به گزارش لقمه، پژوهشگران علوم پزشکی می‌گویند نتایج یک تحقیق روی افراد بیمار نشان می‌دهد مرگ‌و‌میر ناشی از اضافه وزن به میزان قابل توجهی از مشکلات مربوط به سوء تغذیه پیشی گرفته است. نتایج این بررسی حاکی است در سال، دو هزار و ده عارضه چاقی سه برابر بیشتر از سوء‌تغذیه افراد را به کام مرگ فرستاده است.

در این پژوهش که به مدت پنج سال صورت گرفته است آمار بسیار نگران کننده‌ای درباره افزایش مشکلات ناشی از اضافه وزن در جهان ارایه شده است.

آمارهای ارایه شده نشان می‌دهد سه میلیون و 400 هزار نفر بر اثر مشکلات ناشی از چاقی جان خود را از دست داده‌اند در حالی که، شمار افرادی که به علت سوء تغذیه جان باخته اند یک میلیون نفر است. بهبود شرایط زندگی در کشورهای در حال توسعه و بی تحرکی اجباری ناشی از شیوه زندگی در کشورهای توسعه یافته در افزایش آمار مرگ و میر ناشی از چاقی نسبت به سوء‌تغذیه نقش داشته است. بررسی‌ها حاکی از آن است که 45 میلیون ایرانی دچار اضافه وزن یا چاقی هستند و این در حالی است که، تنها شش درصد ایرانیان ورزش می‌کنند و این خود چاقی را به مسئله مهم و پیچیده‌ای تبدیل می‌کند که سلامت شهروندان را نشانه گرفته است.

رییس اداره سلامت اجتماعی شهرداری و مسئول طرح تهران عاری از چاقی در این باره می‌گوید: چاقی نه تنها معضل ایرانی‌ها بلکه یک معضل جهانی است. به چاقی،‌ ام‌الامراض گفته‌اند چرا که، مجموعه‌ای از بیماری‌ها مثل بیماری‌های قلبی- عروقی، بالا رفتن فشار خون، دیابت نوع 2، مشکلات مفصلی و بیماری‌های کلیوی از عوارض آن است. چاقی در بروز بیماری‌های روان شناسی و روان‌پزشکی نیز که بسیار شایع است، تاثیر دارد. به گفته شهرام سهرابی امروزه چاقی مهمترین علت مرگ و میر در جهان است و مرگ‌های ناشی از آن از مصرف سیگار نیز پیشی گرفته است بنابراین تنها راه در امان ماندن از این همه اتفاق بد این است که چاق نشویم. او ادامه می‌دهد: فعالیت‌ها در زندگی شهری به دلیل پیشرفت تکنولوژی و مدرنیته، بسیار کم شده‌است.


برای مثال در رسانه ملی تبلیغ می‌شود که برای پرداخت قبوض آب، گاز، برق و تلفن از خانه خارج نشوید و با استفاده از اینترنت آنها را پرداخت کنید. خب، این به دلیل محدود کردن سفرهای شهری، روشی موثر است اما، شهرنشینان را از تحرک بازمی‌دارد. در گذشته مردم برای پرداخت همان قبوض چند قدم راه می‌رفتند اما، حالا وضعیت فرق کرده است. بنابراین باید ورزش را در زندگی روزمره جا داد. سهرابی خاطرنشان می‌کند :البته مشکلات و مشغله‌های زندگی شهرنشینی هم مزید بر علت است. بیشتر افراد از نداشتن زمان برای ورزش گلایه می‌کنند که البته می‌توان به آنها گفت لازم نیست به صورت حرفه‌ای ورزش کنید. یک پیاده‌روی ساده آن هم به مدت نیم‌ساعت را در برنامه روزانه خود بگذارید.

به گفته او غذاهای آماده و بسته‌بندی شده، کنسروها و... یکی از عوامل چاقی هستند. امروز خانم‌ها یا تمایل ندارند یا وقت ندارند که هر روز غذای خانگی بپزند.

