لقمه: تأثیر شیر مادر در رشد و نمو و تربیت کودک است که هم از نظر روان‌شناسی مورد تأیید است و هم اینکه اسلام روی این موضوع بسیار تأکید می‌کند؛ زیرا تغذیة صحیح نوزاد را یکی از عوامل مهم تربیت می‌داند.

قرآن مجید دربارة مدت شیرخوارگی می‌فرماید:(وَ الْوالِداتُ یُرْضِعْنَ أوْلادَهُنّ حَوْلَیْنِ کامِلَیْنِ لِمَنْ أرادَ أنْ یُتِمّ الرّضاعَةَ)؛ «مادران باید فرزندان خود را ـ در صورتی که می‌خواهند دوران شیرخوارگی آن‌ها را تکمیل کنند ـ دو سال شیر دهند». امام صادق(ع) مدت شیرخوارگی را 21 ماه به عنوان یک مدت ضروری و لازم اعلان نموده و کمتر از آن را ناقص می‌شمارند.

شیر مادر دارای تازگی و حرارت مناسب و کامل‌ترین غذاست و هضم آن راحت و سریع و از هر ناخالصی و میکروب مبرّاست؛ به دلیل این ویژگی‌ها حضرت علی(ع) می‌فرماید: «ما من لبن یرضع بد الصبی أعظم برکة علیه من لبنِ اُمِّه؛ هیچ شیری برای طفل با برکت‌تر و مناسب‌تر از شیر مادرش نمی‌باشد».بنابر روایات مذکور لازم است خود مادر در صورت امکان به کودکش شیر دهد؛ زیرا شیر مادر مناسب‌ترین غذا برای فرزند می‌باشد. در صورت عدم امکان مادر برای شیر دادن، اسلام صفاتی را برای دایة کودک در نظر گرفته است؛ زیرا تمام صفات دایه و اخلاق او در کودک مؤثر می‌باشد.

حضرت علی(ع) فرمودند: «دقت کنید چه کسی فرزندان شما را شیر می‌دهد؛ زیرا فرزند با همین وضع پرورش می‌یابد (اخلاق و شمایل صاحب شیر در او مؤثر است)».

امام رضا(ع) نیز در این‌باره می‌فرمایند: «زنان احمق و کودن و آن‌هایی که بینایی چشمشان بسیار کم است را دایة فرزندان خود قرار ندهید؛ زیرا شیر مؤثر است».
کودک همواره باید احساس کند که پدر و مادرش او را دوست دارند و از او حمایت می‌کنند. این محبت و توجه، محیط آرام و قابل اعتمادی از نظر روانی برای او فراهم می‌‌آورد که عامل مؤثر در رشد و تکامل عاطفی او خواهد بود.

از بیانات ائمه(ع) روشن می‌شود که دوران شیرخوارگی بسیار حساس بوده و صفات ظاهری و باطنی مادر یا دایه در اثر شیر او به بچه منتقل می‌شود.اسلام در مورد توجه کودکان به خدا عقیده دارد که از همان آغاز، کودک متوجه این امر است؛ زیرا که از زدن کودکان هنگام گریه نهی کرده است.

رسول خدا(ص) فرمودند: «اطفال را برای گریستن نزنید؛ زیرا گریة آن‌ها تا چهار ماه شهادت به توحید است و چهار ماه صلوات و دعای بر پیامبر و چهار ماه دعا برای پدر و مادر خود می‌باشد».

در توضیح باید گفت، درست است که نوزاد با مفاهیم کلمات آشنا نیست و کسی را نمی‌شناسد، اما فطرتاً آگاه به ناتوانی خود می‌باشد و از طرف دیگر می‌داند که این نیاز باید از خارج برطرف گردد و آگاهی فطری بر این مسئله دارد که ملجأ و پناهگاهی در خارج وجود دارد که بی‌نیاز و غنی است و نیازها را برطرف می‌کند؛ براین اساس، او با گریه از آن نیرو استمداد می‌طلبد. در این صورت که اگر ما فوراً به یاریش بشتابیم، او خوش‌بین شده و با آرامش خاطر به حیات خویش ادامه می‌دهد.

تجارب علمی ثابت کرده است که علاوه بر شیر مادر، توجه و ابراز عاطفة مادر نسبت به شیرخوار در رشد و نمو او تأثیر به سزایی دارد. غذای روحی و عاطفی اهمیتش از غذای جسمی در رشد کودک کمتر نیست؛ به همین جهت در اسلام تغذیة‌ طبیعی کودک از شیر مادر به تغذیه از دایه برتری دارد؛ زیرا در صورت اول، او علاوه بر شیر از عواطف مادری نیز برخوردار است.

از همین‌رو رسول اکرم(ص) می‌فرماید: «فرزندان خود را زیاد ببوسید؛ زیرا با هر بوسه، برای شما، مقام و مرتبتی در بهشت فراهم می‌شود که فاصلة میان هر مقامی، پانصد سال است».بنابراین کودک همواره باید احساس کند که پدر و مادرش او را دوست دارند و از او حمایت می‌کنند. این محبت و توجه، محیط آرام و قابل اعتمادی از نظر روانی برای او فراهم می‌‌آورد که عامل مؤثر در رشد و تکامل عاطفی او خواهد بود.