عفت رئیسی سرحدی مدیرعامل اتحادیه زنبورداران کشور در گفت‌وگوی تفصیلی با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس با توجه به نام‌گذاری امسال با عنوان «تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه ایرانی» از سوی مقام معظم رهبری در زمینه چالش‌ها، فشارها و تنگناهای تولید و اینکه در سال تولید ملی اتحادیه‌ها و تشکل‌های بخش خصوصی و تعاونی چه نقشی می‌توانند در تولید ملی ایفا کنند گفت: تشکل‌ها همواره به عنوان یک زیرساخت اساسی در بخش کشاورزی، تلاش‌های فردی تولید‌کنندگان و فعالان یک حرفه مشخص‌ را در چهارچوب یک فعالیت گروهی و منسجم نظم و نظام می‌بخشد و تقویت می‌نماید و به همین واسطه دستیابی به اهداف و مقاصد را تسهیل می‌کند، مصداق این امر را می‌توان در تسهیل ارتباط بین بخش دولتی و تولید‌کنندگان، مشارکت نهادینه در تصمیم‌سازی‌ها و تصمیم‌گیری‌های بخش کشاورزی، پذیرش بخشی از وظایف تصدی‌گری دولت و افزایش زمینه تولید و کیفیت محصولات کشاورزی در سالیان اخیر نام برد، که قطعا این امر در سال تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه ایرانی باید پررنگ‌تر و البته با توجه بیشتر به نقش تشکل‌ها در بخش کشاورزی باشد. به هر حال این موضوع که بخش زیادی از تولید محصولات کشاورزی تحت پوشش خدمات و حمایت‌های همین تشکل‌ها در بخش کشاورزی صورت می‌پذیرد، غیر قابل انکار است.

* بخش کشاورزی سرمایه‌پذیر، توانمند و اشتغال‌زا است

وی افزود: می‌بایست در سطح کلان کشور به بخش کشاورزی نگاهی متمایز از سایر بخش‌ها داشت، سهم کشاورزی از اشتغال کشور، سهم بخش کشاورزی از تولید ناخالص ملی، سهم بخش کشاورزی در صادرات کشور در کنار مزیت‌های اقلیمی، منابع پایه و پتانسیل‌های بالای تولید که می‌تواند ایران را به عنوان یک قدرت استراتژیک و مهم در سطوح جهانی در بخش کشاورزی مطرح نماید، دلیل نیاز به این نوع نگاه به بخش کشاورزی است.

مدیرعامل اتحادیه زنبورداران ادامه داد: پیش‌بینی محققان کشور، در امکان افزایش ظرفیت تولید محصولات کشاورزی به بیش از 300 میلیون تن در سال بیانگر نیاز این بخش به سرمایه‌گذاری، پتانسیل‌ بالای آن در تولید و امکان ایجاد اشتغال پایدار در این بخش است.

این تولید‌کننده تصریح کرد: اگرچه در یکی دو سال اخیر با تشکیل صندوق‌های حمایت از توسعه سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی، و تصویب قوانین خوب در زمینه ایجاد این نهاد مالی، گامی بزرگ در مسیر توسعه سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی صورت پذیرفته است اما با توجه به سهم بخش کشاورزی از میزان سرمایه‌گذاری انجام پذیرفته در کشور در مقایسه با سهم بخش کشاورزی در اشتغال (22%)، تولید ناخالص داخلی (14%) و سهم از صادارت کشور (36%) و سهم از صادرات غیرنفتی (21%)، هنوز از نقطه مطلوب خود فاصله داریم.

* نهادهای مالی در بخش کشاورزی باید توسعه یابد

رئیسی همچنین در مورد اینکه مهمترین مشکل تولید‌کنندگان بخش خصوصی و تشکل‌ها از نظر سرمایه در گردش و اخذ تسهیلات چیست و چه انتظاری از دولت و بانک‌ها دارید، گفت: اعتبارات موجود به خوبی تخصیص داده نمی‌شود، موانع زیادی هم در مسیر این فرایند وجود دارد که به نظر می‌بایست در روش‌ها، ارزیابی‌ها تجدید نظر صورت پذیرد، اما در کوتاه مدت صندوق‌های حمایت از توسعه سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی، با توجه به شیوه عمل خود و مکانیزم‌های قابل قبولی که در توزیع منابع دارند می‌توانند بستر بهتری از بانک‌های تجاری برای توزیع منابع بخش کشاورزی باشند. در سال گذشته میلیاردها تومان منابع در بانک‌ها به دلیل مکانیزم‌های دشوار اخذ تسهیلات، عملا بخش اعظمی از آن توسط تولید‌کنندگان جذب نشد.

