آیا داروهایی که مصرف میکنم سلامت استخوان هایم را به خطر می اندازد؟
به گزارش لقمه، چنانچه به پوکی استخوان مبتلا هستید و یا در خطر ابتلا به آن قرار دارید، دوست دارید برای حفظ استخوان ها و تقویت هرچه بیشتر آنها هر کاری که ممکن است، انجام دهید. علاوه بر اینکه به دستورات پزشک معالج از قبیل ورزش کردن و تغذیه مناسب عمل می کنید باید نسبت به این موضوع نیز آگاه باشید که بعضی از داروها استخوان دوست هستند و به اصطلاح باعث تقویت و سلامت استخوان ها می شوند و برخی نیز دارای اثرات جانبی مخرب بر استخوان ها می باشند.
برخی داروها که برای مشکلات و بیماری های عمومی بدن تجویز می شود مثلا رفلاکس اسید معده یا افسردگی ممکن است بر سلامت استخوان ها تاثیر منفی بگذارند.
البته پزشکان معتقدند بیمار به هیچ عنوان نباید مصرف داروی خود را قطع کند. بلکه باید منافع و مضرات احتمالی دارو با هم سنجیده شود، چه بسا منافع استفاده از دارو در درمان بیماری بسیار بیشتر از تاثیر منفی باشد که بر سلامت استخوانها می گذارد. و گاه پزشکان در کنار استفاده از این داروها، داروهایی تجویز می کنند که به نگهداری و حفظ استخوان ها کمک می کنند و از اثرات منفی داروهای ضد استخوان می کاهند.
در این مقاله داروهایی که در جامعه بیماران بیشتر مصرف می شود و تاثیر منفی بر سلامت استخوان ها می گذارد توضیح داده شده است.

کورتیکواستروئیدها و سلامت استخوان ها
کورتیکواستروئیدها که به آنها گلوکو کورتیکوئید نیز می گویند، از جمله داروهای قوی ضد التهابی هستند. این داروها در درمان بیماریهایی چون روماتوئید آرتریت، آسم و کولیت اولسرو (یک نوع بیماری التهابی روده) تجویز می شوند.

نمونه هایی از این گروه دارویی عبارتند از:
-کورتیزون
-پردنیزون
پزشکان می گویند کورتیکواستروئیدها داروهای قوی هستند که تشکیل استخوان را کاهش داده و خطر شکستگی استخوان را بشدت افزایش می دهند. با این وجود کورتیکو استروئیدها گاه برای بدن حیاتی هستند، اثرات جانبی این دارو‌ها در مقادیر كم، ناچیز بوده و در مقادیر زیاد و در صورت مصرف طولانی ‌مدت عوارضی چون پوكی ‌استخوان را به همراه دارد.
کورتیکواستروئید به شکل قرص و یا تزریقی قوی ترین اشکال هستند. اشکال موضعی و استنشاقی کمتر مورد توجه هستند.
داروهای ضد سرطان و سلامت استخوان
زنانی که مبتلا به سرطان سینه از نوع "گیرنده استروژن مثبت" هستند دارویی هایی به نام مهارکننده های آروماتاز مصرف می کنند. این داروها شامل:
-آناستروزول
-اگزمستان
-لتروزول
می باشند. این داروها مانع از این می شوند که آنزیم آروماتاز آنزیم های دیگر را به استروژن تبدیل کند. در نتیجه غلظت استروژن در بدن کاهش پیدا می کند. و احتمال رشد سلول های سرطانی نیز کاهش می باید.
این در حالی است که استروژن اثر مثبت بر استخوان ها دارد. بنابراین کاهش غلظت استروژن در بدن برای سلامت استخوان ها مضر است. برای جلوگیری از اثرات منفی این درمان، پزشکان داروهایی تجویز می کنند که به حفظ استحکام استخوان ها و سلامت آنها کمک می کنند. مثل:
-آلندرونایت
-ایباندرونات
-رزیدرونات
-زولدرونیک اسید
باز هم فواید و مضرات مصرف این داروهاها باید با هم سنجیده شود. مهار کننده های آروماتاز سلامت استخوان ها را تهدید می کند اما دارویی موثر در درمان سرطان است. برای درمان پوکی استخوان و جلوگیری از پیشرفت آن داروها و روشهای درمانی موثر زیادی وجود دارد که پزشکان برای بیماران در نظر می گیرند.
مردانی نیز که مبتلا به سرطان پروستات هستند معمولا درمان های ضد آندروژن دریافت می کنند. مثال هایی از این گروه داروها عبارتند از: بیکالوتامید، فلوتامید و نیلوتامید.
این داروها مانع از عمل هورمون تستسترون می شوند، و رشد سرطان پروستات را کاهش می دهند. با اینحال این داروها سلامت استخوان ها را تهدید می کنند و پزشکان همراه با مصرف این داروها، داروهای محافظت کننده استخوان نیز تجویز می کنند.
بیماران مبتلا به سرطان در طول دوره درمان حتما باید سنجش تراکم استخوان را انجام دهند تا از نظر میزان پوکی استخوان بررسی شوند.

