بیش از ۶۰ هزار نفر در ایران مبتلا به‌ام‌اس هستند. بیماری که این روز‌ها بیش از هر زمان دیگری از آن می‌شنویم و آمارهای وزارت بهداشت و درمان نیز حکایت از رشد این بیماری در کشور و به خصوص در میان جوانان حکایت دارد. با آنکه پس از سال‌ها شناخت این بیماری، هنوز نه علل و نه راههای درمان قطعی آن شناخته شده است، تلاش‌های متخصصان کشورمان خبر از اتفاقی تازه در راه درمان‌ام. اس می‌دهد که «تولید داروی گیاهی درمان‌ام. اس در تبریز» می‌تواند خبری مهم در عرصه شناخت و درمان این بیماری باشد.

درمان گیاهی ‌ام. اس 

بر اساس پژوهش مرکز تحقیقات علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی تبریز مکمل گیاهی همراه با رژیم غذایی ویژه در بهبود علائم بالینی بیماران MS از نوع عودکننده – بهبود یابنده و جلوگیری از پیشرفت بیماری موثر است. طراح این روش درمانی سهیلا رضاپور فیروزی، کار‌شناس ارشد علوم تغذیه و دکتر سید رفیع عارف حسینی- استاد راهنمای وی- است که از این روش درمانی بهره برده است. گزارش باشگاه خبرنگاران جوان در این خصوص حاکی است که این تحقیق با حمایت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تبریز تصویب و در مرکز تحقیقات علوم اعصاب با همکاری متخصصین و رزیدنت‌های نورولوژی و متخصصین تغذیه و داروسازی انجام شده است.

مکمل گیاهی در دو شکل شربت و سافت ژل برای مصرف بیماران تهیه و ارائه خواهد شد. بیماران به مدت ۶ ماه تحت درمان و ارزیابی‌های کلینیکی و پاراکلینیکی و شاخص‌های بین المللی قرار گرفتند که نتایج بدست آمده موفقیت آمیز بود. اثرات ضد التهابی و درمانی این روش مداخله، می‌تواند خواص پیشگیرانه و شفابخش در بیماران مبتلا به MS را داشته باشد. این مکمل گیاهی، خوراکی بوده و همراه با داروهای مرسوم استفاده می‌شود و به مرور داروهای بیمار با صلاحدید پزشک می‌تواند تعدیل شود. این طرح برای اولین بار درجهان بشماره ثبت اختراع ۷۶۷۴۵ به ثبت رسیده است. این داروی گیاهی کاملاً بی‌خطر و فاقد هرگونه عوارض جانبی و مدیریت تجاری این طرح بعهده تعاونی خدمات دانش بنیان تجهیزات پزشکی پیوند علم وصنعت است که راهی تازه برای درمان ام‌.اس به شمار می‌رود.

ام. اس چیست؟

اسکلروز منتشره یا مالتیپل اسکلرزیس (Multiple Sclerosis، MS)، یک بیماری نسبتاً شایع با علت ناشناخته و بدون درمان قطعی است که منجر به ناتوانی جسمی در سنین جوانی و میانسالی می‌شود. بیماری‌ام. اس در اثر تخریب غلاف میلین ایجاد می‌شود. میلین غلافی است که ‌فیبرهای عصبی را احاطه می‌کند و در انتقال سریع امواج عصبی نقش بسیار مهمی دارد. در حالت طبیعی با وجود این غلاف امواج عصبی به سرعت منتقل شده و موجب توانایی بدن در ایجاد حرکات هماهنگ و موزون می‌شوند. در بیماری‌ام. اس این غلاف عصبی به تدریج تخریب می‌شود و بدین ترتیب امواج عصبی از مغز به خوبی منتقل نمی‌شود و علایم مختلف بیماری‌ام. اس ظاهر می‌شود. این بیماری مسری نبوده و از دسته بیماری‌های ارثی هم محسوب نمی‌شود، اما نقش ژنتیک در ایجاد آن تایید شده است. در حال حاضر هیچ درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد اما شیوه‌های درمان موجود در تغییر سرعت روند بیماری مؤثر هستند.

چهار عاملی که‌ ام. اس را تشدید می‌ کنند

متخصصان، عوامل مختلفی را در تشدید‌ام. اس موثر می‌دانند که دکتر «رویا ابوالفضلی» متخصص بیماری‌های مغز و اعصاب (نورولوژی) در این باره چهار علت مهم را در تشدید این بیماری موثر می‌داند:

۱- گرمای محیط به خصوص اگر همراه با رطوبت باشد، می‌تواند بسیار آزار دهنده باشد. گرمای زیاد می‌تواند ضعف عضلانی شدید ایجاد کند، گرچه برخی بیماران‌ام. اس بوسیله گرما اذیت نمی‌شوند و ممکن است از حمام گرم لذت ببرند. باید بدانیم که حتی افزایش مختصر درجه حرارت مرکزی بدن می‌تواند توسط فرد تحمل نشود و او را دچار مشکل نماید. قبل از تماس با گرمای زیاد، تا وقتی نمی‌دانید که چگونه واکنش نشان خواهید داد، بسیار مراقب خود باشید. وارد وان داغ یا سونا نشوید، مگر کسی نزدیک شما باشد که در صورت نیاز شما را بیرون بکشد. اگر متوجه بد‌تر شدن علایم و نشانه‌ها در اثر گرما شدید، تنها چند ساعت خنک شدن شما را به حالت طبیعی برمی گرداند. شایع‌ترین علایم ایجاد شده در اثر گرما در بیماران مبتلا به‌ام. اس، ضعف و تاری دید است. هر عاملی که دمای مرکزی بدن را افزایش دهد، موجب تشدید علایم بیماری و یا ظاهر شدن علایم جدید می‌شود. علت این امر، این است که انتقال امواج عصبی، شدیدا نسبت به افزایش درجه حرارت حساس است.