وی افزود: قانون‌گذار و متولیان بانک کشاورزی باید به گونه‌ای عمل نمایند، که سابقه درخشان این بانک در سال‌های نه چندان دور در حمایت از بخش کشاورزی، تکرار شود و بانک کشاورزی مجددا بانک کشاورزان باشد و از فاصله گرفتن این بانک از بخش کشاورزی جلوگیری کنند.

این کارآفرین نمونه بیان داشت: تسهیلات در اختیار تشکل‌ها و تولید‌کنند‌گان نمی‌‌گذارند و اگر تسهیلاتی باشد کارشکنی و بوروکراسی خیلی سختی وجود دارد، بانک‌های گوناگونی هست که با بهره‌های 24 و 30 درصد وام می‌دهند.

این کارآفرین نمونه بیان داشت: تشکل‌ها به لحاظ منابع مالی، اهرم‌های اجرایی و وجود بوروکراسی‌های فراوان در مضیقه قرار دارند.

* برخی قوانین به نفع کار و سرمایه ایرانی تغییر کند

رئیسی در مورد چگونگی مدیریت واردات و صادرات در بخش خصوصی و تعاونی و اینکه برای تولید پایدار چه میزان از تولید باید صادر شود و میزان واردات چگونه تعیین می‌شود،گفت: تعاونی‌ها و اتحادیه‌ها نه تنها هیچ نقشی در سیاست‌گذاری‌های واردات ندارند بلکه اطلاع دقیقی هم از تصمیمات اتخاذ شده ندارند، تا بتوانند در مقابل شرایط، برنامه‌ریزی مناسبی داشته باشند. اگر به همان اندازه که به واردات توجه می‌شود، به توانمند‌سازی تشکل‌ها، تقویت زیر ساخت‌ها برای توسعه صادرات و افزایش کمی و کیفی تولیدات داخل توجه شود، قطعا تولید ما پایدار خواهد ماند و بسیاری از چالش‌هایی که امروز با آن مواجهیم حل خواهد شد.

* وزارت بازرگانی و گمرکات کشور برای واردات نهادیه شده‌اند تا صادرات

وی ادامه داد: با توجه به شرایطی که شاهدیم، احساس می‌شود، وزارت بازرگانی و گمرکات کشور بیشتر برای واردات نهادینه شده‌اند تا توسعه صادرات، در حالی که باید در این میان توازنی برقرار باشد. این روند قطعا به نفع تولید داخلی نیست و در راستای محور فعالیت‌های امسال مبنی بر حمایت از کار و سرمایه ایرانی هم نخواهد بود.

مدیرعامل اتحادیه زنبورداران گفت: به دلیل فشارهای خارجی تحمیل شده به کشور، بخش کشاورزی تنها بخشی است که هنوز مزیت رقابتی خود را حفظ کرده است و می‌توان به آن امیدوار بود، اما متأسفانه شاهدیم که به جای تلاش برای توسعه کمی و کیفی محصولات بخش و توسعه صادرات آن و کاهش هزینه‌های تولید، ساده‌ترین راه را انتخاب کرده و به واردات روی آورده‌ایم. طرح هدفمندی یارانه‌ها، می‌تواند بسیار به اقتصاد کشور کمک نماید، به شرطی که رفتار و تصمیمات متولیان امر نیز هدفمند شود و کمی به خود سخت گیرند و همانقدر که برای صادرات قوانین دست و پا‌گیر وجود دارد، برای واردات نیز برای خود محدودیت‌هایی قرار دهند.