داروهای ضد افسردگی و سلامت استخوان ها
داروهایی که در درمان افسردگی تجویز می شوند و به SSRI ها معروفند نیز می توانند سلامت استخوان ها را تهدید کنند. این داروها بدلیل پایین تر بودن اثرات جانبی دیگرشان از محبوبیت نسبتا بیشتری برخوردارند. مثال هایی از این داروها:
-سیتالوپرام
-فلوکستین
-سرترالین
-پاروکستین
وقتی منافع و مضرات این داروها در کنار هم سنجیده می شود باید به این نکته توجه کرد که افسردگی به خودی خود بر سلامت استخوان ها تاثیر منفی می گذارد.
با اینحال بیشتر مطالعات نشان می دهد که مصرف داروهای SSRI خطر شکستگی استخوان را افزایش می دهند. به عنوان مثال در یک مطالعه نشان داده شد بیمارانی که داروهای SSRI دریافت می کنند دو برابر بیشتر در خطر شکستگی غیر ستون فقرات (مثلا لگن) قرار دارند.
مطالعه دیگری نیز نشان داد که زنانی که دوره کوتاهی به افسردگی مبتلا بودند و به مدت حدودا کمتر از 3 سال داروهای SSRI مصرف می کردند نسبت به افرادی که از این داروها استفاده نمی کردند، تراکم توده استخوانی کمتری داشتند.
البته این به معنای عدم استفاده از این داروها نیست، چرا که هر دارو در کنار اثرات مثبتی که بر درمان بیماری دارد اثرات جانبی نیز به همراه خواهد داشت. فقط بیماران باید در مورد نوع و دوز داروی مصرفی حتما با پزشک خود مشورت کنند.

