 

به عنوان یک گردشگر مسلمان اسپانیا کشوری با استانداردهای حلال است. چراکه چندین رستوران حلال در مادرید و سایر مقاصد دیگر این کشور وجود دارند که برای مسلمانان خدماتی ارائه می‌کنند و غذاهایی از خاورمیانه تا جنوب آسیا را دربردارند. اسپانیا همچنین مساجد زیبایی نیز دارد که از میان آنها می‌توان به مسجد جامع مادرید اشاره نمود.

 

 

در فیلیپین بسیاری از تولیدکنندگان در پی افزایش تقاضای مصرف کنندگان مسلمان و غیرمسلمان فیلیپینی برای استفاده از مواد غذایی حلال، به دنبال تأئیدیه حلال برای محصولات خود هستند. تولید کنندگان فیلیپینی محصولات کنسرو ماهی می‌گویند اغلب مصرف کنندگان فیلیپینی، نسبت به سلامتی خود حساس هستند و به همین علت ترجیح می‌دهند از مواد غذایی و محصولات حلال استفاده کنند. داشتن برچسب حلال، فروش محصولات غذایی را افزایش می‌دهد و خیلی از شرکت‌ها و کارخانه‌های صنعتی، تأییدیه حلال را از بزرگترین مرکز تأیید حلال بودن محصولات در فیلیپین دریافت کرده‌اند.

 

 

در رم نخستین فروشگاه بزرگ گوشت حلال برای استفاده مسلمانان گشایش یافته تا بتوانند گوشتی را خریداری کند که بر اساس اصول اسلام و شرع ذبح شده است. مهاجران مسلمان و تازه مسلمانان شدگان ایتالیایی می‌توانند گوشت حلال را از قصابی‌ها تهیه کنند اما اکنون امکان خرید محصولات گوشتی حلال در فروشگاه‌های بزرگ به وجود آمده است. جمعیت مسلمانان ایتالیا حدود ۲/۱ میلیون نفر تخمین زده شده که براساس آمار غیر رسمی ۲۰ هزار نفر از آن‌ها را تازه مسلمانان ایتالیایی تشکیل داده‌اند.

 

 

غذای حلال چینی، بیش از هزار سال پیش، در زمان سلسله‌ی تانگ پدیدار شد. زمانی که اسلام به چین معرفی شد. تجار، مسافران و مبلغانِ عرب، در امتداد جاده‌ی باستانی ابریشم، به چین مسافرت کردند و در مکان‌هایی مانند شیان، کایفنگ، گوانگژو، کوانژو، یانگژو و هانگژو، اقامت گزیدند.

 

این مردمِ عرب، نیاکان مردمِ هوی (Hui) امروزی هستند و از همان زمان غذای حلال چینی گسترش یافت و غذاهای بیشتری در زمان سلسله‌ی یوان (Yuan)، زمانی که اقلیت قومی هوی تشکیل شد، به وجود آمد.مواد غذایی و محصولاتی که از گندم تولید می‌شوند، بیشتر از برنج خورده می‌شوند و غذاها و تنقلات مختلفی از آرد گندم تهیه می‌شود.

 

طعم‌های شیرین نقش مهمی دارند و احتمالاً به ترجیح مسلمانان عرب به طعم‌های شیرین، مربوط می‌شود. گوشت گاو و گوشت گوسفندی نیز، به طور گسترده‌ای مصرف می‌شوند.

 

رستوران‌ها و غرفه‌های غذای مسلمان نیز، به دلیل وجود مهاجران مسلمانِ غرب چین، به طور گسترده ای در شهرها در دسترس هستند. این رستوران‌های اسلامی در چین، معمولاً توسط مسلمانان، اداره می‌شوند و با توجه به رواجِ بیشتر این گوشت‌ها در غذاهای مناطق غربی چین، غذای حلال ارزان قیمت ارائه می‌دهند.رستوران HONGBIN LOU RESTAURANT، رستوران NANLAISHUN RESTAURANT، رستوران DONGLAISHUN از جمله آنها است.