وی افزود: قطعا برای مصرف‌کننده داخلی در سال تولید و حمایت از کار و سرمایه ایرانی استفاده از کالای ایرانی دلپذیرتر از کالای بی‌کیفیت خارجی است، از طرفی تولید‌کنندگان ما نیز علیرغم تمام مشکلات فقط به دلیل غیرت ایرانی است که تا الان به تولید ادامه می‌دهند.

* واردات لجام گسیخته توان تولیدکننده داخلی را گرفته است

به گفته رئیسی واردات بی‌رویه، لجام گسیخته و بی‌برنامه، کابوس تولید‌کنندگان داخلی شده است و دغدغه‌های آنها را در از دست رفتن ماحصل سال‌ها کار و فعالیت را افزایش داده است. چگونه ممکن است در برخی محصولات خاص در حالی که بیش از 70% تولید داخلی به مصرف نرسیده ‌است و قیمت در بازار ثبات دارد، به یکباره مجوز واردات همان محصول صادر می‌شود.

مدیرعامل اتحادیه زنبورداران بیان داشت: اگر شاهد افزایش قیمت‌ها هستیم این تورم جهانی است، قیمت‌ها در خدمات، صنعت، مسکن و ترابری نیز بالا رفته است ولی از این بخش‌ها حمایت بیشتری می‌شود و توجه کمتری به این افزایش قیمت‌ها، در حالی که در کشاورزی با توجه به فشارهایی که وجود دارد این حمایت را نداریم و همه هجمه‌ها به این بخش است.

این کارآفرین اظهار کرد: وزارت جهاد کشاورزی در چارچوب قانون افزایش بهره‌وری، که یکی از قوانین خیلی خوب و مدون کشور است تلاش زیادی برای حمایت از تولید داخلی می‌کند، اما برای واردات و صدور مجوز آن تحت فشار زیادی است، و همچنان به دلیل اسم جلب رضایت مصرف‌کننده و به کام وارد‌کننده، بر سر تولید‌کننده چماق می‌گذارند.

* به دلیل واردات بی‌رویه تولیدات کشور مازاد بر سرانه مصرف شده است

رئیسی در مورد اینکه واردات و مدیریت بر واردات چه نقشی در تولید ملی دارد، همچنین عسل‌های وارداتی چه تأثیری در تولید داخلی عسل داشته است گفت: طبق قانون واردات عسل ممنوع است، ولی واردات عسل انجام می‌شود و ما تولیدکنندگان عسل با مشکل واردات این محصول دست و پنجه نرم می‌کنیم، عسل‌های وارداتی تحت عنوان عسل گیاهی، عسل آفریقایی و انواع و اقسام نام‌های دیگر به کشور وارد می‌شود.

وی افزود: به عنوان یک تولیدکننده عسل هم‌اکنون مازاد بر سرانه مصرف، تولید عسل داریم، تولید عسل سالانه 50 هزار تن است که هم‌اکنون با توجه به مصرف داخلی که حدود 30 هزار تن است 15 الی 20 هزار تن مازاد بر مصرف تولید عسل داریم و باید زمینه صادرات این مازاد بر تولید داخل فراهم شود.

این تولید‌کننده عسل بیان داشت: عسل ایرانی در سطح جهان مقبول و مورد پسند است ولی نه با این نوع بسته‌بندی، این در حالی است که اتحادیه حتی 4 کارخانه برای بسته‌بندی مناسب و فراهم کردن زمینه صادرات را هم ندارد، به عنوان یک تولید کننده هزینه گزافی بابت انبارداری این محصول را پرداخت می‌کنم و با همه اینها باز شاهد واردتیم.

وی افزود: پرورش زنبور عسل 143 برابر به افزایش کمی و کیفی محصولات کشاورزی کمک می‌کند و در ایران طبق آمار رسمی این میزان تا 90 درصد است، اگر در کنار یک مزرعه دانه‌های روغنی و یا غیره سه کندو تعبیه شود 10 برابر افزایش کمی و کیفی محصولات کشاورزی را خواهیم داشت، حال سؤال اینجاست آیا با انجام واردات، به تولید سایر محصولات کمک می‌شود و یا خسارت.

