لقمه: برای بسیاری از مردم رفتن به دندانپزشكی یكی از ترسناك‌ترین تجربه‌های دنیاست. اما تحقیقات نشان می‌دهد، درمان پوسیدگی دندان‌ها و توجه به سلامت و بهداشت دهان نه فقط برای داشتن دندان‌های سفید و زیبا مفید است بلكه می‌تواند جان انسان‌ها را از خطر مرگ نجات دهد. مراجعه مرتب به دندانپزشك، مسواك زدن منظم و داشتن دهان پاكیزه طول عمر را افزایش داده و از بسیاری از بیماری‌های خطرناك مانند كم‌خونی و سكته پیشگیری می‌كند.

دانشمندان هر روز رابطه تازه‌ای را بین یكی از بیماری‌های مرتبط با لثه و دیگر بیماری‌های مزمن پیدا می‌كنند. تحقیقات نشان می‌دهد، مسواك نزدن می‌تواند باعث ابتلا به بسیاری از بیماری‌های مزمن و خطرناك مانند سكته، حمله قلبی، دیابت، فشار خون بالا و حتی ناباروری شود. آمارها تخمین زده می‌شود نیمی از جمعیت جهان به یكی از انواع بیماری‌های لثه دچار باشند. ولی خبر خوب این است كه اگر یك فرد مسواك زدن را شروع كند و به فكر درمان پوسیدگی‌ دندان‌های خود بیفتد این عوامل خطرزا به‌تدریج برطرف می‌شود و حتی ممكن است بعضی از بیماری‌های او به طور كامل درمان شوند. به گفته «دكتر دامین والمزلی» از سازمان دندانپزشكی انگلستان بیشتر بیماری‌های مرتبط با لثه درمان‌پذیر هستند و البته با رعایت نكات بسیار ساده می‌توان از درصد زیادی ازآنها پیشگیری كرد. در این مطلب سعی می‌كنیم بیماری‌هایی را معرفی كنیم كه درصورت رعایت نكردن بهداشت دهان و دندان ممكن است در آینده نزدیك سراغ شما بیایند. می‌توانید با انجام كارهای بسیار ساده مانند دو بار مسواك زدن در روز، محدود كردن استفاده از نوشیدنی‌های شیرین، سیگار نكشیدن و مراجعه به دندانپزشك هر دو سال یك بار تا حد زیادی از ابتلا به آنها پیشگیری كنید.

بیماری قلبی و سكته

معمولا بیماری‌های لثه با تشكیل پلاك‌ها روی دندان شروع می‌شوند. این پلاك‌ها لایه چسبنده‌ای هستند كه از غذا و باكتری تشكیل شده و می‌توانند باعث خونریزی لثه‌، تورم و ایجاد بیماری در آن شوند.محققان دانشگاه نیویورك اثبات كرد‌ه‌اند درمان این لثه‌های متورم با استفاده از جرم‌گیری، استفاده از دهانشویه‌ها و ژل‌های آنتی‌بیوتیك به‌طور قابل توجهی می‌تواند تشكیل پروتئین‌های «سی‌ری‌اكتیور» و «فیبرینوژن» را كاهش دهد.
بالا رفتن میزان این پروتئین‌ها در خون احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی را هم به‌شدت افزایش می‌دهد. در یكی دیگر از تحقیقات، پزشكان بیمارستان و دندانپزشكی سیدنی دندان‌های خراب 70 فرد مبتلا به بیماری‌های پیشرفته‌ لثه را كشیدند و متوجه شدند ظرف مدت كوتاهی میزان این تركیب‌های خطرناك در بدن آنها به‌طور شگفت‌آوری كاهش پیدا كرد.به‌نظر می‌رسد باكتری‌های موجود در این پلاك‌های دندانی می‌توانند به راحتی وارد جریان خون شده و بعد از وارد شدن به اعضای حیاتی بدن انسان در آنها ایجاد عفونت می‌كنند. همچنین این باكتری‌ها توانایی مسدود كردن جریان خون در رگ‌های قلبی را دارند كه در موارد شدید خطر ایست قلبی را در افراد مسن افزایش می‌دهند.تحقیقات روی 9 هزار زن بالغ نشان داد احتمال ابتلا به حمله قلبی در زنانی كه دچار بیماری‌های لثه هستند تا دوبرابر نسبت به دیگران بیشتر است. در یك مطالعه دیگر هم مشخص شد، اشخاصی كه كمتر از 21 دندان در دهان خود دارند با احتمال 65 درصد بیشتر به حمله قلبی دچار می‌شوند و یك فرد سالم باید 32 دندان در دهانش داشته باشد.