اینکه شهروندان به ویژه در شهرهای بزرگ تمایل زیادی به لاغر شدن و لاغر ماندن نشان می‌دهند در واقع، نتیجه حساسیت ایجاد شده در این زمینه است. اطلاع رسانی درباره مضرات چاقی باعث شده نه تنها به این مسئله به عنوان یک بیماری نگاه شود که دیگر چاق بودن چیز‌های دیگری را هم ثابت می‌کند. اگر کمی‌فکر کنیم چاق بودن نمی‌تواند دلیل یا حداقل تنها دلیل زشتی یا زیبایی باشد با این وجود، اکثر افراد امروز بین لاغری و زیبایی ارتباط برقرار می‌کنند. روان شناسان می‌گویند این یک مسئله روان شناختی است یعنی اینکه، از بس از مضرات چاقی گفته شده است‌، افرادی که چاق هستند علاوه بر بیمار بودن زشت هم به حساب می‌آیند. اگر زیاد به این مسئله نپردازیم که این برداشت چقدر واقعیت دارد می‌توانیم دلیل اینکه چرا خیلی‌ها به دنبال کاهش وزن هستند را پیدا کنیم. زیبایی بدون شک در مقبولیت اجتماعی و اعتماد به نفس تأثیر دارد و برای همین افراد به دنبال کاهش وزن هستند و راه‌های گوناگونی را هم امتحان می‌کنند و سختی‌های زیادی را به جان می‌خرند.

از آشناترین راه‌های کاهش وزن استفاده از دارو، عمل جراحی و ورزش است و افراد بسته به اینکه چقدر برای لاغر شدن عجله داشته باشند و همچنین اطلاعات درست و وقتی که برای این کار می‌گذارند راهی را انتخاب می‌کنند.

داروهای لاغری و عمل‌های جراحی

با ورود داروهای کاهش وزن به بازارهای جهانی بسیاری از افراد چاق ودارای اضافه وزن ازاین خبر خوشحال شدند و به مصرف آنها روی آوردند . ولی این داروها موفقیت و رضایت چندانی به همراه نداشت.

متخصصان تغذیه معتقدند افراد نباید به این قرص‌ها به دید معجزه نگاه کنند. این داروها به همراه رژیم کاهش وزن تا 10 رصد موثرتر هستند و با توجه به وبژگی‌های افراد باید انتخاب شوند و به عوارض جانبی آن در طولانی مدت باید فکر شود. در گذشته داروهای زیادی برای کاهش وزن استفاده می‌شد که با مشاهده عوارض جانبی جدی، آنها یک یک از فهرست داروهای مورد تایید کنار رفت. امروزه چند نوع داروی کاهش وزن در دنیا وجود دارد که یا بر اساس کاهش جذب چربی‌ها از روده‌ها عمل می‌کند و یا ازطریق مغزی و تاثیر روی اشتها عمل می‌کنند. متخصصان معتقدند که این قرص‌ها نمی‌توانند در کاهش وزن طولانی مدت خیلی موثر باشند و اگر همراه با اصلاح شیوه زندگی نباشد به محض کنار گذاشتن دارو افزایش وزن مجدد ایجاد می‌شود.


در حال حاضر فقط شش دارو تاییدیه از FDA دریافت کرده است و این در حالی است که بسیاری داروها‌، قرص‌ها و لوسیون‌ها موجود در بازار فقط جنبه تجاری دارند و به هیچ عنوان نقشی در کاهش وزن ندارند و سالانه سودهای هنگفتی نصیب صاحبان صنایع می‌کند. صنعت دارو به دنبال ساخت داروهای جدیدتر و مطمئن تری است . اخیرا نوعی از داروهای فن فن در حال طی کردن آخرین مراحل آزمایشی است تا تاییدیه کسب کند. درحالی که، داروهای فن فن به علت عوارض بسیار خطرناک قلبی از فهرست داروهای مجاز خارج شده بود. داور بین‌المللی تناسب اندام فدراسیون جهانی ifbb درباره داروهای لاغری می‌گوید: نتیجه لاغری با قرص در کلینیک‌های لاغری و داروهای تبلیغات ماهواره‌ای فقط دفع آب بدن است و نه چربی و وزن بدن. اکبر خزایی خاطرنشان می‌کند: ما در حال حاضر شاهد هستیم که بعضی تاجرها و افراد سودجو به تأسیس کلینیک‌های لاغری اقدام کرده و بعضی دیگر هم انواع قرص‌های گوناگون را تهیه و به بازار عرضه کرده‌اند و در آگهی‌ها نیز خود را معرفی می‌کنند که این روش برای لاغری مناسب نیست.


