به گزارش لقمه، امروزه اقشار مختلف مردم در حالی از ظروف گوناگون برای پخت و پز استفاده می‌کنند که هیچ گونه اطلاعی از تأثیر جنس ظروف بر سلامتی خود ندارند و به هنگام خرید وسایل آشپزخانه تنها سلیقه شخصی را ملاک قرار می‌دهند و زیبایی ظروف را مدنظر می‌گیرند در صورتی که برخی از ظروف با آزاد کردن یون‌ها و ترکیبات مختلفی که در جنس، رنگ و یا لعاب آنها به کار گرفته شده است، تأثیر‌ها سوء بر بدن می‌گذارند.

در این ارتباط با مسعود جوانبخت، محقق و پژوهشگر دانشگاه علوم پزشکی اصفهان گفت‌وگویی انجام شده که به شرح ذیل آمده است.

س: چه میزان جنس ظروفی که برای پخت و پز استفاده می‌شود در سلامتی افراد موثر است؟

 استفاده از ظروف مختلف برای پخت و پز غذا، از اهمیت ویژه‌ای در تغذیه برخوردار است، شاید در نظر اول، کیفیت و طعم غذا مورد توجه قرار گیرد، اما باید به خاطر داشت کیفیت ظرفی که در آن غذا می‌پزند و سپس آن را مصرف می‌کنند نیز به اندازه کیفیت مواد غذایی مورد مصرف، مهم است.

س: از دیدگاه شما بهترین ظروف غذایی برای پخت و پز چه نوع ظروفی است؟

 بهترین نوع ظروف برای پخت و پز، ظروف شیشه‌ای و استیل است زیرا این ظروف به دلیل اینکه هیچ یونی را وارد غذا نمی‌کنند و ترکیبات غذا را تغییر نمی‌دهند برای پخت مناسب هستند.

س: ظروفی مناسب برای پخت و پز را از چه منظر بررسی می‌کنید؟

 ظروفی که برای تهیه غذا استفاده می‌شود باید در برابر ترکیباتی که ph اسیدی یا بازی دارند مقاوم باشند و یونی را وارد غذا نکنند، مثل ظروف شیشه‌ای(پیرکس) که پس از آن ظرف‌های استیل برای پخت غذا بسیار مناسب است، ظروف استیل با وجود اینکه حرارت زیادی را به غذا وارد می‌کند و ترکیب غذا را تغییر نمی‌دهد، می‌تواند برای پخت غذا بسیار موثر باشد.

س: با توجه به اینکه خانواده‌های بسیاری در زمان حاضر از ظروف تفلون استفاده می‌کنند و از آنجایی که تأثیر‌ها مخربی از آن شنیدم لطفاً بفرمایید چه اثرات سوء بر بدن دارد؟

 مصرف غذا در ظروف تفلون به ویژه ظروفی که دوباره تفلون کاری شده سبب ورود کادمیوم به مرور در غذا می‌‌شود و احتمال سرطان، کوتاهی قد و ضایعات پوستی را افزایش می‌دهد و این در حالی که کادمیوم در ساخت هموگلوبین دخالت می‌کند و سبب کم‌خونی می‌شود، بهتر است غذای کودکان در تفلون پخته نشود.

همچنین پژوهش‌ها نشان می‌دهد این مواد مضر، سرطان‌زا هستند اما مسئله مهم‌تر گاز سمی‌ است که در اثر حرارت دادن به ظروف تفلون در فضای آشپزخانه پخش می‌شود که دلیل این خطر بالقوه نیز مشخص است.

س: چه نوع گازی در ظروف تفلون به کار رفته است؟

 پرفلوئوروکتانوییک یکی از این گازهای سمی ‌است که ارگان‌های تنفسی بشر را از کار می‌اندازد، در صورت حرارت‌ دادن به ظروف تفلون بدون اینکه غذایی درون آنها ریخته شده باشد، حجم گاز متصاعد شده افزایش چشمگیری می‌یابد به هر حال شرط احتیاط این است که در مصرف ظروف تفلون نکات ایمنی را رعایت کنید و بعد از مدتی این ظروف را دور بیندازید.

س: افرادی که از ظروف تفلون استفاده می‌کنند باید چه علائمی را در نظر بگیرند؟

 مصرف کنندگان ظروف تفلون در استفاده از این ظروف باید به علامت استاندارد ، عدم ترک در ظرف و توجه به جنس دسته‌ها و جنس پیچ یا پرچ‌هایی که برای اتصال به ظرف به کار رفته است شود، دقت کنند و باید قبل از استفاده این ظروف برای نخستین بار ، آن را با  ابر نرم ، آب داغ و مایع ظرف‌شویی بشویید و با روغن مایع آغشته کنید.

نباید ظروف تفلون را تعمیر کرد و به هیچ‌وجه برای صرفه‌جویی در اقتصاد خانواده ظروف تفلون را بازسازی نکنید.

س: آیا تحقیقاتی در ارتباط استفاده از این ظروف و نقش آن بر سلامتی بدن انجام شده است؟

 بله، بررسی‌های آزمایشگاهی نشان داده که بازسازی غیربهداشتی ظروف و استفاده از ظروفی که در کارخانه‌های بدون پروانه وزارت بهداشت و استاندارد ملی ایران ساخته می‌شود، می‌تواند بیماری‌های خطرناکی مانند سرطان کبد، بیضه، پستان و پانکراس را در پی داشته باشد، همچنین نوع ماده مصرفی و شیوه کار واحدهای بازسازی ظروف تفلون مورد تایید وزارت بهداشت نیست.

س: چه توصیه‌هایی برای استفاده از ظروف تفلون دارید؟

 از ظرف تفلون برای نگهداری طولانی مدت مواد غذایی که ترکیبات اسیدی یا حاوی مواد نمک ‌سود هستند نباید استفاده شود، چرا که ممکن است در طول مدت زمان سبب آزاد شدن یون‌هایی مانند کادمیوم از ظرف شود که برای سلامتی مضر هستند.

س: توضیحی در ارتباط با ظروف تفلون بفرمایید؟

 تفلون ماده‌ای است که در ظروف آشپزخانه از آن استفاده می‌شود و شهرت آن به دلیل خاصیت نچسبیدن مواد غذایی حین پخت به آن است. ظروف تفلون از ماده‌ای به نام پلی‌تترافلوئوراتیلن(PTFE)  ساخته شده که این ماده در واقع نوعی پوشش نچسب و عایق الکتریسیته است، ظروف تفلون هم مقاومت حرارتی بالایی دارد و هم مقاومت شیمیایی خوبی در مقابل اسیدها و بازها دارد.

البته در تهیه ظروف تفلون از کادمیوم استفاده می‌شود که از فلزات سنگین است و در ظروفی که استاندارد نباشند، میزان این فلز بیشتر است.

س: از دیگر عوامل مضر ظروف تفلون چیست؟

 دو نگرانی اساسی در زمینه به کارگیری ظروف تفلون عبارتند از اثرات حرارت بر این ظروف که ممکن است با احتمال تشکیل مواد سمی‌ در آنها همراه باشد و مورد دیگر جدا شدن تکه‌های تفلون از کف ظرف و وارد شدن آنها به بدن است که ممکن است برای سلامتی زیان‌بار باشد و اینکه در مورد بلعیدن تکه‌های تفلون، برخی اعلام نظرها گویای دفع آن بدون تأثیر بر سیستم گوارشی و سلامتی فرد است.

گفت‌وگو از عاطفه قلع ریز