* با مدیریت بحران مانع افزایش ناگهانی قیمت‌ها در بخش کشاورزی شدیم

رئیسی در پاسخ به این سؤال که به نظر شما با اجرای هدفمندی یارانه‌ها چه اتفاقی در بخش تولید کشاورزی باید بیفتد و آیا باید انتظار افزایش بهره‌وری از محل هدفمند شدن یا‌رانه‌ها را داشته باشیم، گفت: در تمام جهان وقتی انرژی آزاد می‌شود به بخش کشاورزی یارانه تعلق می‌گیرد؛ زیرا این بخش تأمین‌کننده مواد غذایی کشور است و از اهمیت بالایی برخوردار است. در بخش کشاورزی وزارتخانه حمایت بسیار خوبی در زمینه آموزش و تأمین شیوه‌های نوین آبیاری و شیوه‌های نوین جلوگیری از هدر رفتن انرژی انجام داد و به ابتکارات زیادی در زمینه جلوگیری از هدر رفتن انرژی دست یافتیم.

وی افزود: حدود 60 - 50 سال با شیوه قدیمی در بخش کشاورزی کار کرده‌ایم و یکسال برای حمایت کافی نیست و باید برای تغییر شیوه‌های قدیمی زمان بیشتری گذاشته شود.

مدیرعامل اتحادیه زنبورداران اظهار کرد: به این بخش پس از اجرای طرح هدفمندی، یارانه تعلق گرفت ولی نه به مقدار لازم و فقط در حدی که بتوان به بازسازی و نوسازی واحدهای مرغداری پرداخت.

رئیسی گفت: شیب هدفمندی یارانه‌ها باید ملایم باشد تا این سیل بخش تولید را با خود نبرد، کشاورزی تابع شرایط آب و هوایی است مانند صنعت و خدمات نیست که اگر در مقطعی احساس شود که سود ندارد آن را تعطیل کنیم و بررسی کنیم که در آینده چه پیش خواهد آمد و بعد مجدد آغاز به کار کنیم.

وی افزود: در تحریم‌ها سایر بخش‌ها آسیب دیدند ولی با مدیریت جلوی ضربه و افزایش ناگهانی قیمت‌ها را گرفتیم و در مدیریت بحران در این بخش موفق عمل کردیم، ولی به هر حال توان ما اندازه‌ای دارد و باید حمایت بیشتری صورت پذیرد.

مدیرعامل اتحادیه زنبورداران تصریح کرد: اگر سوبسیدهایی که به واردات می‌دهند را به بخش تولید بدهند در این شرایط ما هم کمتر آسیب می‌بینیم، بخشی از جامعه مصرف کننده و خدمت گیرنده هستیم.

وی افزود: هزینه‌های حمل و نقل و کوچ زنبورداری بالا رفته، داروهای مفید در بخش زنبور عسل نیست. سال گذشته 10 درصد قیمت تولیدات را افزایش دادیم در صورتی که در کالاهای مصرفی با 40 درصد افزایش قیمت مواجه بودیم. ‌

این کارآفرین نمونه اظهار داشت: با توجه به این افزایش قیمت‌ها تولید یعنی شهامت، چون کشورمان را دوست داریم حتی با سود کم هم تولید می‌کنیم و همواره در حال مبارزه با مشکلات هستیم. زنبورداری جزء کار‌های زود بازده است، امنیت غذایی کشور به پرورش زنبور عسل وابسته است.

* دولت و مردم باید عزم خود برای انجام رسالت تولید را جزم کنند

رئیسی در مورد اینکه سهم تعاونی‌ها و اتحادیه‌ها از تولید ملی چقدر است و بر اساس سیاست‌های کلی اصل 44 و سند چشم‌انداز باید به چه مقدار برسد گفت: از برنامه خیلی عقب هستیم، طبق برنامه 25 درصد از سهم اشتغال و توسعه کشور را قرار بود بخش تعاون بر عهده داشته باشد ولی با ادغام وزارت تعاون این وزارتخانه هم‌اکنون در حد یک ستاد است.