او با اشاره به اعلام مطالبی از جمله اینکه افراد با هر جلسه مراجعه یا مصرف چند عدد از این قرص‌ها بلافاصله با چند کیلوگرم کاهش وزن مواجه می‌شوند، گفت: ذخایر چربی و چاقی با یک یا چند جلسه پرخوری یا مصرف چند قرص ایجاد نشده که بخواهد با یک جلسه مراجعه و مصرف چند عدد قرص از بین برود. به گفته خزایی در این کلینیک‌ها شاید با روش‌هایی وزن باسکولی افراد کاهش یابد اما، تمام این کاهش وزن مربوط به دفع آب و مایعات بدن است و ارتباطی با ذخایر چربی ندارد همانند اینکه یک ساعت ورزش کنید یا یک جلسه به سونا بروید و در این مدت از مایعات استفاده نکنید که پس از آن اگر روی باسکول بروید با کاهش وزن حدود یک تا دو کیلوگرم روبه‌رو می‌شوید. این داور بین‌المللی تناسب اندام فدراسیون جهانی ifbb خاطرنشان کرد: اکثر قرص‌هایی هم که در ماهواره‌ها و سایر مکان‌ها برای لاغری تبلیغ می‌شوند از نوع داروهای ادارآور و تخلیه روده است که در نهایت به طور کذایی در وهله نخست افراد شاید با کاهش وزن مواجه شوند که این مسئله کاهش وزن صحیح و سالم به حساب نمی‌آید. به جز استفاده از دارو عمل‌های جراحی نیز با استقبال زیادی رو‌به‌رو شده است.


عمل‌های جراحی برای چاقی به گونه‌ای زیر مجموعه عمل‌های زیبایی دسته‌بندی می‌شوند. اکثر افراد می‌خواهند مطالبی درباره قیمت‌های این عمل‌ها بدانند. در واقع، کنجکاوی اول افراد، زمانی که این موضوع مطرح شود دستمزدی است که جراحان می‌گیرند و پس از آن، این کنجکاوی هم وجود دارد که عمل‌های جراحی چقدر جواب می‌دهند و آیا عوارضی هم به دنبال دارند یانه؟ در مورد قیمت‌ها در کشور خودمان باید گفت که تعرفه‌هایی در این زمینه وجود دارد اما، شواهد و قراین نشان می‌دهد که بیشتر از آنکه پزشکان این تعرفه‌ها را رعایت کنند بسته به شهرت و اعتبار خود دستمزد دریافت می‌کنند.


برای همین دستمزد‌ها گاهی بسیار بالا عنوان می‌شود. با این همه، به طور کلی در سال‌های اخیر دستمزد‌های مربوط به عمل‌های جراحی زیبایی مناسب تر شده است و آن هم به دلیل این است که تعداد مشتریان این عمل‌ها بالا رفته است و همچنین دستگاه‌ها و روش‌های جدیدی مورد استفاده قرار گرفته است. اعمال جراحی زیبایی مثل همه عمل‌ها می‌تواند موفق یا نا موفق باشد و گاهی عوارض خطرناکی هم به دنبال دارد. در مورد عمل لاغری البته میزان عدم موفقیت پایین است چرا که، روش‌های مشخصی وجود دارد و به طور کلی عمل سختی نیست. به طور کلی پزشکان توصیه می‌کنند شهروندان به جای انجام عمل‌های چاقی و لاغری با تغذیه مناسب و ورزش به تناسب اندام دست یابند این در حالی است که، به جز عمل جراحی و استفاده از دارو گاه روش‌های خطرناکی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد که کارشناسان نسبت به آن هشدار می‌دهند.