فشار خون بالا

مطالعات دانشمندان دانشگاه آتن اثبات كرده است رابطه مستقیمی بین بیماری‌های لثه و افزایش فشار خون در انسان‌ها وجود دارد.افزایش فشار خون می‌تواند اعضای مختلفی از جمله قلب، عروق خونی، كلیه‌ها و مغز را تحت‌تاثیر قرار دهد. از این بیماری با عنوان قاتل خاموش یاد می‌شود زیرا بیشتر اوقات بدون علامت است و فرد تا مدت‌ها متوجه وجود آن در بدن خود نمی‌شود. جالب است بدانید نزدیك به 95درصد از مردم در زندگی خود به فشار خون بالا مبتلا می‌شوند. اما درجات آن در هر فرد با توجه به شیوه زندگی، میزان فعالیت بدنی و وزن متفاوت است. در این بین افرادی كه دندان‌های زرد و پوسیده دارند و با مسواك زدن بیگانه هستند باید حتما منتظر ابتلا به فشارخون بالا باشند.

بیماری‌های ریوی

دانشمندان در آخرین تحقیقات خود متوجه ارتباط قدرتمندی بین بهداشت دهان و ابتلا به بیماری انسداد ریوی مزمن یا COPD شدند. در این بیماری كه چهارمین عامل مرگ و میر در ایالات‌متحده به شمار می‌آید عملكرد سیستم تنفسی به‌تدریج كاهش پیدا می‌كند و ریه‌ها به مرور زمان تخریب می‌شوند. COPD معمولا با علائمی مانند سرفه‌های مزمن، تنگی نفس، وجود خلط ضخیم و خس‌خس در نفس شناخته می‌شود و از مهم‌ترین عوامل ابتلا به آن می‌توان به آلودگی هوا و سیگار كشیدن اشاره كرد. محققان معتقدند، باكتری‌های موجود در دهان می‌توانند وارد ریه شده و هر چند وقت یك بار باعث بروز عفونت در این قسمت بسیار حساس بدن شوند. متاسفانه این باكتری‌ها می‌توانند به سرعت تقسیم شده و بخش زیادی از ریه‌ها را فرا بگیرند، به همین دلیل افرادی كه دچار بیماری‌های ریوی و تنفسی هستند باید بیشتر از دندان‌های خود محافظت كنند.

دیابت

آمارها نشان می‌دهد، میزان ابتلا به بیماری‌های لثه در افرادی كه دیابت دارند تا سه برابر بیشتر است. براساس تحقیقات انجام شده توسط موسسه ملی بیماری‌های كلیه و دیابت ایالات‌متحده، هر قدر وضعیت بهداشت دهان و دندان در یك فرد بدتر باشد، احتمال ابتلای او به دیابت و مرگ و میر بر اثر این بیماری‌افزایش پیدا می‌كند. البته این ارتباط دو طرفه است، یعنی دیابت هم می‌تواند روی سلامت لثه‌ها تاثیر منفی گذاشته و سرعت خراب شدن دندان‌ها را افزایش دهد. دیابت خطرناك‌ترین بیماری غیرساری در جهان است. متاسفانه این بیماری علائم زیادی ندارد و در موارد حاد حتی ممكن است باعث از كار افتادن اندام‌های حیاتی بدن، نابینایی و حتی قطع عضو شود.

تولد زودرس نوزادان

متاسفانه عوارض مسواك نزدن مادران می‌تواند شامل حال فرزندان آنها هم شود. بررسی‌های انجام شده توسط محققان دانشگاه آلاباما نشان می‌دهد، احتمال تولد زودرس نوزادان در زنان بارداری كه بهداشت دهان خود را رعایت نمی‌كنند، بیشتر است. عفونت‌های لثه می‌تواند باعث افزایش پروستاگلاندین و دیگر تركیبات شیمیایی شود كه در روند بارداری یك زن سالم اختلال ایجاد می‌كند.البته این موضوع جای نگرانی ندارد و با مسواك زدن می‌توان تا حد زیادی از آن را پیشگیری كرد؛ برای مثال احتمال تولد زودرس نوزادان در زنانی كه قبل از رسیدن به هفته 35بارداری به دندانپزشك مراجعه كرده و اقدام به درمان بیماری‌های دندانی خود كرده‌اند تا 84 درصد نسبت به زنان دیگری كه این كارها را انجام نداده‌اند كمتر است.

آلزایمر

2 سال پیش محققان دانشگاه كلمبیا مطالعاتی را روی تعدادی از مردانی كه بالای 60 سال داشتند انجام دادند و متوجه شدند، سالمندانی كه دندان‌های خود را از دست داده‌اند، به‌طور مرتب مسواك نمی‌زنند یا لثه‌های بیمار دارند مشكلات بیشتری در به یاد آوردن نام‌ها و اتفاقات دارند. بر اساس گزارش محققان كالج كینگ در لندن، بیماری‌های لثه می‌تواند باعث افزایش تورم در مغز شده و منجر به ترشح یك پروتئین خاص در مغز شود. این پروتئین آمیلوید نام دارد و با حمله به سلول‌های مغزی به آنها آسیب می‌رساند.