۲- استرس‌های روحی و جسمی، چه به‌صورت مزمن و چه به صورت حاد و ناگهانی می‌توانند سبب تشدید بیماری شوند. چنانچه مطالعات نشان می‌دهند، در زمان تحمل استرس وقوع حملات بیماری دو برابر بیشتر از شرایط معمول است. به نظر می‌رسد استرس‌ها سبب آزاد شدن موادی در بدن می‌شوند که این مواد از طریق تاثیر روی سیستم ایمنی می‌توانند بیماری را متاثر سازند.

۳- خستگی، هم علامتی از بیماری‌ام. اس است و هم عامل تشدید کننده آن و با خستگی معمولی تفاوت‌هایی دارد؛ مثلا اینکه شدت این خستگی بیشتر از یک خستگی معمولی است. معمولا در اوایل روز (صبح) احساس می‌شود و به تدریج در طول روز شدت می‌یابد و اغلب با یک استراحت کوتاه مدت ساده برطرف نمی‌شود. این خستگی به دلیل اثرات مخرب بیماری روی سلول‌های عصبی حرکتی و حسی ایجاد می‌شود و لذا منطقی است که در نتیجه آن تمامی علایم بیماری تشدید یابند یا علامتی جدید ایجاد شود. شایع‌ترین عوامل ایجاد‌کننده خستگی عبارتند از: گرما و رطوبت، غذای سنگین، آلرژی غذایی، فعالیت زیاد، سیگار، گرسنگی و افت قند خون‌و استرس‌ها.

۴- مطابق آمار موجود ۱۰ تا ۱۵ درصد افراد مبتلا به ‌ام‌‌.اس، شروع بیماریشان را پس از ضربه به مغز یا نخاع ذکر می‌کنند و ۵۰ درصد آنان شدت حملات را به ضربه نسبت می‌دهند. به نظر می‌رسد که ضربه سبب ایجاد تغییراتی در نسج مغز یا نخاع می‌شود که با توجه به آسیب‌های قبلی ناشی از خود بیماری در این محل‌ها، علایم جدید ایجاد می‌شوند.

افزایش ۴۰ درصدی تعداد مبتلایان به ‌ام .اس

به گفته رئیس انجمن مغز و اعصاب ایران، آمار مبتلایان‌ام.اس از ۵۱. ۹ در ۱۰۰ هزار نفر در سال ۲۰۰۹ میلادی به ۷۳ در ۱۰۰ هزار نفر در سال ۲۰۱۱ میلادی افزایش یافته است که نشان‌دهنده افزایش ۴۰ درصدی مبتلایان به این بیماری است. دکتر حسین پاکدامن با بیان اینکه باید استراتژی‌های درمان را در حوزه «ام اس» بهبود ببخشیم، افزود: به گزارش وزارت بهداشت سالانه بیش از ۲۰۰ میلیون هزینه دارو‌ها و درمان این بیماری می‌شود و مسئله نگران کننده این است که تنها بیش از نیمی از بیماران تحت درمان هستند.

یکی دیگر از اهمیت‌های توجه به این بیماری این است که «ام. اس» شایع‌ترین علت ناتوانی در جوانان است که هم در زندگی فردی و هم زندگی اجتماعی آن‌ها تاثیرگذار است و تنها مشکل فرد نبوده و مشکل خانواده وی و اجتماع نیز هست. پاکدامن در ادامه با اشاره به افزایش مبتلایان به‌ام. اس در تمام جهان اظهار کرد: ‌ در سال گذشته در آمریکا آمار ابتلا به‌ام. اس ۵۴ تا ۸۴ در ۱۰۰ هزار بوده است که نشان می‌دهد ۳۵۰ هزار نفر در این کشور مبتلا شده‌اند که امسال این آمار به ۱۱۷ در ۱۰۰ هزار نفر رسیده است.

رئیس انجمن مغز و اعصاب ایران با بیان اینکه این بیماری در حال حاضر تبدیل به اپیدمی شده است، افزود: بیماری‌ام اس از ۱۵۰ سال پیش که توسط یک پزشک فرانسوی کشف شد، بیماری نادری بوده، اما اکنون بعد از ۱۵۰ سال که هنوز علت و درمان قطعی آن مشخص نشده است، به یک بیماری شایع در میان جوامع تبدیل شده است. در حال حاضر در ایران طی دو دهه اخیر نورولوژیست‌ها برای بیماری ‌ام‌.اس اهمیت ویژه‌ای قائل شده و مقالات و کارهای تحقیقاتی بسیاری را ارائه کرده‌اند که نشان می‌دهد سطح مقالات ما هم در منطقه و هم در جهان بسیار خوب است.