مصرف شیشه برای لاغری

چند وقت پیش خبر تکان دهنده‌ای منتشر شد. یک استاد دانشگاه گفت برخی از شهروندان برای لاغری به مصرف شیشه روی آورده‌اند. سید‌حسن حسینی اظهار داشت: استفاده از مواد مخدر برای لاغر شدن بدون توجه به معیارهای سلامت ناشی از توجه بی‌حدی است که جوانان به ظاهر خود دارند.

عضو هیات علمی‌دانشگاه تهران در ادامه با بیان اینکه در حوزه جامعه شناسی و روابط میان زن و مرد، سرمایه‌های مختلفی مبادله می‌شود،‌ افزود:‌ این سرمایه‌ها شامل سرمایه‌های اقتصادی، ‌فرهنگی، ‌فیزیکی و سمبولیک است. به گفته او در جامعه ما توجه بیشتر مردم به سمت سرمایه‌های فیزیکی است و این به عنوان یک نقص بارز مطرح می‌شود. حسینی متذکر شد: ‌باید توجه داشت که وجه بارزتر این سرمایه‌های انسانی، قوه تعقل است.

او بی‌توجهی به ویژگی‌های برتر از جمله قوه تعقل را از اثرات حرکت جامعه به سمت مادی‌گرایی عنوان کرد.

این کارشناس مسائل اجتماعی در ادامه یادآور شد: نمونه بارز این امر فزونی نسبت جراحی‌های بینی در ایران نسبت به کشورهای اروپایی است. وقار بیشتر و آرایش کمتر باید در جامعه تقویت و به عنوان ارزش محسوب شود. عضو هیئت علمی دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: بسیاری از مصرف‌کنندگان لوازم آرایشی بی‌خبر از مواد مخدر به کار رفته در لوازم،‌ اقدام به مصرف آنها می‌کنند که در نهایت با اثرات مخرب آنها روبرو می‌شوند.

حرف‌های این استاد دانشگاه در واقع چند چیز را اثبات می‌کند. اول اینکه داروهای لاغری همیشه هم نمی‌تواند مفید و مناسب باشد و اگر استاندارد‌ها رعایت نشود گاه به جای استفاده از دارو شهروندان مواد مخدر مصرف می‌کنند که عوارض اثبات شده خود را دارد. از طرف دیگر، به نظر می‌رسد تبلیغات ویژه برای مصرف شیشه در جامعه وجود دارد واین تبلیغات تا حدودی هم موفق بوده است.

سوداگران مرگ که سود‌های کلان از تولید و فروش شیشه به دست می‌آورند یک سری مزایا برای آن تعریف کرده‌اند. آنها این ماده خطرناک را مفید برای کاهش وزن و همچنین انرژی بخش معرفی می‌کنند و این باعث شده برخی شهروندان به آن روی بیاورند. اینکه اکنون عنوان می‌شود شیشه خیلی زود به دومین ماده مخدر مورد استفاده ایرانیان تبدیل شده است تا حد زیادی نتیجه این تبلیغات است. مدیرکل دفتر تحقیقات و آموزش ستاد مبارزه با مواد مخدر در این باره می‌گوید:هم اکنون شیشه به دومین ماده مخدر پر مصرف در کشور تبدیل شده است در حالی که شش سال پیش فراوانی مصرف آن قابل توجه نبود.

حمید صرامی با اشاره به مطالعات انجام شده درباره بررسی و شیوع شناسی اعتیاد خاطرنشان می‌کند: نتایج حاصل از این تحقیقات نشان می‌دهد هم اکنون حدود یک میلیون و 325 هزار نفر در ایران به مصرف مواد مخدر بصورت دائمی و یا تفننی اعتیاد دارند.

به گفته او نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که الگوی مصرف مواد مخدر به سرعت در حال تغییر است و مصرف مواد مخدر سنتی رو به کاهش و مواد مخدر صنعتی پرخطر همچون شیشه رو به افزایش است.