آرتروز

معمولا بیماری آرتروز، خود را با تورم و احساس داغ شدگی در مفاصل بدن نشان می‌دهد. به تازگی دانشمندان آلمانی متوجه شدند، افرادی كه لثه‌های متورم دارند با احتمال 10 برابر بیشتر از افراد سالم به این بیماری دچار می‌شوند.البته درصورتی كه فرد بیمار لثه‌های خود را درمان كند به‌تدریج علائم بیماری آرتروز هم برطرف خواهد شد. میزان تركیبات مضر در خون افرادی كه با مراجعه به دندانپزشك پلاك‌های دندانی خود را برطرف كنند، بعد از 6 هفته به‌طور قابل توجهی كاهش پیدا می‌كند و همراه با آن درد مفاصل هم كمتر می‌شود. به تازگی توجه جهانی نسبت به ارتباط بین بیماری‌های لثه و آرتروز افزایش پیدا كرده است و بر همین اساس تعداد زیادی از كشورها تلاش می‌كنند مردم خود را به رعایت بهتر بهداشت دهان و دندان تشویق كنند. باكتری‌های چسبیده به دندان‌ها پروتئین‌هایی را داخل جریان خون ترشح می‌كنند كه باعث تحریك سیستم ایمنی بدن انسان می‌شود و خود را با دردهای مفصلی نشان می‌دهد.

سرطان

شاید عجیب به‌نظر برسد اما واقعیت این است كه مسواك‌نزدن هم می‌تواند خطر ابتلا به بعضی از انواع سرطان‌ها را در انسان بیشتر كند. به‌طور كلی افرادی كه به بهداشت دندان و لثه‌های خود توجه نشان می‌دهند با احتمال 14 درصد كمتر به سرطان دچار می‌شوند. در بعضی موارد، ارتباط بین بیماری‌های لثه و سرطان بسیار بیشتر است. برای مثال یك فرد با دندان‌های خراب و لثه‌های متورم با احتمال 49 درصد بیشتر از دیگران ممكن است به سرطان كلیه دچار شود. احتمال ابتلای این شخص به سرطان‌های لوزالمعده و خون هم به‌ترتیب 54 و 30 درصد نسبت به سایرین بیشتر است. به‌نظر می‌رسد تورم و بیماری‌های مزمن لثه می‌تواند منجر به ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن انسان شده و سلول‌های او را در برابر تومورهای سرطانی آسیب‌پذیر كند. بعضی دیگر از محققان هم معتقدند، باكتری‌های موجود در پلاك‌های دندانی به‌طور مستقیم می‌تواند منجر به تولید بافت‌های سرطانی در اعضای حیاتی بدن شوند.

پوكی استخوان

در افرادی كه مسواك نمی‌زنند به‌تدریج استخوان‌های دندان كه در ریشه آن قرار گرفته‌اند تحلیل رفته و از بین می‌روند. این عامل باعث از بین رفتن بافت نرم لثه در اطراف دندان شده و در نهایت باعث تخریب كامل دندان می‌شود. این وضعیت در بعضی از مبتلایان به بیماری لثه می‌تواند نشان‌دهنده ابتلای آنها به بیماری پوكی استخوان باشد. در افراد مبتلا به این بیماری تراكم استخوانی به‌تدریج كاهش پیدا كرده و استخوان‌ها به‌تدریج ضعیف می‌شوند.این موضوع به خصوص در میان زنان بالای 50 سال اهمیت بیشتری پیدا می‌كند. بعد از رسیدن به سن یائسگی، تراكم بافت استخوانی در زنان كاهش می‌یابد كه یكی از دلایل اصلی آن ایجاد تغییرات هورمونی در بدن است. دانشمندان معتقدند، زنانی كه زیاد به دندانپزشك مراجعه می‌كنند، حتما باید یك بار آزمایش تراكم استخوان را هم انجام دهند تا از ‌ابتلا نداشتن خود به پوكی استخوان اطمینان پیدا كنند.

چگونه به‌طور صحیح مسواك بزنیم؟

1.سر مسواك را مطابق شكل روی دندان‌های خود قرار دهید و سپس مسواك را طوری بچرخانید كه زاویه بین سر آن و خط فاصل بین دندان و لثه 45 درجه شود. از دندان‌های عقب سمت چپ شروع كنید و درحالی‌كه مسواك را در دایره‌های كوچك می‌چرخانید به آرامی به جلو بیایید. این حركت را حداقل 20 ثانیه انجام دهید.
2.با همین روش به سمت دندان‌های جلو بیایید و به آرامی به سمت دیگر فك خود حركت كنید. فراموش نكنید كه در تمام این مدت، مسواك باید به شكل چرخشی روی دندان­ ها حركت كند. بعد از تمام شدن سطح جلویی دندان‌های فك بالا، سطح پشتی دندان‌ها را نیز به این شكل مسواك بزنید و سپس سراغ فك پایین بروید.
3. برای شستن قسمت پشتی دندان‌های جلویی مطابق شكل مسواك را قرار دهید و باز هم با حركت چرخشی مسواك را حركت دهید.
4.همین كار را برای دندان‌های جلویی فك پایین هم تكرار كنید.
5. بعد از كشیدن مسواك روی سطوح جلویی و پشتی دندان‌ها، مسواك را بالای دندان قرار داده و باز هم به شكل چرخشی سومین سطح را تمیز كنید.
6. در انتها با شستن زبان، كار مسواك زدن به پایان می‌رسد. با اینطور مسواك زدن هم باكتری‌های روی زبان از بین می‌روند و هم نفس شما خوشبو می‌شود.