بیماری رفلاکس معده و مری وسلامت استخوان ها
برای بیماران مبتلا به رفلاکس معده به مری که از نشانه های بارز آن سوزش سر دل است، معمولا داروهایی تجویز می شود که به مهار کننده های پمپ پروتونی موسوم هستند و گاهی این داروها بدون نسخه نیز در قابل دریافت است. در این بیماری اسید از معده به مری برگشت می کند.
این داروها آنزیمی که برای ترشح اسید در معده مورد نیاز است را مهار می کنند. مثال هایی از این داروها عبارتند از:
-اسموپرازول
-امپرازول
-لانزوپرازول
در سال 2010 FDA هشدار داد استفاده طولانی مدت و با دوز بالای داروهای مهار کننده پمپ پروتونی باعث احتمال شکستگی استخوان لگن، مچ دست و ستون فقرات را افزایش می دهد. و به دنبال آن FDA شرکت های داروسازی را به زدن برچسب هشدار این خطر ملزم کرد.
در برخی مطالعات این داروها ممکن است خطر شکستگی را بیش از 1.5برابر افزایش دهد.
طبق مطالعات صورت گرفته و گزارش شده در BMJ زنانی که سیگار می کشند و به مدت بیش از 2 سال یا بیشتر از این داروها استفاده کنند، خطر شکستگی لگن را تا بیش از 50 درصد افزایش می دهند. اما خبر خوش در این زمینه این است که محققان اظهار می کنند این زنان اگر به مدت 2 سال دارو را قطع کنند، خطر شکستگی از بین خواهد رفت.
داروهای دیگری که مسدود کننده های H2 نامیده می شوند نیز وجود دارد که از ترشح اسید در معده جلوگیری می کنند. برخی از این داروها نیاز به نسخه و برخی بدون نسخه نیز قابل دریافت از داروخانه است. نمونه هایی از این داروها عبارتند از:
-سایمتیدین
-رانیتیدین
-فاموتیدین
برخی مطالعات اظهار می دارد که این داروها ممکن است سلامت استخوان ها را کمتر تهدید کنند، اما برخی محققان نیز نظر متناقض دارند.
البته هنوز به طور قطعی مشخص نشده است که آیا مصرف کلسیم می تواند اثرات منفی داروهای مهار کننده پمپ پروتونی بر استخوان را کاهش دهد یا خیر.

دیابت و سلامت استخوان ها
شواهد نشان می دهد که مصرف تیازولیدین دیونها که در درمان دیابت تجویز می شود، سبب کاهش دانسیته ی استخوانی وافزایش خطر شکستگی استخوان در بیماران دیابتی می شود، اما درحال حاضر تحقیق بر روی مصرف داروهای ضد پوکی استخوان (antiresorptive) و محافظت از سلامت استخوان در بیماران مصرف کننده ی تیازولیدین دیون ها انجام نشده است.
مثال هایی از این داروها عبارتند از:
-پیوگلیتازون
-روزیگلیتازون
در سال 2011 FDA به دلیل افزایش خطر حمله قلبی، شروع به محدود کردن استفاده از داروی روزیگلیتازون کرد. این داروها در درمان دیابت به عنوان انتخاب اول مورد توجه نیستند.
داروهای نگهدارنده استخوان
اگر به پوکی استخوان مبتلا هستید ممکن است داروهای بی فسفونات مصرف کنید که به آنها داروهای نگهدارنده استخوان نیز می گویند. بعضی از این داروها بصورت خوراکی هستند و برخی نیز به شکل تزریق وریدی و یک بار در سال مصرف می شوند. گروهی از این داروها عبارتند از:
-آلندرونات
-ایباندرونات
-رزیدرونات
-زولدرونیک اسید
استفاده طولانی مدت از این داروها مورد بحث است. برخی مطالعات نشان داده است که استفاده طولانی مدت از این داروها با خطر شکستگی استخوان ران در ارتباط است.
اگر پزشک در بیماری که به مدت طولانی از این دارو استفاده می کند شکستگی غیر معمول استخوان ران را مشاهده کرد، باید مصرف این دراو را قطع نماید و به جای آن دیگر داروهای پوکی استخوان را تجویز کند. داروهایی که می توانند جایگزین بی فسفونات ها شوند عبارتند از:
-تریپاراتید ( teriparatide): نوعی هورمون پاراتیروئید است که تشکیل استخوان را افزایش می دهد.
-دنوسوماب (denosumab) : نوعی آنتی بادی مونوکلونال که از دست رفتن استخوان را کند می کند.
بیمارانی که به مدت 5 سال داروی بی فسفونات را مصرف می کنند جهت تصمیم برای ادامه درمان با این دارو مجددا توسط پزشک ارزیابی می شوند. گاه پزشک در نوع و دوز مصرف دارو را نیز تغییر می دهد.

بازگشت به صفحه نخست