صرامی می‌گوید: طرح ملی شیوع شناسی مصرف مواد مخدر در میان شهروندان کشور در میان خانوارهای 31 استان کشور در مقیاس سنی 15 تا 64 سال به روش نمونه گیری خوشه ای و تصادفی چند مرحله‌ای سیستماتیک انجام شد که با توجه به نتایج آن می‌توان گفت نرخ شیوع مصرف مواد مخدر و روانگردان‌ها در جمعیت 15 تا 64 سال‌، 65/2درصد، معادل یک میلیون و 325 هزار نفر است. مدیرکل تحقیقات و آموزش ستاد مبارزه با مواد مخدر با بیان این که جنسیت 91 درصد مصرف‌کنندگان مرد و 9 درصد زن است، تصریح می‌کند: پیشگیری از مصرف مواد مخدر در گروه زنان، به برنامه‌ریزی و مداخله جدی نهادهای فرهنگی و پیشگیری کشور نیاز دارد. به گفته او آمارهای این تحقیق علمی نشان می‌دهد در جمعیت نمونه این پژوهش، مهمترین مواد مصرفی به ترتیب اولویت تریاک و مشتقات آن، شیشه، کراک (افغانی)، هروئین، حشیش و اکستازی بوده است و 84 درصد مصرف کنندگان مواد نیز سابقه مصرف دخانیات را دارند. صرامی ادامه می‌دهد: شیشه، شش سال پیش جزو مواد مخدر بسیار پر مصرف نبود و در جایگاه پایین مواد مخدر مصرفی قرار داشت اما حالا به جایگاه دوم رسیده است و این یعنی بیشترین شمار معتادان یا تریاکی هستند یا شیشه مصرف می‌کنند.

او درباره دلایل افزایش استفاده از این ماده مخدر می‌گوید: علت افزایش مصرف شیشه این است که قیمت این ماده مخدر در سال‌های اخیر به شدت کاهش یافته است و در عوض قیمت برخی دیگر از انواع مواد مخدر همچون تریاک بیشتر شده؛ یعنی قاچاقچیان مواد مخدر در این مدت با افزایش قیمت مواد مخدر سنتی و ارزان‌تر کردن مواد مخدر صنعتی،‌ قصد داشتند الگوی مصرف مواد مخدر را تغییر بدهند که در این زمینه نیز موفق بوده‌اند. مدیرکل دفتر تحقیقات و آموزش ستاد مبارزه با مواد مخدر تصریح می‌کند:علاوه بر قیمت ارزان تر مواد مخدر صنعتی، باورهای غلط، تبلیغات شبکه‌های ماهواره ای، استفاده از القاب و نام‌های شیک و تبلیغ اینکه این مواد باعث لاغری، چاقی و یا افزایش میل و توان جنسی می‌شود نیز از دیگر دلایل افزایش میزان استفاده شده است. به هر حال همانطور که عنوان شد بهترین راه لاغری و تناسب اندام ورزش و رژیم غذایی مناسب است. شهروندان باید به این توجه کنند که اگر وقت و انرژی بیشتری برای این کار بگذارند به جای اینکه به دنبال راه‌های آسان و سریع برای لاغر شدن باشند می‌توانند راه‌های مطمئن‌تر را برگزینند.

از طرف دیگر، باید ساز و کار‌هایی توسط نهاد‌های اجرایی و مسوولان به کار گرفته شود تا افراد از سنین پایین و در شرایط مختلف بتوانند ورزش کنند.اگر امکان ورزش کردن برای همه شهروندان فراهم شود میزان چاقی و اضافه وزن پایین می‌آید و آن وقت استفاده از روش‌های پر خطر کاهش پیدا می‌کند.

ورزش همگانی که می‌تواند اقشاری مانند زنان خانه دار، افراد شاغل و ... را ترغیب به ورزش کند باید در دستور کار نهاد‌های اجرایی قرار بگیرد و این فعالیت نباید تنها جنبه صوری و تبلیغاتی داشته باشد.در چند سال گذشته به ویژه در شهر‌های مختلف به این موضوع توجه شده است اما، فعالیت‌های انجام شده بیشتر به منظور دادن گزارش مثبت کار بوده و ضعف‌های اساسی داشته است.