سید غلامرضا حسینی مدیرعامل مرکز چاپ و نشر واژه پرداز اندیشه در گفت وگو با پایگاه خبری لقمه، درباره شرایط چاپ و نشر کشور سخن گفت. مشروح این گفتگو را در ادامه می خوانید:
شرایط صنعت چاپ در کشور و مقایسه با فناوری روز دنیا چگونه است؟
روزآمدی فناوریهای جدید در صنایع مختلف با سرعتی جهش‌گونه در حال انجام است، در این راستا صنعت چاپ هم از این قاعده مستثنا نیست، البته به دلایل مختلف از جمله عدم احساس ضرورت، همچنین هزینه‌های بالای واردات دستگاه‌های جدید، تحریم‌های ظالمانه و سرانه‌ی پایین سود حاصل از سرمایه‌گذاری صنعت باعث شده است در مجموع صنعت چاپ در ایران به ویژه در چاپ افست یک صنعت فرسوده به حساب بیاید. البته چرایی این مسأله از جنبه‌های مختلف دیگری نیز قابل کنکاش و بررسی است.
راه اصلاح صنعت چاپ که از فرسودگی رنج می برد چیست؟
اصلی‌ترین راه حل برای نوسازی و روزآمدی ناوگان صنعت چاپ، ایجاد چرخه‌ی سودآوری مناسب است، به عنوان مثال اگر در سایر صنایع تولیدی رویکرد از خام‌فروشی تغییر پیدا نماید، صنعت بسته‌بندی مدرن به دلیل ایجاد ارزش افزوده بر کالا یک امر ضروری خواهد شد و حتماً این موضوع به اقتصاد چاپ کمک خواهد نمود و انگیزه صاحبان این صنعت را برای استفاده از تکنولوژی‌های روز دنیا بیشتر خواهد کرد، در عین حال نمی‌توان به نقش دولت‌ها در این زمینه بی‌اعتنا بود ایجاد تسهیلات بلند مدت و کم بهره، اختصاص ارز با قیمت مناسب و همچنین تلاش برای رفع برخی تحریم‌ها و یا تسهیل در واردات می‌تواند در به روز شدن صنعت چاپ کمک کند.
آیا ظرفیت داخلی برای توسعه قطعات، مواد اولیه و دستگاه های چاپ می‌تواند نیاز ما را مرتفع کند؟
در بخش ساخت قطعات و برخی لوازم یدکی دستگاه‌های چاپ اتفاقات خوبی رقم خورده است و همچنین در ساخت و تولید دستگاه‌های خدمات تکمیلی بالاخص در بخش صحافی موفقیت‌هایی حاصل شده است. اما تا نقطه مطلوب فاصله زیاد است. با توجه به طراحی‌های جدید دستگاه‌ها و تغییر ماهیت آنها از دستگاه‌های صرفاً مکانیکی به دستگاه‌های دارای مدارهای پیچیده الکترونیکی، بردها و درایوهای منحصر به فرد ورود به عرصه‌ی تولید و تعمیر این قطعات نیاز آینده این صنعت است.
به نظر شما برای بی نیازی از واردات موارد قید شده باید چه کرد؟
لزوماً واردات یک راه¬حل منفی و غیر حرفه‌ای نیست و در این خصوص باید منافع کشور در نظر گرفته شود، در برخی مواد و کالاها که استراتژیک محسوب نمی‌شوند و عدم تولید آن آسیبی به کشور وارد نمی¬کند و یا تولید و ساخت آن فاقد توجیه اقتصادی است می‌تواند از طریق واردات تأمین شوند. بدیهی است تولید کالاهایی همچون کاغذ، مقوا، زینک، مرکب که می‌تواند به رونق تولید، اشتغال¬زایی و... کمک کند باید تقویت شوند. به نظر می¬رسد در بخش اقلام مصرفی، صنعت چاپ ظرفیت کافی برای تولید داخلی و با چشم¬انداز صادرات به سایر کشورها را دارد.