وی افزود: وزارت تعاون بنا بود که سهم بیشتری از درآمد ناخالص ملی در بخش کشاورزی و خدمات را به خود اختصاص دهد ولی در واقع بخش تعاون سرگردان است علیرغم اینکه کارشناسان و تعاون‌گرهای خوب و دلسوزی در این بخش داریم.

مدیرعامل اتحادیه زنبور‌داران کشور گفت: بستر مناسبی از طریق بخش تعاون می‌توانست برای اشتغال فراهم شود، من به عنوان یک تعاونگر قدیمی معتقدم تعاون می‌تواند چشمه جوشان اشتغال باشد.

وی گفت: امید است بتوانیم با تلاش به رسالت‌مان که حمایت از کار و سرمایه‌ایرانی است، عمل کنیم، همه اعم از دولت، مجلس، کارگر، تولیدکننده، کشاورز و تعاونگر باید عزم خود را جزم و از مانیفست مقام معظم رهبری در زمینه تولید دفاع کنند. بدون حمایت همه بخش‌ها این مهم امکان‌پذیر نخواهد شد و در حد یک شعار باقی خواهد ماند.

* دست‌اندرکاران هر کدام یک ساز می‌زنند

رئیسی گفت: مقام معظم رهبری امسال را سال تولید و حمایت از کار و سرمایه ایرانی نامیدند. من هم برای عمل به این فرموده با توجه به اینکه امکان اشتغال در بخشم را داشتم تصمیم گرفتم برای تولید و همچنین اشتغال‌زایی اقدام کنم؛ بنابراین قطعه زمینی در در روستای دور افتاده هلجرد واقع در استان البرز برای تولید و بسته‌بندی عسل در نظر گرفتم. البته در این مسیر با مشکلات بسیار زیادی مواجه شدم؛ از جمله اینکه شهرداری 82 میلیون تومان بابت عوارض از من خواست. در نهایت به دلیل بروز برخی مسائل و مشکلات ناگزیر از ادامه مسیر منصرف شدم.

این زنبور‌‌دار در این مورد ادامه داد: قصد داشتم در منطقه‌ای دور افتاده برای ‌عده‌ای اشتغال‌زایی کنم و به تولید بپردازم در منطقه‌ای که آب و گاز نداشت و برق را هم خودم تأمین کرده بودم اما به جرم تولید کننده آنقدر مسائل و مشکلات در سر راهم قرار گرفت که ناگزیر به انصراف از تصمیمم شدم در چنین شرایطی ما قادر نخواهیم بود که فرزندان‌مان را تشویق کنیم که در راه تولید قدم بردارند.

رئیسی گفت: در این راستا وزارت جهاد موافق بود، اداره کار نیروی کار به من معرفی کرد ولی در بخش‌های دیگر به مشکل برخوردم وقتی دست‌اندرکاران هر کدام یک ساز می‌زنند چگونه می‌توان ادامه مسیر داد.

وی همچنین به بخش سرمایه‌گذاری خارجی اشاره کرد و گفت: سال گذشته یک سرمایه‌گذار فرانسوی برای سرمایه‌گذاری اقدام کرد، آن قدر جلویش سنگ انداخته شد که در نهایت از ادامه این مسیر منصرف شد. در بخش جذب سرمایه‌گذاری خارجی نیز با مشکل مواجه هستیم.

این تولید‌کننده بیان داشت: تا وقتی قوانین به نفع کار و سرمایه ایرانی نباشد و تا وقتی سازمان‌ها و نهادها با هم متحد نشده و برای تولید قوانینی یکسان نداشته باشیم تولید ملی در حد شعار باقی می‌ماند.

رئیسی گفت: مجلس باید قوانین و مقررات مزاحم را از تولید و کار بزداید، سال گذشته قرار بود رفع قوانین مزاحم به نفع کسب و کار صورت گیرد که این مسئله هم هنوز به طور واضح مشخص نشده است.

وی گفت: شورای گفت‌وگو که رابط بین بخش خصوصی و دولت است و در تمام جهان این شورا راهکارهای مشترک را بین بخش خصوصی و دولت پیش می‌برد بعد از چند بار تشکیل جلسه مفید بنا به دلایلی که برای بخش خصوصی مبهم است‌ تشکیل نشد و در واقع تعطیل است.