دولت چه کمکی می‌تواند برای بهبود شرایط صنعت چاپ انجام دهد همچنین صنعت چاپ صنعت گرانی است برای کاهش هزینه ها در تهیه دستگاهای مورد نیاز چه پیشنهادی دارید؟
در شرایط فعلی خرید و واردات دستگاه¬های چاپ فارغ از بحث تحریم‌ها نیازمند سرمایه‌گذاری‌های کلان است به نظر می‌رسد به دلیل میزان سود صنعت چاپ که به نسبت سایر صنایع کمتر است، نیاز به همیاری دولت‌ها ضروری است، ممکن است در شرایط فعلی دولت بتواند با یک طرح منسجم و کارشناسی صنعت چاپ را با یک سرعت مناسب به روزآمدی نزدیک نماید، ولی در صورت عبور از یک دوره¬ی زمانی خاص و فرسودگی اساسی در این حوزه، به ویژه در بخش افست مشارکت و کمک دولت هم نتواند پاسخگو باشد.
تا چه میزان تحریم چرخ صنعت چاپ را دچار اخلال کرده است؟
تحریم¬ها سرعت گردش چرخ صنعت چاپ را کند کرده است چرا که امکان خرید و انتقال دستگاه‌های جدید به صورت مستقیم به کشور میسر نیست. در بخش تعمیر و نگهداری نیز هزینه‌های تأمین قطعات و زمان دسترسی به آن با اختلال مواجه می‌شود.
صنعت چاپ در دنیا صنعت پر سودی است در ایران به چه صورت است و چرا؟
پر سود بودن صنعت چاپ در دنیا به دلیل یک رویکرد فرهنگی قدیمی است و آن هم واقعی بودن قیمت‌هاست. متأسفانه ارائه‌ی یارانه‌های متعدد و متنوع به کالاهای فرهنگی در کشور بالاخص در مورد کتاب و همچنین عدم پذیرش و باور به اینکه بسته‌بندی ارزش افزوده‌ی فوق‌العاده برای محصول ایجاد می‌کند، عمدتاً به این امر به عنوان یک هزینه سربار نگاه شده و همیشه قیمت‌ها در بخش چاپ سرکوب شده است.
عدم وجود قوانین بازدارنده و یا عدم اجرای آن نیز باعث شده است تا شبه چاپخانه‌های زیرزمینی و زیرپله‌ای در صنعت چاپ به چالشی برای خود صنعت تبدیل شود و از رشد متوازن آن جلوگیری کند.
برای تربیت نیروی ماهر و ارتقا جذابیت صنعت چاپ چه پیشنهادی دارید؟
روزآمد شدن صنعت چاپ و تغییر نسل دستگاه¬های مکانیکی این صنعت به دستگاه‌های اتوماتیک و نیمه اتوماتیک دارای فناوریهای دیجیتال، نیازمند تربیت نیروهای ماهر و متخصص و تحصیل کرده است، این امر خود مشوقی است برای علاقمند شدن جوانان با استعداد و با انگیزه برای کسب دانش و تجربه در این صنعت.
آیا ایران قادر است کاغذ مرغوب تولید کند؟
کاغذ یک کالای استراتژیک است، لذا تولید آن در داخل امری ضروری و قطعی است. بدیهی است درشرایط فعلی کیفیت کاغذ تولید داخل قابل رقابت با نمونه¬های خارجی نیست. برای تحقق ارتقاء کیفیت کاغذ تولید داخل نیازمند یک عزم و اراده‌ی ملی هستیم یعنی تولیدکننده تمام همت خود را برای ارتقاء کیفیت صرف نماید. از طرفی صاحبان صنایع چاپ در راستای حمایت از تولید ملی برخی معایب و سختی‌های استفاده از کاغذ ایرانی را تحمل نمایند. همچنین ناشران، استفاده از کاغذ ایرانی را به استفاده از کاغذ خارجی ترجیح دهند و با یک فرهنگ سازی و تعریف دوره زمانی خاص (مثلاً حداکثر سه سال) مخاطب هم با خرید کتاب تولید شده با کاغذ داخلی حمایت خود را اعلام نماید. و دولت هم با تنظیم بسته های حمایتی در عرصه ی تولید کاغذ-چاپ کتاب و مخاطب زمینه¬ی سرعت بخشیدن به خودکفایی در تولید کاغذ مرغوب داخلی را فراهم آورد.